Ж. Ж. Шайекенов 2010ж

__ __________ 2010ж.

Филология факультеті

«Қазақ филологиясы» кафедрасы

мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын

студенттерге арналған

Курс – 2

Семестр – 4

Барлығы – 90 сағат

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 2003ж. Абай атындағы ҚазҰПУ әзірлеген жоғары оқу орындары студенттеріне арналған типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.

Құрастырушы: магистр-оқытушы ДүйісмағанбетоваӘ.М.

Қазақ филологиясы кафедрасының отырысында бекітілді.

“ ”………………………… 2010 ж. № хаттама

Кафедра меңгерушісі ……………. Мамыров А.Ы.

Филология факультеті оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында бекітілді.

“ ”……………………….. 2010 ж. № хаттама

(аты-жөні) (қолы )

2. 
   Курс бағдарламасы (SILLABUS)
   

1. 
   Дүйісмағанбетова Әлима Мұратқызы - қазақ филологиясы кафедрасының оқытушысы
   

№ 4 ғимараттың 4-қабаты 408-бөлмесінде орналасқан

Семестр 15 оқу аптасынан және 2 апта сессиядан тұрады. Бір аптада 2 кредит сағат саны болуы тиісті, әр кредит – сағат саны екі байланыс сағаттан және 1 сағат СӨЖ, ОЖСӨЖ-ден тұрады.

3. 
   ^{Кіріспе}
   

1.Көркем мәтін және оның белгілері туралы түсінік қалыптастыру; белгілерін айқындап алуға дағдыландыру;

2. Көркем мәтіннің тұлға-бірліктері – күрделі фразалық тұтасымды, абзацты ажырата білуге үйрету;

3. Көркем мәтінді құраушы бірліктердің байланысу амал-тәсілдерін игерту;

4. Көркем мәтін түрлері, баяндау қабаттары туралы білік-дағдыларды қалыптастыру.

Пререквизиттер: Синтаксис, стилистика, тіл мәдениеті пәндерінде көркем мәтінге байланысты кейбір мәселелер қамтылады. Синтаксис саласында күрделі синтаксистік тұтастық, құрамындағы сөйлемдердің байланысу жолдары, сөйлем түрлері т.б.; стилистикада мәтіннің стильдік сипатына байланысты түрлерге бөлінуі, олардың ерекшеліктері, көркем мәтіннің дұрыс құрылуы т.б.; тіл мәдениетінде ауызша және жазбаша мәтіндердің дұрыс құрылуы секілді мәселелер.

Постреквизиттер: Курс соңында студент көркем мәтінді лингвистикалық талдау саласымен жан-жақты танысып, мәтіннің тұлға-бірлігі, категориялары, байласымды жүзеге асыратын тілдік-амал тәсілдерді т.б. сондай-ақ қазақ, шет ел лингвистикасындағы ғалымдардың еңбектерімен, көзқарас-пікірлерімен танысып, осы сала бойынша теориялық және бекітуге арналған тапсырмаларды орындай отырып практикалық та жағынан біліммен қарулануы қажет.
Курс мазмұны:

1. 
   Көркем мәтін
   
2. 
   Көркем мәтінді зерттеу бағыттары, әдістері
   
3. 
   Ауызша, жазбаша мәтіндер
   
4. 
   Көркем мәтіннің категориялары
   
5. 
   Көркем мәтіннің түзілімі
   
6. 
   Көркем мәтіннің тұлға-бірліктері. Абзац, күрделі фразалық тұтасым
   
7. 
   Көркем мәтін компоненттері (бөліктері): бастауы, дамуы, қорытуы
   
8. 
   Көркем мәтін байласымын жүзеге асыратын тілдік амал-тәсілдер
   
9. 
   Мәтіннің қабылдануы
   
10. 
    Мәтін құрылымы
    
11. 
    Мәтін түрлері
    
12. 
    Мәтін композициясы
    

Оқыту негізінен теориялық біліммен қаруландыратын дәрістерден және тәжірибелік дағдыларды қалыптастыратын семинар, практикалық сабақтар түрінде өтеді. Студенттер білімін тексеру семинар сұрақтарын талқылау, ауызша және жазбаша жаттығу жұмыстары, тест жұмыстары. өзіндік жұмыстары және жеке семестрлік тапсырмалар мен үй жұмыстарын тексеру ретінде жүзеге асырылады.

