қайда орналасқанын білді, жауынды мезгілдің жақындап қалған ны-
шандарын немесе егін жинайтын кезді тықырши күтті, бірақ тап қазір
сағат қанша екенін білмеді, қазір қай жыл екеніне де көңіл бөлген жоқ.
Уақыт ішінде адасып жүрген бір жаһанкез ортағасырлық қонысқа тап
келіп, өтіп бара жатқан біреуден «қазір қай жыл» деп сүраса, әлгі ша-
руа бейтаныстың үстіндегі ерсілеу киім-құрағынан гөрі сұрағына аң-
таң болары хақ.
Ортағасырлық шаруалар мен етікшілердің қазіргі өнеркәсіптің
ерекшелігі жыл маусымында да, көктегі Күннің орналасу нүктесінде де
шаруасы жоқ. Ол дәлдік пен біркелкілік ғұрпын асқақтатып қойды. Мә-
селен, ортағасырлық шеберханада етікші аяқ киімді басынан аяғына
дейін, ұлтанынан тоғасына дейін өзі тікті. Біреу жұмысқа кешігіп келсе,
өзгелердің жүмысына бөгет болмады. Ал қазіргі аяқкиім фабрикасын-
да құрастыру желісі тұр, әр қызметкер аяқ киімнің бір ғана деталін шы-
ғарады да, дайын бөлшекті келесі станокқа жөнелтеді. №5 станоктың
операторы ұйықтап қалса, онда желідегі машинаның бәрі тоқтайды.
Жұмысшылар зауытқа қатаң түрде белгіленген бір уақытта келулері
керек. Барлығының бірдей қарны ашқан-ашпағанына қарамастан, бә-
рінің түскі үзілісі бір мезетте басталады. Ауысымның аяқталғанын біл-
діретін дабыл бойынша тіпті әлдебіреу бүйымын жасап үлгермесе де,
бәрі бірдей үйлеріне қайтады.
42. Қарапайым жұмысшы рөлін сомдаған Чарли Чаплин конвейерлі тетіктің оқпанына
жабысып алған. «Қазіргі заман» (1936, Modern times) фильмінен алынған кадр.
Индустриялық революция жұмыс кестесі мен конвейерді іс жүзін-
де адам қызметінің барлық түріне арналған бірегей матрицаға айнал-
дырып жіберді. Фабрикалар адамдарға ережелерін таңып қойғаннан
3 0 4
|
