Список опубликованных работ по теме диссертации

2.Из миссионерской деятельности православной церкви в Казахстане во второй половине XIX - начале XX вв.// Вестник высшей школы Казахстана. – 1996. – № 6.-С. 81-84

3. Некоторые особенности доисламского мировоззрения казахов // Сборник научных статей молодых ученых и аспирантов.– Уральск, 1997.- 108 с.

4. Первые мечети в Оренбурге // Поиск: научное приложение к журналу «Вестник высшей школы Казахстана». – 1997. - № 6.– С.83-85

5. Правовая база политики Советской власти в отношении религии, церкви и верующих // Вестник Каз НУ. Серия историческая. – 2001. - № 1.– С. 61-67

6. Джадидизм в Казахстане в конце XIX – начале XX вв.: идейное влияние и просветительство // Проблемы духовности и место религии в современном обществе: материалы межд. научно-практ. конф. Т.2.–Чимкент, 2001.–254 с.

7. К проблеме историографии истории взаимоотношении Советской власти и ислама в Казахстане // Современное историческое исследование: горизонты новых возможностей: матер. межд. науч.-теор. конф.– Актюбинск, 2005.- 235 с.

8. Из истории строительства культовых зданий на территории Букеевской Орды // Вопросы развития исторической науки и образования в Западном Казахстане: поиски и проблемы: материалы респ. научно-практ. конф., посвященной 60-летию докт. истор. наук, академика Т.З. Рысбекова. – Уральск, 2007.- 231 с.

9.Обычное право: учебное пособие. – Уральск: РИО ЗКГУ, 2003.- 67 с.

10.Старообрядческие общины Уральских казаков в Туркестанском крае (втор. пол. XIX-нач.XX веков) // Вопросы развития исторической науки и образования в Западном Казахстане: поиски и проблемы: материалы респ. научно-практ. конф., посвященной 60-летию докт. истор. наук, академика Т.З. Рысбекова. – Уральск, 2007.– 231 с.

11.Проблемы духовного возрождения на постсоветском пространстве // Тюркская цивилизация на стыке веков: политика, экономика и культура: материалы межд. научно-практ. конф. – Уральск, 2007.- 158 с.

12.Из истории развития паломничества мусульман Казахстана в Мекку в XIX-начале.XX вв.// Цивилизация и глобализация духовных ценностей народов Средней Азии и Казахстана: материалы межд. научно-практ. конф. II том. – Чимкент, 2007. – 506 с.

13.Переселенческая политика царизма и христианские секты в Туркестане // Послание президента Н.А. Назарбаева народу Казахстана и задачи Высшей школы: материалы научно-практ. конф., посвященной 75-летию ЗКГУ им. М.Утемисова, - Уральск, 2007.- 268 с.

14.Особенности организационного развития ислама в Казахстане в XIX-начале XX вв. // Послание президента Н.А. Назарбаева народу Казахстана и задачи Высшей школы: материалы научно-практ. конф., посвященной 75-летию ЗКГУ им. М.Утемисова, - Уральск, 2007.- 268 с.

15.Қазақстандағы 1917-1930 жж. аралығындағы арождан бостандығы және ислам // М. Утемисов атындағы БҚМУ хабаршысы. –2007.- № 2.-168-173 бб.

16.Политика царского правительства в отношении ислама в Оренбургском крае в XYIII-XIX веках и миссионерство православной церкви // Вестник Актюбинского государственного педагогического института. – 2007. - № 2.-С.113-117

17.Из истории миссионерства в Западном Казахстане // Толерантность как альтернатива ксенофобии и политическому экстремизму: материалы областной научно-практ. конф. – Уральск, 2007.- 190 с.

18.Из истории возникновения православного миссионерского общества в Российской империи // Вестник ЗКГУ им. М.Утемисова.–2007.-№3.-С.112-117

19.Народное образование и православное миссионерство в мусульманских окраинах Российской империи во второй половине XIX-нач. XX вв.// Актуальные проблемы краеведения: материалы научно-практ. конф. – Атырау, 2007.- 223 с.