1. 
   Мәтін туралы түсінік
   
2. 
   Мәтіннің мазмұндық-құрылымдық, композициялық, тілдік жақтары
   

Ақшолақов Т. Көркем шығарманы талдау жасау. – А., 1983.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Бабенко Л.Г. Филологический анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа. 3-27 бб.

Залевская А. Текст и его понимание: Монография. - Тверь, 2001. 7-16 с.

Шалабай Б. Мәтін. // Қазақ тілі энциклопедия. 270-б.

Шалабай Б. Мәтін лингвистикасы. // Қазақ тілі энциклопедия. 270-271-бб.

Смағұлова Г. Мәтін лингвистикасы. 6-10 бб.

Шалабай Б. Текст лингвистикасының кейбір мәселелері. 40-47 бб.

Б.Шалабай. Қатысым синтаксисі. 40-47 бб.

Б.Шалабай., М.Ахметова. Мәтін лингвистикасының негізгі мәселелері. // Тілтаным. - Алматы: Арыс, 2002. - № 1. 15-21 бб.

Құрманова Н.Ж., Мухлис К. Текст теориясы және текст талдау әдістемесі. – А., 2000. – 3-12 б.

1. С.Торайғыров «Қамар сұлу», «Кім жазықты»

2. А.Байтұрсынұлы «Жиған-терген», «Адамдық диханшысы»

СӨЖ мазмұны:

1) Өткен тақырыптар бойынша студенттердің білімін сұрақтар қою арқылы тексеру, бағалау.

2) Қазақ тіл білімі ғалымдарының көркем мәтінге қатысты айтқан ой-пікірлерін жинақтап, талдау. Жинақталған пікірлер негізінде мәтінге өзіңіз анықтама беріңіз.

Әдебиеттер:

Аманжолов С. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. – А., 1994. – 320 б.

Байтұрсынов А. Ақ жол. – А., 1991. – 463 б.

Бабенко Л.Г. Филологический анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа. 3-27 бб.

Балақаев М., Жанпейісов Е., Манасбаев М., Томанов М.. Қазақ тілінің стилистикасы. А., 2005.

Жакупов Ж.А. Сложные синтаксические единства в современном казахском языке. Дисс.к.ф.н. – Караганда., 1990. – 144 с.

Жакупов Ж.А. Қазақ тілінің функционалдық синтаксисі. Ф.ғ.д. автореф. – А., 1999. – 64 б.

Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – А., 1999. – 581 б.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Залевская А.А. Текст и его понимание: Монография. - Тверь, 2001. -117 с.

Шалабай Б., Ахметова М. Мәтін лингвистикасының негізгі мәселелері. // Тілтаным. - Алматы: Арыс, 2002. - № 1. 15-21 бб.

Сарыбаев Ш. Байтұрсынұлы және мәтінтану. // Ахмет Байтұрсынұлы және қазақ филологиясы мәселелері. 8-9 бб.

Шалабай Б. Мәтін. // Қазақ тілі энциклопедия. 270-б.

Шалабай Б. Мәтін лингвистикасы. // Қазақ тілі энциклопедия. 270-271-бб.

Смағұлова Г. Мәтін лингвистикасы. 6-10 бб.

Шалабай Б. Текст лингвистикасының кейбір мәселелері. 40-47 бб.

Оразбаева Ф. Тілдік қатынас: теориясы және әдістемесі. – А., 2000. – 208б.

