Көміртегі оксиді IV. Жер үсті суларында көмірқышқыл газының концентрациясы 20 – 30 мг/л, жер асты минералданбаған суларында – 90 мг/л құрайды.жер асты суларында ол органикалық қосылыстардың ыдырауы және биохимиялық процестер нәтижесінде пайда болады.
Кейбір жағдайларда суда H2CO3 көмір қышқылының көп мөлшері пайда болуы мүмкін , ол CO2-мен тепе-теңдікте бола отырып, металл беттердің коррозиясын , шөгінділерді тудыруы және бетонды бұзуы мүмкін.
Күкіртсутегі, H2S. оның болуы жер асты көздеріне тән, онда ол кейбір минералды тұздардың (гипс, күкірт колчеганы және т.б.) ыдырауы және қалпына келуі нәтижесінде пайда болады. Оңай тотығу қабілетіне байланысты күкіртсутегі іс жүзінде жер үсті суларында болмайды. Оның беткі көздерде пайда болуы тұндыру процестерінің немесе тазартылмаған ағынды сулардың ағып кетуінен туындауы мүмкін.
Күкіртсутек суға жағымсыз иіс береді, оның концентрациясы 0,5 мг/л-ден байқалады, сонымен қатар коррозия процесін және серобактериялардың көбеюін тудырады. Санитарлық ережелер бойынша күкіртсутектің концентрациясы 0,003 мг/л-ден аспауы керек.
Өлшенген заттар
Олар суда құмның, саздың, сазды заттардың қатты бөлшектерін көктемгі және күзгі су тасқынының еріген суларымен, сондай-ақ жаңбыр мен төгілген өзендер мен бұлақтардың суымен шаю нәтижесінде пайда болады.
Судың лайлылығының артуына алюминий, марганец, темір (III) гидроксидтерінің, гумустың жоғары молекулалық органикалық қоспаларының бөлінуі, тазартылмаған ағынды сулардың төгілуі себеп болуы мүмкін.
Тоқтатылған заттар олардың гранулометриялық құрамымен ерекшеленеді. Ауыз су үшін бұлттылық 1,5 мг/л-ден аспауы керек.
Тоқтатылған заттарды судан шығару бағанды тазарту сүзгілерінде жүреді, ал процестің өзі жарықтандыру деп аталады. Суды тазарту үшін сүзгі ортасы ретінде құм, көмір және басқа да толтырғыштар қолданылады.
Органикалық заттар
Табиғи суларға Органикалық заттардың ең маңызды жеткізушілері-топырақ пен шымтезек қарашірігі, өсімдіктер мен жануарлар ағзаларының тіршілік ету және ыдырау өнімдері, өнеркәсіптік кәсіпорындардың ағынды сулары.
Гумустың заттары суды қатты бояйды, оған сары немесе қоңыр реңктер береді. Олар H, O және т.б. атомдары бар циклді полимерленген көміртектің жалпақ торлары және – OH, – COOH функционалды топтары бар жоғары молекулалық қосылыстар. Гумустық заттар гумин, ульмин, крен, апокрен (фульвоқышқылдар) және басқа қышқылдарға, сондай-ақ олардың суда еритін тұздарына бөлінеді.
Органикалық заттармен ластану тұрғысынан су объектілеріне ең үлкен қауіп-ақуыздар, майлар, көмірсулар, органикалық қышқылдар, эфирлер, спирттер, фенолдар, Мұнай және т. б. кіруі мүмкін өнеркәсіптік кәсіпорындардың тазартылмаған ағындары.
Гидробионттар
Тіршілік процесінде олар қоршаған ортаның құрамына да, судың сапасына да әсер етеді.
Олар бөлінеді :
Планктон-су бағанында түбінен бетіне дейінгі тұрғындар;
Бентос-су қоймасының тұрғындары;
Нейстон-судың беткі қабатын мекендейтін судың беткі қабатының тұрғындары;
Пагон-қыста анимация күйінде болатын, көктемде жандандыратын және бентос немесе планктон арасында болатын организмдер (моллюскалар, шаян тәрізділер, рифиферлер және т.б.).
Достарыңызбен бөлісу: |