Елімізде 500 - ге жуық құстың түрі бар. Олар табиғатты зиянкестерден қорғайды. Сондықтан олар табиғат емшілері. Олар тіршілік иелері. Олар ұрпақ өрбітеді. Балапандарын қанаттандырып, жауларынан қорғайды. Құстар табиғатқа сән береді. Олардың әуені табиғатты құлпыртып, адамдардың көңіл-күйін көтереді. Құстардың түрлері өте көп. Оның ішінде жыл құстары туралы әңгімелесек.
Жыл құстары дегеніміз ‒ салқын түсе жылы жаққа ұшып кетіп, көктемде қайта ұшып келетін құстар
Құстар туған жерге топ-тобымен ұшып келіп жатыр. Олар жолда талай қиындықтарды бастан кешіреді. Биік асулардан асады. Өздерінің таныс жолдарынан адаспаған.
Қазақ жерінде қанаттылардың 481 түрі, ал қазіргі таңда Алматының өзінде 161 құстың түрі мекендейді. Оның 57-сі қыстайтын, 88-і жыл құстары. Құстар ерте көктемде екі кезеңмен ұшып келеді: Бірінші кезең – 21 наурыз бен 22 сәуір аралығы. Бұл уақытта көбіне құрт-құмырсқамен қоректенетін сайрақ, қараторғай, таңшымшық, сарықаз торғай, жаурақ торғай, т.б. түрлері келеді. Екінші кезең – 22 сәуір мен мамыр аралығында бұлбұл, мысық торғай бастаған әнші құстар келеді
Осы көктем келісімен біздің елімізге оралатын құстарды білгілерің келсе тапсырмаларды орындайық
Іске сәт!
№1 (ауызша)
2*2= 2+2 4*2= 8 4: 2=2
3*2= 3+3 3* 2=6 6:2=3
4*2= 4+4 4* 2=8 8:2=4
5*2= 5+5 5*2= 10 10:2=5
Жарайсыңдар ең бірінші көктемнің бірінші күнінде ең бірінші болып қараторғай. Қараторғай өзі кішкентай, өте пайдалы құс. Орман қорғаушысы.
Ауылға қараторғай келісімен күннің көзі ашылып, күн жылынады. Қараторғайды әнге қосып, шырқаған. ( Слайд)
№2 Тақтамен жұмыс
a)Қарындаш 5теңге тұрады. Осындай 2 қарындаш неше теңге тұрады?
1 қарындаш-5т
2қарындаш-?т
Ш: 5*2= 10
Ж: 10теңге тұрады
b)Кері есептер құрастыр және шығар.
2қарындаш- 10т
1қарындаш- ?
Ш: 10:2= 5
Ж: 5 теңге тұрады
с)Ірі жыртқыш теңіз балығы (электрлі скат)10 жұмыртқа, ал (құмайт акула) одан 5 есе кем жұмыртқа салады. Құмайт акула неше жұмыртқа салады?
Электрлі скат- 10 ж
Құмайт акула- ? 5 есе кем
Ш: 10:5= 2
Ж: Құмайт акула 2 жұмыртқа салады.
Екінші болып көктем мезгілінде сайрақ ұшып келеді екен дене мөлшері қараторғайдай құс. Бұл тау құсы жартастардың шығар аузы ашық үлескілерімен кездесетін жартастарды ұнатады. Қыркүйекте ұшып кетеді. Сайрақ әуен қызған кезде бір сағатта 1100 әуенге дейін орындайды . (Слайд)
«Арқан тартыс» ойыны
-Кім арқан тартыс ойынын біледі?
Бұл қазақтың ұлттық ойындарының бірі. Бұл ойынды жазда аулада не болмаса спорт алаңында ойнауға болады. Топ 2-ге бөлінеді ұзындау арқан алынып, ортасын қызыл жіппен байлаймыз. Екі топ өз жақтарына тартады. Көп тартқан топ жеңімпаз атанады.
Біздің ойынымыз өзгешелеу болады мен сендерге есептер айтып отырамын қай топ бірінші болып қолын көтеріп дұрыс жауап айтады, сол топқа қарай қызыл жібіміз қозғалып отырады. Іске сәт!
2*2 3*2 4*2 5*2 2*3
20*2 30*2 40*2 50*2 2*30
200*2 300* 2 400* 2 500* 2 2*300
2*4 2*2 2*5
2*40 2*20 2*50
2*400 2*200 2*500
Үшінші ұшып келетін таңшымшық. (Слайд)
Сергіту сәті
1.Көктемде ұшып келеді,
жаздай концерт береді. (бұлбұл)
2.Көлдің көркі, сәні екен,
Ұшқанда сазды ән екен.
Ақындар оны мақтаған,
Адамдар қорғап сақтаған. ( Аққу )
3.Орманда жоғары,
Ағашқа қонады.
Тұмсығын балта етіп,
Тоқ - тоқ соғады. ( Толқылдақ )
№3
6:2 8:2 4:2 10:2
60:2 80:2 40:2 100:2
600:2 800:2 400:2 1000:2
6:2 8:4 4:4 10:5
төртінші ұшып келетін сарықаз. (Слайд)
№ 4
10- ға дейінгі сандардың ішінен:
2- ге бөлінетін сандарды ата (2,4,6,8,10)
2- ге бөлінбейтін сандарды ата (1,3,5,7)
Бесінші ұшып келетін көкектер тіршілігін негізінен, ағаш, бұта басында өткізеді. Олардың Қазақстанда кездесетін түрлері ұя салмайды (басқа құстардың ұясын пайдаланады), балапан баспайды. Көкек балапанының арқасына өте сезімтал бүртік пайда болады. Осы бүртікке
басқа зат жанасса-ақ балапан оны лақтырып тастауға бейімделе қалады.
Көкектер жыл құсы. Олар жылы жақтан біздің Республикамызға сәуір айында ұшып келеді. Бұл айда қар кетіп, күн жылынып, көкек шақыра бастайды. Қазақтың дәстүрлі күнтізбесіндегі сәуір айы көкек деп те аталуы осыған байланысты. (Слайд)
|