20.Образование православной епархии в Туркестане во второй половине XIX века и ее особенности // Вестник ЗКГУ им. М.Утемисова.– 2008.- № 1.- С.78-86

21.Политика Советской власти в отношении ислама на Востоке страны в первые годы после Октября 1917 г.// Октябрь 1917-го: проблемы истории и историографии: материалы межд. науч. конф. Ч.2.- Москва: ИтиГ, 2008. – 152 с.

22.Из истории деятельности Актюбинского миссионерского стана русской православной церкви (конец XIX-начало XX вв.) // Вестник Актюбинского государственного педагогического института.– 2008.– С.151-157

23.Бюрократия и Русская православная церковь на окраинах Российской империи в XIX - начале XX вв. (на материале Казахстана) // Бюрократия и бюрократы в России в XIX и XX веках: общее и особенное: материалы XII Всерос. научно-практ. конф. Москва: РУДН, 2008.- 483 с.

24.Из истории организационного развития православия в Центральном и Северо - Восточном Казахстане в XIX – начале XX вв. // YIII Сатпаевские чтения: материалы межд. научн. конф.– Павлодар, 2008. – 479 с.

25.Из истории старообрядчества в Северо – Восточном Казахстане в первой половине XIX века // Вестник ЗКГУ им. М. Утемисова.– 2008.- №2.- С.57-64

26.Оренбургская епархия в конце XYIII-XIX веках и особенности распространения православия в Казахстане // Вопросы истории и археологии Западного Казахстана. – 2008. - № 1.- С.126-131

27.Особенности православного миссионерства в Западном Казахстане в XIX веке // Вестник Атырауского государственного университета им. Х. Досмухамедова. – 2008. - №10.- С.66-70

28. Ислам в традиционном казахском обществе // Ислам и мусульмане в Самарской области: история и современность: материалы науч. конф., посвященной 100-летию начала издания журнала «Иктисад».- Самара, 2008

29.Из истории распространения и развития мусульманства на территории Букеевской Орды в XIX в.// Вестник КазНУ.– 2008. - № 5.- С.147-152

30.Из истории организационного развития ислама в Казахстане в начале XX века: к вопросу о духовных правлениях // Панорама Евразии. – Уфа,2008. - № 3.- С.31-36

31.Царская власть и ислам в Туркестане во второй половине XIX-начале XX вв.// Вестник ЗКГУ им. М. Утемисова.- 2008.- № 3.- С.132-139

32. Ислам и казахская интеллектуальная элита второй половины XIX-нач. XX вв.// Исторический опыт модернизации тюрко-мусульманских народов ССС: материалы межд. научно-теорет. конф. - Актобе, 2008.- 307 с.

33.Из истории распространения ислама в традиционном казахском обществе // Вестник ЗКГУ им. М. Утемисова.- 2008.- № 4.- С.170-184

34.Религиозная политика царского правительства в Казахстане в конце XVIII-начале XIX вв. и ислам // Мәдени-Мұра.- 2008. - № 5-6.- С. 56-59

35.Распространение старообрядчества и старого русского сектантства в Юго-Восточном Казахстане в XIX-нач. XX вв. // Вопросы истории и археологии Западного Казахстана. – 2008. - № 2.- С.94-102

36.Оренбургское мусульманское духовное собрание и организационное развитие ислама в Казахстане в конце XVIII - середине XIX вв.// Алаш қозғалысы: Респ. ғылыми-практ конф. материалдары.- Орал, 2008

• 
  қарастырылып отырған уақыттағы Қазақстанда исламның одан әрі таралуын, оның заңдылықтары мен ерекшеліктерін ашып көрсету;
  

