3) бағалау және салыстыру:
Шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау, шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру, әдеби эссе жазу, әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу.
Бағдарламада "оқыту мақсаттары" сан мен әріптен тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, әріппен берілген белгі дағдыны (түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация, бағалау және салыстыру), әріппен қоса берілетін сандар бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1." – бөлім мен бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
Оқыту мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:
1. Түсіну мен жауап беру
Білім алушылар:
|
|
5-сынып
|
6-сынып
|
7-сынып
|
8-сынып
|
9-сынып
|
Көркем шығарманы ң мазмұны мен пішіні
|
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау
|
6. 1.1.1
әдеби шығарма
ның жанрын, фабулас
ын, сюжетін анықтау
|
7.1.1.1
әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау
|
8.1.1.1
әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог,прологтарды анықтау
|
9.1.1.1
әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау
|
2. Әдеби шығарманың тұжырымда
масы
|
5.1.2.1
әдеби шығарма
ның тақырыбы мен идеясын анықтау
|
6.1.2.1
әдеби шығарма
да көтерілген әлеумет
тік-қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіру
|
7.12.1
әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау
|
8.1.2.1
әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу
|
9.1.2.1
әдеби шығарма
дағы психологизмді анықтау
|
3. Көркем шығармадағы образ
|
5.1.3.1
көркем шығарма
дағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу
|
6.1.3.1
әдеби туынды
дағы кейіпкер
дің типтерін тек тұрғысынан сипаттау
|
7.1.3.1
көркем шығармада
ғы кейіпкерлердің
типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау
|
8.1.3.1
көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу
|
9.1.3.1
көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау
|
4. Шығарма үзінділерімен жұмыс
|
5.1.4.1
көркем шығармалар
дан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа
айту
|
6.1.4.1
көркем шығарма
лардан орта көлемді үзінділер
ді мәнерлеп оқу, жатқа айту
|
7.1.4.1
көркем шығармада
ғы кейіпкер бейнесін ашып,үзінділерді жатқа айту
|
8.1.4.1
көркем шығармалар
дан алған үзінділерді өз көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолдану
|
9.1.4.1
көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану
|
2) анализ және интерпретация:
Білім алушылар:
|
|
5-сынып
|
6-сынып
|
7-сынып
|
8-сынып
|
9-сынып
|
1. Әдеби шығарманың композициясы
|
5.2.1.1
әдеби шығармада ғы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу
|
6.2.1.1
шығарма компози
циясында
ғы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау
|
7.2.1.1
шығармада
ғы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру
|
8.2.1.1
композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау
|
9.2.1.1
эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау
|
2. Автор бейнесі
|
5.2.2.1
эпикалық шығармада
ғы автор бейнесін анықтау
|
6.2.2.1
эпикалық,поэзия
лық шығармалардағы автор бейнесін анықтау
|
7.2.2.1
эпикалық,
поэзиялық, драмалық шығармада
ғы автор бейнесін анықтау
|
8.2.2.1
автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау
|
9.2.2.1
автор бейнесінің идеялық-стилистика
лық тұтастыру
шы ретіндегі рөліне талдау жасау
|
3. Көркем шығарманың тілі
|
5.2.3.1
шығармада
ғы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары
ның (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау
|
6.2.3.1
шығарма
дағы көркем ауыстыруларды
(троптар
ды: метафора, кейіптеу, метони
мия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау
|
7.2.3.1
шығарма
дағы көркемдегіш құралдар
дың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
|
8.2.3.1
шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психология
лық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау
|
9.2.3.1
шығармада
ғы әдеби тілді құбылту мен айшықтау
дың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру
|
4. Шығармашы
лық жұмыс
|
5.2.4.1
көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға
хат, өлең жазу
|
6.2.4.1
әдеби көркемде
гіш құралдар
ды
пайдала
нып шығарма
дағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу
|
7.2.4.1
шығарма
дағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
|
8.2.4.1 шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп
креативті жазу
|
9.2.4.1
автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу
|
3) бағалау және салыстыру:
Білім алушылар:
|
|
5-сынып
|
6-сынып
|
7-сынып
|
8-сынып
|
9-сынып
|
1. Тарихи және көркемдік құндылығы
|
5.3.1.1
шығармада
ғы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау
|
6.3.1.1
шығарма
дағы кейіпкер
лерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылы
ғына баға беру
|
7.3.1.1
кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылы
ғына баға беру
|
8.3.1.1
шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалар
мен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
|
9.3.1.1
шығарма
ны басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылар мен салысты
рып, тарихи және көркемдік құндылы
ғын бағалау
|
2. Заманауи
лығы мен жаңашылдығы
|
5.3.2.1
кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау
|
6.3.2.1
кейіпкер
лер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру
|
7.3.2.1
әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру
|
8.3.2.1
шығармадағы материалдық және рухани құндылықтар
ды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылды
ғына баға беру
|
9.3.2.1
шығармада
ғы ұрпақтар сабақтасты
ғы көрінісін заманауи тұрғыда
салысты
рып, жаңашылдығына баға беру
|
3. Әдеби эссе
|
5.3.3.1
шығарма
дағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу
|
6.3.3.1
шығарма
дағы кейіпкерлер қарым-қатына сын отбасы лық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу
|
7.3.3.1
шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу
|
8.3.3.1
шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу
|
9.3.3.1
шығарма
ның идеясын ғаламдық тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу
|
4. Әдеби сын
|
5.3.4.1
оқырман
ның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу
|
6.3.4.1
шығарма
да көтеріл
ген мәселенің әлеумет
тік рөлі туралы сыни хабарлама жасау
|
7.3.4.1
әдеби шығарма
ның эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу
|
8.3.4.1
шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу
|
9.3.4.1
әдеби шығарма
ны қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілері
мен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу
|
Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
Пайдаланылған интернет көзі:
https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fziatker%2Ekz%3A443%2Ffrontend%2Fweb%2Ffiles%2Fdocx%2Fdocx1536671366%2Edocx&wdAccPdf=0&wdEmbedFS=1
Қорытынды
Жаңартылған білім беру мазмұнының арқасында жоғарыда атап өткендей ең алдымен креативті ойлау жүйесі дамиды. Оқушы ауызша және жазбаша өзінің ойын еркін жеткізетін болады. Сонымен қатар дәлелдер келтіру, салыстыру және анализ жасау, бағалау дағдыларын қалыптасады. Қалай оқу керектігін үйреніп, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел – уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді сыни пікір көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы ретінде қалыптасады.
Достарыңызбен бөлісу: |
