Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 270,58 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 150 Қыс хабаршысы
- 151 Мұстафа Өзтүрік
- 152 Ақсұлу Орысбайқызы
- 153 Қостанай атауы қайдан шыққан
| 97 сөз, газеттен
№149 Сәлемдесе білеміз бе? Есікті ашқан кісіге ең алдымен не деу керек? Әрине, сәлемдесу керек. Дұрыс. Жер шарын мекендейтін халықтардың бәрінде де сәлемдесу рәсімі бар. Тіпті кейбірі бірін-бірі көргенде белін бүгіп, төмен иіледі. Екіншісі маңдайын жерге тигізеді. Үшінші біреулер мұрынға мұрнын тигізеді. Тілін көрсетіп сәлемдесетін халықтар да бар. Ал сәлемдеспеу, сәлем алмау -қайсы халықта болмасын әдепсіздік деп есептелген. Өйткені, сәлемдесу рәсімінде «Мен сізді көргеніме қуаныштымын. Өзіңізді сыйлаймын. Сізге барлық жақсылықты тілеймін. Денсаулығыңыз зор болсын» деген мағына жатыр. Демек амандасу жай нәрсе емес. Ол өз көңілінді, тілектестігінді- білдіру. Бірақ кімге қалай сәлемдесу керек, мәселе сонда. Әрқашан сәлемің түзу дұрыс болсын. Абай айтқандай: «Адам бір-біріне бұл өмірде - қонақ». 105 сөз, газеттен №150 Қыс хабаршысы Қараша - қыстың хабаршысы. Бұл айда қара суық күшейеді. Су бетіне қабыршық мұз тұра бастайды. Күн қысқарады. Қою қараңғы түн ұзара бастайды. Тау басын қар басады. Қыстың ызғары күшеюге айналады. Қою бұлт қанатын жаяды. Ағаштардың жапырақтары солып, сарғайып жерге түседі. Тек қарағай ғана жап-жасыл. Гүдер мен шөптер солып жатыр. Оқушылар алғашқы тоқсан қортындысына әзірленеді. Олар сабақты жақсы үлгіріммен аяқтауға тырысады. Қылышын сүйретіп келе жаткан қыс сезіліп тұрады. Қараша - алтын күздің соңғы айы. Адамдар енді қысқа дайындала бастады. Азық-түлік даярлап, жылы киімдерін киеді. Біз қысты да, күзді де жақсы көреміз. Табиғаттың әр мезгілі өзінше көркем және қызық. 98 сөз,газеттен №151 Мұстафа Өзтүрік Мен Мұстафа туралы алғаш Германиядан Келн қаласынан келген қазақ жігіті Ғаниден естідім. Ол Мұстафаның Түркияда өз мектебі бар екені туралы айтты. Бұл екі қалада таэквондо мектептерін Мұстафа өзі ашқан. Бір күні: «Алматыға Мұстафа келіпті», деген хабар да жетті. Міне таэквондо, каратэ өнерінің пайғамбары мюнхендік Мұстафа Өзтүрік алдымызда. - Менің атым - Мұстафа. Түркия қазақтары бір-біріне лақап ат қояды. Өзтүрік деген солар берген есім. Руым - найман. Түркиядан Қытайға, Жапонияға, Кореяға, Тайванға оқу іздеп қаңғырдық... Таяквондоны сол Тайванда үйрендім. Қазір Мюнхенде тұрамын. Мұстафа қазақ тілін өте жетік біледі. Ана тілін әке- шешесінен үйренген. Туған жерді сағынғанда ән де жазады. Көптеген фильмдерге түскен. Алты фильмнің басты ролінде ойнаған. Мұстафа еліне алғашқы рет келгенде Дінмұхамет Ахметұлы Қонаевқа ата дәстүр бойынша сәлем берді. 119 сөз, газеттен №152 Ақсұлу Орысбайқызы Ақсұлу 1873 жылы Жітіқара ауданында туған. Ол ақ құба, бидай өңді, қынай белді, қиғаш қас, сүмбіл шаш - нағыз арудың бейнесі. Әкесі Орысбайдың шағын дәулеті болған. Ол жас күнінен сал-сері атанған. Ақсұлудың ұстазы Ақмолла - көзі ашық кісі болған. Қазақ, башқұрт, татар халықтарына ортақ атанған Ақмолла, қарағайдан қиып Желқуарға үш бөлмелі мектеп салғызған. Ұстаз Ақсұлудай зерек шәкірттеріне құран жаттатумен бірге орыс, араб, парсы тілдерін үйреткен, сонымен бірге өлең жазу теориясын да оқытқан. Ел еркесі болып, ешкім бетін қақпай өскен ақылды қыздың өмірі ерлік пен өрілікке, өкініш пен өксікке толы. Ақсұлудың баласы Құлматай Адаев өз анасы секілді ел қорғаны болған. Қазақтан шыққан тұңғыш заңгерлердің бірі. Ақсұлу сөзі елдің құлағында, бейнесі халық жүрегінде. 110 сөз,газеттен №153 Қостанай атауы қайдан шыққан? Қостанай ежелден қалыптасқан жер атауы. Ғасырлар бойы қалыптасқан ана тіліміздегі мән-мағынасы сақталған төл атау. Белгілі жазушы А.Сейдімбеков өзінің «Күмбір-күмбір- күмбездер» атты кітабында Асан-қайғы есімін осы өңірмен байланыстыра қарайды. Торғайдың шығыс бөлігінде орналасқан Ұлытаудың басында Асан-атаның бәйбішесі Тана-әже жерленген. Оның басындағы ескеркішті халық Ақмешіт деп атайды. Автор Қостанай қаласының аталуын да осы Тана- әженің құрметіне қойылған және Танай деген есімге ие болған егіз қыздың есімінен іздейді. Ал Асанның осы Тана-әжеден туған батыр ұлы Абат туралы аңызда айтылатын. Жыланды, Қызбел таулары осы күні Қостанай облысына қарасты Науырзым ауданының аумағында орналасқан. Қостанай қаласының бұрынғы орнын, Тобыл жағасын Қыпшақ рулары қоныс қылған. Олай болса қала аты да қыпшақтың егіз қызының атымен аталған. жүктеу/скачать 270,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|