• 
  сол кезеңде еліміздің аумағында ислам миссионерлігінің болғандығын және оның сипаты мен ерекшеліктерін зерделеу;
  

• 
  аталмыш уақыт кезінде Қазақстанда орыс православ шіркеуінің таралуы мен ұйымдық дамуының себептерін, кезеңдерін және барысын зерттеп, сипаттау;
  
• 
  Ресей империясының құрамында болған кезіндегі Қазақстанның барлық аумақтарындағы православтық миссионерлікті кешенді түрде зерттеу және сипаттау;
  
• 
  зерттеліп отырған уақытта еліміздің жекелеген аймақтарында старообрядтардың ( көне дәстүрдегі православтар) таралу үдерісін зерттеп, көрсетү;
  
• 
  ресми биліктің аталмыш кезеңде старообрядтар арасында біртұтас сенім шіркеуін енгізу бағытындағы іс - әрекеттерін сипаттау;
  
• 
  Қазақстанның жекелеген аймақтарына осы тұста старообрядтар мен қатар бірнеше көне орыс секталарының ену үдерісін қарастыру;
  
• 
  осы уақыттағы Қазақстанда ислам мен православиенің белсенді конфессионалдық дамуының себептері мен заңдылықтарын айқындап, оның осы кезеңдегі күрделі де қарама – қайшылыққа толы үдеріс – қазақ жерлерінің Ресейге қосылуымен байланысын анықтау.
  

• 
  Қазақстанның Ресей империясының құрамына кіру кезеңіндегі исламның конфессия ретіндегі даму тарихы зерттеліп, сипатталады;
  
• 
  осы кездегі еліміздің аумағындағы ислам миссионерлігінің ерекшеліктері, оның өткен кезеңдерден айырмашылығы анықталады;
  
• 
  аталмыш кезеңдегі қазақ жеріне тұтастай орыс православ шіркеуінің таралу тарихы мен ұйымдық даму барысы, ел аумағының епархиялық басқару жүйесіне енгізілуі алғаш рет зерттеліп, сипатталады;
  
• 
  осы кезеңдегі Қазақстанның бүкіл аумағындағы ресми православ шіркеуінің миссионерлік қызметі жеке және кешенді түрде зерттеледі;
  
• 
  алғаш рет республикамыздың аумағында старообрядтықтың таралу тарихы мен дамуы, оның сипаты, аймақтық ерекшеліктері мен басты ағымдары зерделенеді;
  
• 
  алғаш рет қаралып отырған уақытта Қазақстандағы старообрядтар арасында біртұтас сенім шіркеуін енгізу бағытындағы ресейлік ресми және діни биліктің іс - әрекеттері зерттеліп, сипатталады;
  
• 
  алғаш рет аталмыш кезеңде еліміздегі старообрядтардың ұймдық даму формалары қарастырылады;
  
• 
  алғаш рет еліміздің жекелеген аймақтарына старообрядтар мен қатар жекелеген көне орыс секталарының енуі мен таралуы, олардың сипаты, ерекшеліктері, ұйымдасу формалары мен олардың осы аймақтарда пайда болу себептері таразыланады.
  

• 
  XVIII ғасырдың соңы мен XX ғасырдың бастапқы кезеңі Қазақстандағы ислам иен православиенің негізгі конфессияларының белсенді қалыптасу мен даму белесі ретінде мәлім. Тарихымыздың аталмыш кезеңіндегі еліміздегі діндер дамуында олардың дамуының конфессиналдық формалары маңызды орын алды. Зерттеліп отырған уақытта елімізде ислам дінінің таралуының жаңа белесі болды. Бұл кезде осында көбіне көп канондық ислам таралып, ол ілім және идеялар жүйесі ретінде қоғамдық сана мен қоғамдық өмірге өз ықпалын тигізе бастады. Бұл кезеңдегі қазақ жеріндегі ислам дамуының басты ерекшелігі – ол жаңа конфессионалдық формалар мен институттар арқылы өрби бастады;
  
