Орындағандар:Рахым Айзада МОК 203 Сейдуалы Асель МОК 203 Мұратқан Айгерім МОК 203 Хожабекова Құралай МОК 203 Тексерген: Сәлемке Салтанат ЖОСПАР - Кіріспе
- Адамның іс-әрекетінің анықтамасы
- Іс-әрекет ұғымының қалыптасуы
- Адам іс-әрекетінің ерекшеліктері
- Іс-әрекеттің психологиялық құрылымы
- Қорытынды
- Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе Іс-әрекет ұғымы психология саласындағы басты түсініктердің бірі. Іс-әрекетті психикадн, оның ғылыми зерттеу методологиясынан психиканың пайда болуы мен эфолюциясынан, тұлға ұғымының түсіндірілуі мен оның психологиялық сипатының құрылым бөліктерінен ажырата қарастыру мүмкін емес. Алайда, іс-әрекет ерекше психологиялық шындық ретінде әлдеқайда тереңірек сипаттауды қажет ететін ұғым.
1
Іс-әрекет түсінігі Адамның психикалық өмірінің жан-жақты дамуы белгілі әрекетпен айналысуына байланысты болады. Адам өмір сүру барысында өз психикасын түрлі жолмен жарыққа шығарады. Мәселен, мектеп жасына дейінгі бала өз психологиясын ойын арқылы білдірсе, ересек адам өзіне тән ерекшеліктерін еңбек процесінің сан алуан салаларында көрсетеді. Әрекет дегеніміз – түрлі қажеттерді өтеуге байланысты белгілі мақсатқа жетуге бағытталған процесс. Әрекет дұрыс болу үшін, біздің соған баратын жолымыз қандай болу керек екенін анықтап алуға тиіспіз, - деген болатын. Әл-Фараби Әрекет ұғымына түсініктеме Әрекет ұғымын өз тұрғысынан қарастыруға барлық белгілі психологтар, көптеген әйгілі философтар мен XX ғасыр методологтері кірісті. Іс-әрекет категориясы бірқатар теоретикалық пікірталастардың пәніне айналып, “түсіндіру принципі” ретінде танылды. Ол психиканы, мінез-құлықты, тұлғаны зерттеу “бірліктерінің” бірі болып қалыптасты. Іс-әрекет аясындағы жетекші психологтердің методологиялық көз қарастарының көптүрлігіне қарамастан, бүгінгі күнгі іс-әрекет жайлы психологиялық анықтаманы аяқталған, мінсіз деп қабылдауға болмайды.
3
Іс-әрекеттің әлдеқайда аяқты психологиялық тұжырымын толықтыра және түрлендіре отырып, 1940 жылдың ортасында А. Н. Леонтьев жасаған. Оның айтуы бойынша, іс-әрекет – белгілі қажеттіліктерге жауап беретін, мотивтерге бағынатын және адамның дүниеге деген өзіндік қатынасын іске асыратын белсенді процестер. А. Н. Леонтьев адамның кез-келген белсенділігін іс-әрекет деп атаған жоқ, тек тұлға, қажеттілік, мотив, мақсат, міндеттермен психологиялық байланыстағы, мақсатқа бағытталған белсенділіктерді ғана іс-әрекет деді. Адам іс-әрекетінің ерекшеліктері Адам іс-әрекет тұтынушылық сипаты үшін ғана емес, жемісін беретін шығармашылықта көрініп, жалғасады. Адам іс-әрекеті өзге тіршілік иелерімен ерекшеленеді.Жануар белсенділігі жаратылыстық қажеттілікке байланысты болса, адам іс-әрекеті адамзаттың бұрын-соңғы жасалған мәдени- тарихи жетістіктеріне сүйеніп оны қажеттіліктерінде сүйене жалғастырады. Адам іс-әрекеті күрделі қимыл қозғалыстық біліктілік пен дағдыға байланысты. Адам іс-әрекетінің басқа тіршілік иелері мен айырмашылығын белгілеп көрейік. 1. Адам іс-әрекеті жемісті шығармашылықты, жасампаздыққа ие. Ал жануарлар белсенділігі тұтынушылық негізде болады. 2. Адам іс-әрекеті заттық материалдық, рухани мәдениетпен Бұларды өз дамуы үшін пайдаланады. Ал жануарлар өз биалогиялық қажеттілігін қанағаттандыру үшін жасайды. 3. Адам іс-әрекеті адамның өзін өмір жағдайын қажеттілігі мен қабілеттілігін де қайта қайта құрайды немесе көркейте түседі. 4. Адам іс-әрекеті түрлі форма мен оның әр түрлі құралдар арқылы жүзеге асыруы тарихтық жемісі. Ал жануарлар белсенділігі биалогиялық эвалютциялық нәтижесі ретінде болады. 5. Адамға заттың іс-әрекеті туа берілмейді. Ол тәлім тәрбие қалыптасуы мен жүзеге асуы Ал жануарларда бұл іс-әрекет ген.отипке негізделінетіндіктен туа беріледі. Іс-әрекеттің психологиялық құрылымы 3. Мақсат – әрекет адам іс-əрекеті бағытталған нəтиженің саналы бейнесі. Зат, құбылыс немесе белгілі əрекет мақсат бола алады. 4. Жағдай – амал амалға (ұрысқа) дайындық пен оны жүргізу жүзеге асатын факторлар мен жағдайлар жиынтығы 2. Мотив – іс-әрекет адамның түрлі дәрежедегі саналы және астарсанадағы қажеттіліктер жүйесінен туындайтын, белгілі әрекет-қылық актісін орындауға бағытталған итермелеуші күш 1.Қажеттілік – белсенділік ағзаның бір нəрсеге керекті кескінін ұсынатын жəне іс-əрекетке талаптанатын субъективті құбылыс болып табылады. Қортынды - Адам үшін іс-әрекеттің қашан да қоғамдық әлеуметтік рөлі зор. Іс-әрекеттің саналылығы мен мақсаттылығы, жоспарлығы мен жүйелілігі оның ең басты белгілері болса, алдағы тұрған міндетті шеші, яғни ойлаған істен бір нәтиже шығару – оның екінші бір басты белгісі болып табылады. Адам психикасының дамуында іс-әрекеттің шешуші орнымен қатар, біз сананың да күрделене түсуіне ықпал жасайтынын естен шығармауымыз керек. Сойтіп, сана мен іс-әрекеттің бірлігі, психиканың іс-әрекет үстінде дамитындары жайлы мәселе психологияның басты принциптері болып табылады.
Пайдаланған әдебиеттер
1.https://melimde.com/bafdarlamasi-bilim-beru-men-psihologiyadafi-erekettik-jene-med.html?page=7
2.https://thepresentation.ru/filosofiya/%D0%86s-%D3%99reket-t%D2%AFs%D1%96n%D1%96g%D1%96-%D0%86s-%D3%99rekett%D1%96%D2%A3-neg%D1%96zg%D1%96-t%D2%AFrler%D1%96-zh%D3%99ne-damuy
Достарыңызбен бөлісу: |