Сабақтың алгоритмі.
1/ Эссе туралы ұғым;
2/ Топтық жұмыс арқылы эссе құрылымдарын талдау;
3/ Жазуда кездесетін өзгешеліктер/ тақырыпты ашатын ұғымдар ,тезис, аргумент, себеп, көзқарас дәлел,мысал /;
4/ Эссеге қойылатын талаптар мен жиі кездесетін қателіктерді анықтау;
5/ Бағалау межелері.
Эссе алгоритмі:
Тақырып.
Тақырыпты ашатын жаңа ұғымдар,жаңа атаулар, мәліметтер.
Тақырыптың өзектілігі.
Тезис қою.
Тезис арқылы негізгі бөлімге өтуші сөйлемдер.
Тезис арқылы негізгі бөлімде эссенің мазмұны ашатындай болу қажет.
Жазушының өз пікірі, себебі, дәлелі, мысалы, өз идеясы, салыстыру мен троптың түрлері болу шарт.
Дәлелдеудің үш құраушы бөліктері:
Тезис – дәлелденуге тиісті жағдай
Аргументтер-тезистің анық шын екендігін дәлелдеу үшін қолданылатын категория.
Қорытынды-фактілерді талдауға негізделген ой түйіні
ІҮ Топтық жұмыстар
І топ Эссе жазуда кездесетін өзгешеліктер
Эссенің маңызды ережелерінің бірі – тезис қою. Кілті табылмаса, эссенің негізгі мақсатына жетуі де қиындыққа ұшыратады. Тезис – автор ұстанымы, негізгі бөлімде дәлелденетін ойға сілтеуші негізгі идея. Тезис кіріспе бөлімде қойылады. Кіріспе бөлім нені қамту керек?
Кіріспе бөлімде эссе жазушы эссе тақырыбына түсінік береді. Осы арқылы жазушының эссе тақырыбын түсінгенін анықтай аламыз. Бұл тақырып неліктен өзекті екендігі жазылады.
Тақырып және оның өзектілігі туралы жазылғаннан кейін тезис қойылады. Тезистен кейін негізгі бөлімге көшуші сөйлем жазылады. Кіріспе бөлім бойынша мысалға назар аударайық.
– Дос табу оңай ма? – депті қарт.
– Ата, дос табу ақылдыға оңай, ақымаққа қиын, – депті бала.Бұл тек берілген сұраққа жауап алу ғана. Кіріспе бөлімде тақырыпты ашу үшін тақырып жайында мәліметтер , ұғымдардан басталады.
Эссе тақырыбы:
Дос табу ақылдыға оңай ма, ақымаққа оңай ма?
Дос – адамның рухани болмысы, дүниетанымы жағынан үндес келетін жақын жаны. Өз ойыңды, сырыңды, қуанышыңды, ренішіңді, өкінішіңді, жетістігіңді, кемшілігіңді досыңмен бөлісе аласың. Бірақ осының бәрін бөлісе алатын дос табу оңай ма? Дос болудан бұрын, дос табу қиын. Дос табу кімге оңай? Менің ойымша, дос табу ақымаққа оңай. Неге?
Тақырыпты түсінуін білдіретін сөйлемдер: Дос – адамның рухани болмысы, дүниетанымы жағынан үндес келетін жақын жаны. Өз ойыңды, сырыңды, қуанышыңды, ренішіңді, өкінішіңді, жетістігіңді, кемшілігіңді досыңмен бөлісе аласың.
Тақырыптың өзектілігін білдіретін сөйлемдер: Бірақ осының бәрін бөлісе алатын дос табу оңай ма? Дос болудан бұрын дос табу қиын. Дос табу кімге оңай?
Тезис: Менің ойымша, дос табу ақымаққа оңай.
Негізгі бөлімге өтуші сөйлем: Неге? (риторикалық сұрақ)
. Мысалға келтірілген кіріспе бөлім аргументтік эссеге қатысты қойылған. Кіріспе бөлімде тезис қойылғаннан кейін негізгі бөлімге көшеді.
Негізгі бөлім бойынша мысал.
Ақымақ кез келген адаммен дос бола береді. Себебі, оның өмірлік ұстанымы айқын емес. Ол өз істеріне талдау жүргізіп ойланбайды. Дұрыс па, дұрыс емес пе деген сұрақтар да оны көп толғандырмайды. Өз ісіне есеп бере алмағандықтан, өзгелерді де бағалай алмайды. Сондықтан ақымаққа дос табу оңай. Ақымаққа дос табудың оңай болуының тағы да басқа себептері бар.
Пікір (негізгі идеяны, яғни тезисті қолдаушы сөйлем): Ақымақ кез келген адаммен дос бола береді.
Достарыңызбен бөлісу: |