2-апта

2-кредит сағат

2-практикалық сабақ

Тақырыбы: Көркем мәтінді лингвистикалық талдау курсына кріспе (жалғасы)

Қарастырылатын мәселелер:

1. 
   Мәтінді әдеби, әлеуметтік, мәдени-тарихи т.б. талдаулар ерекшелігі
   
2. 
   КМЛТ курсының тілдік және әдебиеттік пәндердің ішінде алатын орны
   

Залевская А.А. Текст и его понимание: Монография. - Тверь, 2001. -38-65 с.

Г.Смағұлова. Мәтін лингвистикасы. 10-26 бб.

Бабенко Л.Г. Филологический анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа. 10-51 бб.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Жубанов А.К. Основные принципы формализации содержания казахского текста. – А., 2002. – 250 с.

Золотова Г.А. Коммуникативные аспекты русского синтаксиса. – М., 1982. – 368 с.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

1. 
   М.Дулатов «Бақытсыз Жамал»
   
2. 
   С.Көбеев «Қалың мал»
   
3. 
   М.Жұмабаев «Жазғытұры», «Батыр Баян»
   

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Смағұлова Г. Мәтін лингвистикасы.- А., 2002. – 112 б.

Залевская А.А. Текст и его понимание: Монография. - Тверь, 2001. -38-65 с.

Бабенко Л.Г. Филологический анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа. 10-51 бб.

3-апта

3-кредит сағат

3-практикалық сабақ

Тақырыбы: Көркем мәтін, оның басқа мәтіндерден айырмашылығы

Қарастырылатын мәселелер:

1. 
   Көркем тіл мен әдеби тіл, олардың байланысы мен ерекшелігі
   
2. 
   Тілдің көркем әдебиетте эстетикалық қызмет атқаруы
   

Брандес М.П. Стилистический анализ. – М., 1971. – 190 с.

Залевская А.А. Текст и его понимание: Монография. - Тверь, 2001. -34-37 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Гринюк Г.А. Виды начно-технических текстов. // Проблемы текстуальной лингвистики. – Киев, 1983. – с. 98-103.

Жақсыбаева Ф. Газет мәтінінің прагматикалық функциясы. Ф.ғ.к.дис автореф. – А., 2000. – 21 б.

Жумагазиева С.Х. Функциональные стили и типы текстов. // Вестник КазМУ. №7(79). – А., 2004. с. 17-20.

Золотова Г.А. Коммуникативные аспекты русского синтаксиса. – М., 1982. – 368 с.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Серғалиев М. Монолог. // Қазақ тілі энциклопедия. – А., 1998. 279–б.

Смағұлова Г. Мәтін лингвистикасы.- А., 2002. – 112 б.

Стиль научной речи. Сб. научн. трудов – М., 1978.

Сыздықова Р. Абай өлеңдерінің синтаксистік құрылысы. –А., 1970. – 175 б.

ОЖСӨЖ мазмұны:

1. Ж.Аймауытов «Ақбілек»

2. І.Жансүгіров «Күй», «Дала», «Құлагер»

СӨЖ мазмұны:

1) Өтілген тақырыптарды бекіту үшін сұрақтар қою, сол арқылы білімін анықтау.

2) Көркем әдебиет стиліндегі мәтіндерді талдау арқылы ерекшеліктеріне тоқталу.

Әдебиеттер:

Брандес М.П. Стилистический анализ. – М., 1971. – 190 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Гринюк Г.А. Виды начно-технических текстов. // Проблемы текстуальной лингвистики. – Киев, 1983. – с. 98-103.

Жақсыбаева Ф. Газет мәтінінің прагматикалық функциясы. Ф.ғ.к.дис автореф. – А., 2000. – 21 б.

Жумагазиева С.Х. Функциональные стили и типы текстов. // Вестник КазМУ. №7(79). – А., 2004. с. 17-20.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Смағұлова Г. Мәтін лингвистикасы.- А., 2002. – 112 б.

Стиль научной речи. Сб. научн. трудов – М., 1978.