• 
  Бұл кезеңдегі ислам миссионерлігі еліміздің аумағындағы мұсылмандықтың дамуы мен таралуына ықпал еткен маңызды фактор болды, қазақтар арасында аталмыш кездегі ислам идеялары мен канондарын белсенді насихаттау үдерісі тек Орта Азия тарапынан ғана емес, сонымен қатар Сібір мен Еділ аумағы тарапынан да жүргізілді. Мұсылман миссионерлері бұл кезде негізінен «кітаби» исламды насихаттады. Сонымен бірге қазақтар арасындағы исламның орнығуында сопылар мен қожалар қызметінің да маңыздылығы сақталып отырды.
  
• 
  Республикамыздың бүкіл аумағындағы православиенің белсенді орнығуы мен оның түрлі конфессиялар ретінде дамуы еліміздің Ресей империясының құрамына өту кезеңіне сәйкес келеді және бұл үдеріспен тығыз байланысты.
  
• 
  Қазақстандағы орыс православ шіркеуінің миссионерлік қызметі бұл кезеңде барлық аймақтарда жүріп, орыс үкіметінің империянің шалғай бодан халықтарына қарасты жүргізген саясатымен тығыз байланыста өрбіді. Православ миссионерлерлігінің қазақтар арасындағы қызметінің сәтсіздікке ұшырауының бірінші кезекте обьективтік себептері болды.
  
• 
  Еліміздегі православие тарихында бұл кезеңде старообрядтар тарихының да өзіндік орны бар. Бұл діни ағым еліміз қазақ жеріне ресми православ шіркеуінен бұрын кіріп, дамыған болатын. Старообрядтардың Қазақстандағы басты таралу аймағы Орал казак әскерінің территориясы болды. Орал казактары арасындағы көне дәстүршілдік, негізінен, поптық бағытта өрбіді. Сонымен қатар, еліміздің солтүстік - шығыс аймақтарында поптық емес бағыттағы көне дәстүр ілімі белең алды.
  
• 
  Аталмыш кезеңде еліміздің жекелеген аймақтарында ресми билік өкілдері тарапынан старообрядтар арасында біртұтас сенім шіркеу қағидаларын енгізуге әрекет жасалды. Алайда бұл іс-шаралар нәтижесіз болып, ол тек қағаз жүзінде қалды. Бұны старообрядтар ресми биліктің қудалауынан құтылудың тиімді құралы ретінде пайдаланып отырды.
  
• 
  Бұл кезеңде қазақ жерінде кейбір көне орыс секталары да тарала бастады. Бұл үдеріс ХІХ ғасырдағы орыс үкіметінің оларға қолданған қудалау саясатының нәтижесі іспеттес еді. Сонымен қатар осы ғасыр соңындағы күшейе түскен көшіп-қону үдерісі де бұған өз ықпалын тигізді.
  
• 
  XVIII ғасырдың аяғы мен ХХ ғасыр басы Қазақстан аумағындағы діндер тарихының сапалық жаңа кезеңі болды, себебі бұл кезеңде елімізде көптеген діни конфессиялар институттары дамыды. Аталмыш кезеңнің соңына қарай Қазақстан қоғамы көп конфессионалды қоғамға айналып, оның діни саласында сапалық жағынан жаңа сиппаттағы ұйымдық- құрылымдық өзгерістер орын алды.
  
• 
  Аталмыш кезеңнің ел тарихындағы оған дейінгі өзге кезеңдерден ерекшелігі – діни конфессиялар қоғамдық өмірдің көптеген салаларына ықпал етіп, ал ХІХ-ХХ ғасырлар аралығында дін қоғамдық-саяси өмірде маңызды рөл атқара бастады.
  

