Жакыпбек Алтаев, Аманжол Ңасабек философия тарихы
§ болғаның». Болмыстың басты құндылығын тануға әкелмейтін білімнің еш
|
Философия тарихы Ж Алтай, Қасабек А. 3
- Бұл бет үшін навигация:
- III тарау. Оргағасырлың философия
§ болғаның». Болмыстың басты құндылығын тануға әкелмейтін білімнің еш бағасы жоқ; ондай білім адамның арқасындағы тым ауыр, тіптен, одан жаманы, тэкаппарлыққа шалдықтыратын артық «ақпараттық жүкке» айналады. Жоғарыда келтірілген өлеңнің тағы бір нұсқасында Әмре: «Ғылым басқаны емес, өзінді тану / Өзіңді танымас болсаң, соншама оқьш не керек? / Саған дүрыс оқуға не кедергі? Білім өзінді тану емес пе? / Осыншама оқып түрып танымау - міне, бос еңбек». Алланы, Оның Күшін, Қуаты мен Даналығын танып, «ерен» (түрікше «Қүдаймен тылсым байланысқа қол жеткізген адам») дейтін атқа лайық болғанда ғана, яғ- ни тым қарапайымдылыққа қол жеткізгенде ғана, адам өзінің дәрменсіздігін, қажеттіліктері мен надандьн'ын түйсініп, Ясауидағы «топыраққа» айналады. Де- генмен бұл «еренге» Құдай жаратқандарының ішіндегі әлемді жаратудағы басты мақсаттысы эрі өз Жаратушысын кемелді түрде тани алатьш жаратылыс ретін- айналдым; бүкіл Ғалам мен бүкіл болмыс менікі болды! / 172 III тарау. Оргағасырлың философия дегі өзінің жоғары онтологиялық дэрежесін көруіне кедергі келтірмейді: «Жү- ніс, «ерен» болу жолында топыраққа айнал / «Ереннің» орны құдайлық тақтан да жоғарыда». Сөйтіп, ар-Румидегідей Әмре поэзиясының ең айрықша белгісі махаббат тақырыбына аса көңіл бөлуінде болып отыр. Әмре Құдай мен адамға деген махаббатгы Жаратқанньщ есімдері мен атрибуттарының ең мінсіз айнасы дейді. Махаббат Жаратқанға қатысты болғанда пайда болады; сонымен бірге Ғаламды билеуші креативті күштің өзі сол махаббат. Жүніс өзін сүйгенінен есінен адасқан шығыс поэзияның «Мэжнүні» сезінеді, онысымен қатар оқырманына да ыстық қүттттарлықты беруге тырысады. Ол үшін не жұмақ, не тозақ емес, тек Құдай маңызды, өйткені шынайы махаббат мадақтауды да, қорқытуды да қажет етпейді. Дүние ауыспалы, бірақ бэрі мен бүтінін ұмыттырған, соның ішінде әкелген қасі- ретін де ұмыттырған өлімнің өзі ақын махаббатын сөндіре алмас: «Махаббаттың масайтар ішімдігі денемізді талқандады / Құштарлықтың шын мэнін білгендірдің ісі - сарнау мен жылау / Ондай керемет жаратылыстардың көздерінен бұршақтап жас төгілер». Махаббат сүйгенінен басқаның бэрін ұмыттырады. Құдаймен арадағы руха- ни жақындыққа қол жеткізу үшін ақын көпшілік адамдарға аса бағалы болып табылатын заттардан да бас тартуға дайын; тіпті, сөз ғаламат сарайларда өмір сүру хақында болса да бас тартуға дайын: U («Жұмақ» дейтіндері жэне сен нанғандарды шақыратының) / Bir ev ile birka 9 huri hevesim yok kufmak i?in (Сарай мен бірнеше хор қызы ғой; оның бэрін алмаққа ниетім жоқ) / Sofilara ver sen ani bana Seni gerek Seni (Тақуаларға бер, соларға ке- рек; ал маған тек Сен керексің!) / Ben nice terkedem Seni bir evu жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|