1. 
   Көркем мәтіннің түрлері, өлең, проза, драма тілдері.
   
2. 
   Олардың ортақ жақтары мен ерекшеліктері
   

Брандес М.П. Стилистический анализ. – М., 1971. – 190 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Жубанов А.К. Основные принципы формализации содержания казахского текста. – А., 2002. – 250 с.

Лосева Л.М. Как строится текст. – М., 1980. – 96 с.

Москальская О.И. Грамматика текста. – М., 1981. – 184 с.

Мустафина С.С. Текстообразующие средства казахского языка. Автореф. канд. дисс. – А., 1989.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

ОЖСӨЖ мазмұны:

1. 
   С.Сейфуллин «Жер қазғандар», «Көкшетау»
   
2. 
   Б.Майлин «Шұғаның белгісі», «Сары ала тон»
   

1. 
   Өзара байланысқан бірліктерден құралып бір тұтасымды түзетін мәтінге талдау жасаңыз.
   
2. 
   Дербес мағынаға ие болып тұрған 5-7 сөйлемнен тұратын мәтін үзіндісін жинап, сипаттау.
   

Брандес М.П. Стилистический анализ. – М., 1971. – 190 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Жубанов А.К. Основные принципы формализации содержания казахского текста. – А., 2002. – 250 с.

Лосева Л.М. Как строится текст. – М., 1980. – 96 с.

Москальская О.И. Грамматика текста. – М., 1981. – 184 с.

Мустафина С.С. Текстообразующие средства казахского языка. Автореф. канд. дисс. – А., 1989.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

5-апта

5-кредит сағат

5-практикалық сабақ

Тақырыбы: КМЛТ курсы, нысаны, мазмұны, мақсаты, міндеті

Қарастырылатын мәселелер:

1. 
   Мақсаты – көркем мәтінде қолданылған тілдік құралдардың мәнін ашып түсіндіру. Сол арқылы мәтінннің көркем көркем бейнелі болмысын түсінуге қол жеткізу.
   
2. 
   Көркем мәтінді лингвистикалық талдау – мәтінді түсінуді қамтамасыз ететін жалпы филологиялық талдаудың бастамасы екендігі
   

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Кунанбаева С.С. Темпоральные отношения в казахском художественном тексте. – А., 1991. – 136 с.

Лосева Л.М. Как строится текст. – М., 1980. – 96 с.

Москальская О.И. Грамматика текста. – М., 1981. – 184 с.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

ОЖСӨЖ мазмұны:

1. М.Әуезов «Көксерек», «Қараш-қараш оқиғасы», «Қорғансыздың күні»

1. «Біз мәдениеттіміз бе?» деген тақырыпта мәтін құрастырып, модальдылықтың берілу жолдарын көрсету.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Кунанбаева С.С. Темпоральные отношения в казахском художественном тексте. – А., 1991. – 136 с.

Лосева Л.М. Как строится текст. – М., 1980. – 96 с.

Москальская О.И. Грамматика текста. – М., 1981. – 184 с.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

Ахметова М. Суреттеу мәтінінің құрылымы (қазақ көркем прозасының материалдары бойынша). – А., 2002. – 29 б.

6-апта

6-кредит сағат

6-практикалық сабақ

Тақырыбы: КМЛТ курсы, нысаны, мазмұны, мақсаты, міндеті

Қарастырылатын мәселелер:

1. 
   Көркем мәтінді жалпы филологиялық талдаудың сатылары және оларға қойылатын талаптар.
   
2. 
   КМ-ні тілдік, стилистикалық талдаулар
   

Брандес М.П. Стилистический анализ. – М., 1971. – 190 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Гришина О.Н. Соотношение повествования, описания и рассуждения в художественном тексте. Автореф. к.ф.н. – М., 1982. – 20 с.

Лосева Л.М. Как строится текст. – М., 1980. – 96 с.

