Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 188,63 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 9 Абайдың сүйікті ұлы
- 10 Жануарлардың қысқы ұйқысы
- 12 Оранжерея
| 90 сөз, М.Мағауин. “Доңыз жылғы балалық”.
№8 Қашқындар Тассуды бойлай қонған төрт-бес үйден шыққан балалар опыр-топыр ойнап, бақадай шулап жатқан қызық күндердің бірі. Түстері жат, өндері жабырқау, киімдері жалба-жұлба бір той кісі дәл төбемізден өсіп шыға келгенде бәріміз де абдырап қалдық. Қашқындар! Қашқындар! Атам айтқан. Шұбарайғырды жағалап, Өгізтауды етектеп келе жатыр деген. Бестен-оннан бөлінген өңшең жаяу. Қазақ балалары. Қарағандыдан, әлде Балқаш пен Қоңыраттан бұзудан (ФЗУ) қашқан. Үйлеріне қарай. Ешкімге тимейді. Бірақ көзге түспеуге тырысады. Жеті адам. Қашқындар бұлақ жағасына сылқ отырды. -Тассу! - деді Сағым көзі қаймыжықтана жасаурап. Мен де ойнайтын едім той осылай. Суы бал, шөбі дәрі қайран Тассу! 90 сөз, М.Мағауин. №9 Абайдың сүйікті ұлы Абайдың көңілі Әбдірахманның оқу бітіріп, үйлену кезінде біраз жай табады. Алаңсыз өмірге, ақындыққа бүтіндей берілген кезде Әбдірахманнан хат келді. “Мағауияны жіберіңіз”. Абай Әбіш ауруына қатты алаңдайды. Үсті-үстіне хат жазып, хабарласып тұрады. 1895 жылы қараша айында Әбіш қайтыс болады. Сүйегін уақытша Алматыға жерлеп, Мағауия елге келеді. Бірнеше ат даярлатып, Шәкәрім, Майқан, Солтабаев Ысқақ, Байтуов Тәнеке дегендерді жібереді. Олар Әбсемет үйіне түсіп, Әбіштің сүйегін былғары табытқа салып, қайта жолға шығады. Сүйек елге келген соң бетін ашып, Абай баласының маңдайынан иіскеп, шеше-бауырларына көрсетіп, қоштастырады. Ақшоқы қыстағындағы Құнанбай бейітіне жерлейді. Абай сүйікті ұлы Әбішті осылай соңғы сапарға аттандырады. 93 сөз, М.Бейсебаев. №10 Жануарлардың қысқы ұйқысы Қар түсісімен жануарлар қысқы ұйқыға кетеді. Қандай жануарлар қысқы ұйқыға жатады? Қыста ұйықтайтын жануарлар өте көп. Олар: аю, борсық, жанат, кірпі. суыр, қарақас, жарқанат, саршұнақ. Балықтар да ұйықтайды. Олар су түбіндегі балдырлардың, тұнбалардың арасынан орын тауып алады да, сол жерде жата береді. Бақалар да тұнбаларға орналасады. Олар қысқы ұйқыға жатқанда мұз қатып қалса, бір қызығы күн жылынып, мұз ерігенде тіріледі. Жылан, кесірткелер қысқы ұйқыны жапырақтың астында, індерінде, жер жарықтарында, ағаш түбіңде өткізеді. Суырлар тереңдігі екі-үш метр ін қазады. Қосаяқтар тереңдігі екі жүз жиырма сантиметрге жететін жеке-жеке індер қазып, ұйқысын сонда өткізеді. 94 сөз, Газеттен. №11 Ана Жер бетіндегі ең әдемі сөз ана. Адам алғашқы сөзін де осыдан бастайды. Жер бетіндегі тілдердің бәрінде де осы сөз ерекше қастерлі. Ананың қолы ең қасиетті, аялы қол, ол нені болса да атқара алады. Ананың жүрегі ең сенімді және сезімтал жүрек, оның сүйіспеншілігі ешқашан сөнбейді, оның көзінен еш нәрсе де қалтарыс қалмайды. Сенің жасың қаншада болса да, мейлі, бес жас болсын, мейлі, елу жас болсын, саған әрқашан да ана керек, оның аясы, мейірімі керек. Сенің анаңа деген сүйіспеншілігің неғұрлым зор болса, өмірің де соғүрлым шексіз қуанышқа, шалқар нұрға бөленеді. 88 сөз, «Жыл он екі ай» журналынан. №12 Оранжерея Даланы аппақ қар басып жатыр. Ағаштың жалаңаш бұтақтары желмен ызың қағады. Ал бөлме ішінде, табиғи гүл шоқтары мен жас көкөністер жайқалып өсіп тұр. Қыс ішінде олар қайдан келген? Көкөністер мен гүлдер төбесі шынымен жабылған үйлерде өседі. Бұл үйді оранжерея деп атайды. Оранжереяда бұл есімдіктерге қолайлы жағдай жасалған. Мұның іші әрі жылы, әрі ылғалды. Қажет кезінде жасанды жауын жауады. Суықта жылу беріледі. Бұлтты күні жасанды күн сәулесі түсіріледі. Электр шамдары жағылып, оранжерея іші қажетті температураға жеткізіледі. Оранжереяда лимон, апельсин, пальма, алуан түрлі гүлдер жайқалып еседі. Оларға қақаған қыс та, түк емес. 90 сөз, Ол кім? Бұл не? кітабынан. №13Террариум Террариум-бұл қос мекенділерге және бауырымен жорғалаушыларға арналған баспана. Террариум қажетті температурада, әр уақытта бір қалыпты жағдайда ұсталады. Кішкентай террариумды қолдан жасап алуға болады. Оған ескірген аквариум да жарайды. Оның ішіне топырақ себуге болады. Үстіне аздап ұсақ тас және мүк салған дұрыс. Ал су құятын ыдысты орналастырып, жиегін топырақпен бастырып қою керек. Кесіртке, бақа, сарыбас жылан, тритон, орман бақалары мұңдай террариумда жақсы тіршілік етеді. Жануарлар тұншығып қалмас үшін оның бетін тормен жабу керек. Бұлыңғыр немесе суық күндері ондағы жәндіктер енжар тартады, кейде ұйықтап кетеді. Мұндай күндері жылытқыш қойып, температураны жылы ұстауға болады. жүктеу/скачать 188,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|