таныстыққа уақыт пен күшін жұмсап жатпайды. Бернард Шоудың «Пиг
малион» атты пьесасындағы Генри Хиггинс қандай қарым-қатынас ор-
нату керегін түсіну үшін Элиза Дулитлмен етене таныспайды: төменгі
таптың адамы екенін тану үшін оның сөйлеу мәнерін естісе, жетіп жа
ты р; ондайларға ойға келгенін істеуіне, мәселен, карта ойынына салға-
ны сияқты, Элизаны ақшаға тігуге болады. Ол аздай, Элизаның басын
бәске тігіп, оны гүл сатушы деп емес, көпшілікке ханшайым деп таныс-
тырып, өз қалауына пайдалана алады. Ал қазіргі гүл сатушы Элиза
да күні бойы дүкенге бас сұғатын ондаған сатып алушыға райхан мен
раушан гүлдерін көбірек сату үшін өңгімені қалай өрбіту керөгін сезе-
ді. Әркімнің талғамы мен қаржылай мүмкіндігін анықтап жатуға оның
мұршасы жоқ, сондықтан ол әлеуметтік кодқа - кімнің қалай киінгөні-
не, жасына көңіл аударады. Элиза іштей саяси әдепті болмаса, онда
әлгінің терісінің түсін де ескерөді, сөйтіп, анасының туған күніне орай,
аса көркем райхан гүлінің құшаққа сыймас дестесіне тапсырыс беретін
бай фирманың иесін, шөкімдей дәстүргүл сатып алуға ғана шамасы
келетін бозөкпе-курьерден ажырата біледі.
125
Е КІН Ш І БӨЛІМ
Әрине, әлеуметтік жіктелімде адамдардың табиғи қабілеті де
рөл ойнайды. Бірақ қабілет пен мінез-құлықтың әралуандығы елеулі
дәрежеде қиялдағы иерархиямен сабақтасып жатады. Иерархия
қабілет-қарым мен мінез-құлыққа екі тәсілмен ықпал етеді. Ең
алдымен, барлық дағдыны әуелі адамға дарыту, ал содан соң дамыту
керек. Тіпті бала дарынымен дарабозданып тұрса да, оны әлпештеп,
шеберлігін ұштамаса, жаттықтыра бермесе, көп ұзамай бойдағы оты
сөніп, сыйы кеміп, елеусіз қалады. Алайда өзінің қабілетін жетілдіріп,
Достарыңызбен бөлісу: |