Москальская О.И. Грамматика текста. – М., 1981. – 184 с.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

1. 
   М.Әуезов «Абай жолы», «Еңлік-Кебек»
   

2.Осы кітапта қолданылған бөгде сөздерді, соның ішінде дәйексөздерді жинақтап, картотека жасаңыз. Мәтінде қолданылуына тоқталыңыз.

Брандес М.П. Стилистический анализ. – М., 1971. – 190 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Гришина О.Н. Соотношение повествования, описания и рассуждения в художественном тексте. Автореф. к.ф.н. – М., 1982. – 20 с.

Лосева Л.М. Как строится текст. – М., 1980. – 96 с.

Москальская О.И. Грамматика текста. – М., 1981. – 184 с.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

1. Тілдік құралдарды мәтін құру үшін ұйымдастыру

2. Мәтіннің тұлға-бірліктері

ОЖСӨЖ мазмұны:

1. 
   С.Мұқанов «Мөлдір махаббат», «Аққан жұлдыз»
   

1) Жинаққа берілген тақырып пен оған енген мәтіндер тақырыптарының байланысы (талданатын көркем мәтін - А.Бақтыгереева «Ақ Шағала») Әдебиеттер:

Брандес М.П. Стилистический анализ. – М., 1971. – 190 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Құрманова Н.Ж., Мухлис К. Текст теориясы және текст талдау әдістемесі. – А., 2000. – 114 б.

Лосева Л.М. Как строится текст. – М., 1980. – 96 с.

Москальская О.И. Грамматика текста. – М., 1981. – 184 с.

Мустафина С.С. Текстообразующие средства казахского языка. Автореф. канд. дисс. – А., 1989.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Реферовская Е.А. Лингвистические исследования структуры текста. – Л., 1983. – 215 с.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.
8-апта

8-кредит сағат

8-практикалық сабақ

Тақырыбы: Күрделі фразалық тұтасым. КМЛТ әдістері мен тәсілдері

Қарастырылатын мәселелер:

1. Мәтіннің ішкі тілдік ұйымдасуы. Тілдік, стилистикалық, эксперимент, мағыналық-стилистикалық салыстырма, салыстырмалы стилистикалық және статистикалық әдісстер

Қазақ грамматикасы. – Астана, 2002. – 784 б.

Қайшығұлова Ж. Қазақ мәтінінің күрделі фразалық тұтасым // абзац деңгейінде мүшеленуі. Ф.ғ.к. автореф. – А., 2001. – 25 б.

Қордабаев Т. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер синтаксисі. – А., - 1995. – 176 б.

Бүркіт О. Қайталамалардың лингвостилистикалық жүйесі. – А., 2001. – 274 б.

Жакупов Ж.А. Сложные синтаксические единства в современном казахском языке. Дисс.к.ф.н. – Караганда., 1990. – 144 с.

Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. – 139 с.

Жубанов А.К. Основные принципы формализации содержания казахского текста. – А., 2002. – 250 с.

Кунанбаева С.С. Темпоральные отношения в казахском художественном тексте. – А., 1991. – 136 с.

Николаева Т.М. Текст // Языкознание. БЭС. – М., 1998. – с 507.

Новое в зарубежной лингвистике. Вып.ҮІІІ. Лингвистика текста. – М., 1978.

Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г, Қасым Б., Қобыланова А., Есенова Қ т.б. Қазіргі қазақ тілі. – А., 2005. – 535 б.

Серғалиев М. Синтаксистік синонимдер. - А., 1981.

Серғалиев М., Мүсрепова Б. Күрделі синтаксистік тұтастық. – А., 1989. –35 б.

Тураева З. Лингвистика текста (текст: структура и семантика). – М., 1986. -127 с.

Фридман Л.Г. Границы абзацев и их маркеры. // Лнгвистика текста. –Пятигорск, 1993. с. 5-15.

Щербина Э.Ф. Семантический анализ вводящего абзаца // Текст, структура, семантика. – Пятигорск, 1981. с. 86-92.