-to elucidate the course and peculiarities of the further spreading of Islam in Kazakhstan and its organized development in the given time;

-to reveal the presence and character of Islamic missionary activity on the territory of our country in that period;

-to study and describe the premises, course and stages of the organized development of Russian Orthodox Church on the territory of the country in the given period;

-to investigate and characterize Orthodox missionary activity on the whole territory of Kazakhstan in the period of its being a part of the Russian Empire;

-to study and analyze the process of old belief spreading in separate regions of our country in the given time;

-to describe the attempts of official authorities to inculcate single belief church among old believers in the studied time;

-to study the penetration process of some old russian sects along with old belief in separate regions of Kazakhstan;

-to reveal the reasons and regulations of active confessional development of Islam and Orthodoxy in Kazakhstan exactly in the given period and their connection with the difficult and contradictious process of that period- the joining of Kazakhstan lands to the Russian Empire.

The Scientific Novelty of the Research is the following:

• 
  the history of the organized development of Islam in Kazakhstan as a confession in the period of its joining to the Russian Empire is described;
  
• 
  the peculiarities of Islamic missionary activity on the territory of our country in this period and the distinctions from other periods are viewed;
  
• 
  the history of the spreading and organized development of Russian Orthodox Church on the whole territory of Kazakhstan in the given time and its inclusion in the system of diocesan administration is studied for the first time;
  
• 
  the missionary activity of the official Orthodox Church on the whole territory of Kazakhstan in the given period is studied separately and in general.
  
• 
  the history of spreading and development of old belief on the territory of the republic its character, regional peculiarities, basic trends are described for the first time;
  
• 
  the attempts from the part of social and spiritual official authorities to inculcate single belief among old believers in Kazakhstan and its essence are revealed;
  
• 
  the forms of organized development of old belief on the territory of Kazakhstan in the given time are described;
  
• 
  along with old belief the penetration and spreading of some old russian sects in separate parts of the country, their character, peculiarities, forms of self organization and the reasons of their appearance are viewed;
  

- The end of XVIII-the beginning of XX centuries was the period of active development and completion of the fundamental Islamic and Orthodox confessions. In the given historical period of development of the religions the confessional forms of their organization and development began to take an important place on the territory of our country.

It was the time of a new period of Islamic spreading in Kazakhstan when in general the canonical Islam began to spread gradually and influence on the social consciousness as a doctrine and a system of ideas. The important and significant feature of Islamic development in this time was its further organized development through the new confessional forms and institutes.

-In the studied period Islamic missionary activity was an important factor of further spreading and development of Islam in our country. The Islamic ideas and canons were actively propagandized among the Kazakh people not only from Middle Asia but also from Siberia. In general the “bookish” Islam was spread by Islamic missionaries.

-Active spreading of Orthodoxy on the whole territory of our country and its further development in the forms of different confessions was referred to the period when our country joined and was a part of the Russian Empire.

-In this period missionary activity of Russian Orthodox Church in all the regions of Kazakhstan was under the control of the Russian government. The failures of Orthodox missionary activity were caused by objective reasons.

-The history of old belief took a place in the history of Kazakhstan in the given period. It came to the territory of our country and developed before official Orthodox Church. The basic region of spreading and development of Orthodox old belief in Kazakhstan was the territory of Ural Cossack troop. Ural Cossacks had the papal old belief. The unpapal old belief was spread in the north -eastern regions of the country.

-In the studied time in separate regions of our country the attempts to inculcate single belief among old believers were undertaken. However in practice these attempts were ineffective and their results were formal so it was used by old believers to avoid the oppression from the official authorities.

-In this period some old russian sects were spread. It was connected with the governmental policy of persecution and reinforcement of migration movement in the end of XIX century.

-The end of XVIII –the beginning of XX centuries was a new period in the religious history on the territory of Kazakhstan because of the fact that this period was characterized by wide-spread development of confessional institutes. By the end of this period the society in Kazakhstan became polyconfessional and there were qualitative and structural-organized changes in the religious sphere.