Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар (СТКБ) бар балалар – бұл есту қабілеті сақталған, ақыл-ойы бұзылмаған, бірақ психикасына әсер ететін, сөйлеуінде айтарлықтай ақауы бар, дамуында ауытқулары бар санаттағы балалар.
Сөйлеудің бұзылуы сөйлеудің әртүрлі компоненттеріне әсер етуі мүмкін: дыбыстық жазба (сөйлеудің түсінігі, дыбыс кемшіліктері), фонемиялық есту (сөздің дыбыстық құрамының жеткіліксіздігі), лексико-грамматикалық құрылымы (сөздік қордың аздығы, сөйлемдегі сөздерді үйлестіру қабілетсіздігі). Бұндай кемшіліктер сөйлеу тілінің жалпы жетілмеуі деп аталады.
СТКБ бар балаларға:
- сөзді қабылдау және түсіну;
- сөздер мен сөз тіркестерін сөйлемде анық айту;
- еркін және түсініп айтылған ойды есте сақтау үшін көп уақыт қажет.
СТКБ бар балаларға сөзді қабылдау және түсіну, мәтіннің оқиғалары мен сюжеттік ретін есте сақтау және оны қабылдау үшін көмек керек.
Тез шаршау және жұмыс қабілетінің төмендеуі оқытудың сабырлы қарқынын қажет етеді.
Тілінің мүкісі бар көптеген балаларда тірек-қимылы бұзылуы байқалады. Олар қозғалғанда ыңғайсыз, импульстік, хаотикалық қозғалыстармен сипатталады. Сөйлеу тілінде мүкісі бар балалар тез шаршайды, жұмысқа қабілеті төмен болады. Олар ұзақ уақыт бойы тапсырма орындауға кірісе алмауы мүмкін.
Эмоционалды-ерік жағынан да ауытқулар байқалады. Оларда қызығушығының тұрақсыздығы, ынтаның төмендігі, тұйықтық, өзіне сенімсіздік, агрессивтілік, ренжігіштік, басқалармен қарым-қатынаста, құрдастарымен байланыс орнатудағы қиындықтар орын алады.
Жалпы тілдің кемістігін түсіну үшін нақты әр бала бойынша логопедпен кеңесу ұсынылады.
Педагогикалық, психологиялық және медициналық құралдарды кешенді медициналық-психологиялық-педагогикалық түзету құралдармен үйлестіру;
Баламен түзеу-сауықтыру жұмысына белсенді түрде қатысу мақсатында отбасын психологиялық-педагогикалық қолдауды өткізу; мектептік психологиялық-педагогикалық консилиумын ұйымдастыру.
Тапсырманы ұсына отырып, сабақта әр түрлі тапсырмаларды орындау барысында бір баланың белсенді және әлеуетті мүмкіндіктеріндегі айырмашылықтарды есепке алу қажет.
Балалардың тапсырма мәнін түсіну үшін сұрақтарды анық, қысқа етіп қойып, жауабын беруге асықтырмай, ойлануға уақыт беру керек.
СТКБ бар балаларға тән тез шаршауды болдырмау үшін бір әрекет түрінен екіншісіне ауыстыру, әртүрлі әрекет түрлерін қолдану маңызды.
Әртүрлі көрнекі құралдарды білім беру міндеттеріне сәйкес тиімді пайдалану ұсынылады.
Баламен көбірек сөйлесіп, барлық әрекеттерді, айналадағыларды айта отырып, бір сөздерді қайталауға қорықпай, оларды анық, сабырмен, мейірімділікпен айту керек.
Жұмысқа қажетті арнайы жабдықты және қосымша дидактикалық материалдарды қосу маңызды.
https://nao.kz/loader/fromorg/2/26
