Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 188,63 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 28 Алмату қаласы
- 30 Найман хандығы
| 108 сөз, Газеттен.
№26 Күзгі түн Кешке қарай күн аспанда ақырын жылжиды, күндіз оқтын-оқтын соғып тұрған жел өз-өзінен жуасып, майда ғана қоңыр самалға айналады. Сөйтеді де бірден тына қалмайды. Осыдан кейін Арқаның сирек кездесетін әдемі, үнсіз, таза, мөлдір түні басталады. Дәл осы бір шақта сені жер үстіне бітетін барлық орман мен тоғай, мың түрлі шөп пен жемістер, гүлдер мен таулар, өзендер мен бұлақтар, көлдер мен теңіздер қоршап алып, алыстан ақырын ғана хош иісті лебімен желпігендей. Күздің берекелі болатын түрі бар. Қайта-қайта қараған сайын менің өн бойымды қуаныш кернеді, көзіме тау-тау астық пен күндіз-түні комбайннан түспейтін ер жүректі, балуан білекті азаматтар көрінгендей. 96 сөз, Ж. Саин. №27 Бақыт Мен бақытты көрсем деуші едім. Біздің қақпаның алдындағы үлкен жолмен күнде бір қайыршы шал өтетін еді. Шал ұзын асасын жоғары көтеріп алып:-Ей, азаматтар, бақытты болыңдар – дейтін еді. Менің бақытты көргім келді. Мен содан бері талай бақытты адамдарды көрдім. Талай бақытпен бетпе-бет кездестім, қазір өзім бақыттың құшағындамын. Мен көруге құмар болған бақыт - қазір мені де, менің жолдастарымды да көтеріп, шаршатпай алға қарай алып бара жатқан сияқты. Бақыт өмірмен қатар келмейді екен, өмірмен араласып, өмір болып келеді екен. Бақыт қолынды алмайды екен, жүрегіңді алады екен. Жүрегің бақытқа шомылып, сен өмірге өзімсініп кіріседі екенсің. Мен бақытты көрдім. 95 сөз, С.Ерубаев. №28 Алмату қаласы Алмату - орта ғасырлардағы қала орны. Қазіргі Алматы қаласы тұрған жерде орналасқан. Алматудан қалған ескерткіштер XX ғасырдың 40-50 жылдарына дейін сақталған. Алматының шетіндегі ауыл “Тау қыратындағы” қазба жұмысы жүргізілген төбе үстіне кейін үйлер тұрғызылған. Төбенің солтүстік-батыс қабырғасынан тік бұрышты алаңша қосылған. Қабырғалармен қоршалған, бұрыштарында дөңгелек мұнаралары болған. Осындай тағы бір құрылыс орны қазіргі Ботаника бағының орнында болған. Ол жерден 1969 жылы бірнеше құмыралардан, сырлы сапты ыдыстардан тұратын көмбе табылды. Ал шекарашылар мектебінің территориясында жүргізілген қазба жұмыстар кезінде ол жердің орта ғасырлардағы ұста шеберханасының орны екенін анықтады. Әр жылдардағы қазба жұмыстары кезінде теңгелер табылған. Теңгелердін, бір бетінде соғылған жердің аты көрсетілген. Мұның бәрі Алмату Х-ХІҮ ғасырлар арасындағы ірі қала орны болғанын дәлелдейді. 110 сөз, «Ежелгі Қазақстан» балалар энциклопедиясынан. №29 Әнші құм Әнші құм-Талдықорған жерінде Үлкен Қалқан және Кіші Қалқан деп аталатын таулардың етегіне орналасқан құмды төбе. Биіктігі 150 м, ұзындығы 8 шақырым, ал ені 3 шақырым. Әнші құмның бұлай аталуының өз сыры бар. Мұндағы Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп тұрады. Жел соққанда, електен өткендей іріктелген майда құм түйіршіктері сусылдап төмен қарай жылжи бастайды. Осы кезде сырнайдың үніне ұқсас таза, әдемі әуен естіледі. Бұл әуен құлаққа жағымды әсер етіп, адамды әдемі сезімге бөлейді. Егер жел күшейе соқса, әлгі әдемі әуен реактивті ұшақтың гүріліне ұқсап кетеді. Осындай ғажап әуенді есту үшін адамдар әдейі осы жерге ат басын бұратын болған. Табиғаттың мұндай ғажайып әнші құмы ешбір елде жоқ. 114 сөз, Журналдан. №30 Найман хандығы Найман хандығы -ежелгі (IX -XII ғасырлар аралығы) түркі мемлекеттерінің бірі. Найман тайпасы ежелгі заманнан Ертіс өзенінің бас жағындағы таулы өлкені қоныстанған. Олар Ертіс пен Орхон өзендерінің аралығын қоныс еткен түркі тайпаларынан саяси-мемлекеттік бірлестік құрды. XII ғасырдың аяғында Найман мемлекетін Инанг Білге Бұқа басқарды. (Инанг -сенімді, білгер- данышпан). Найманның XII ғасырдың аяғында өмір сүрген ақыны Құба тегін Найман мемлекеті Инанг Білге тұсында гүлденіп өсті деп жырлайды. Инанг Білге өлген соң, Найман ұлысы екіге бөлінді. Бірін Таян хан, екіншісін Бұйрык, хан басқарды. Екеуінің арасындағы саяси дағдарыс Шығыс ханның әскер күшінің артуымен тұстас келді. Найман мемлекеті Шыңғыс хан империясының құрамына тарап, Алакөл, Балқаш көлі, Тарбағатай, Жетісу, Ecіл, Сырдария, Ұлытау бойына жайыла қоныстанды. Наймандардың негізі қазақ ұлтын құрады. жүктеу/скачать 188,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|