Жануарлар экологиясы
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
жануарлар экологиясы
| жемтіктің көбеюі—►
жыртқыштын көбеюі—► жемтіктің санынын күрт азаюы ► ж ы рткыш тын санынын азаю ы—> жемтіктің көбеюі. Уақыт бойынша салыстьфып қарасақ, агщымен жемтіктік жануардың көбеюі олармен қоректенетін жыртқыштарынын көбеюіне жағдай жасайды, жыртқыштын көбеюі жемтіктік жануардың санын азайтады, оның азаюы жыртқышқа кері әсер етш, келесі ретте жыртқыштың өсімі төмендей бастайды (10-сурет). Жемтік пен жыртқыштың арасьшдағы бүл катынас қарама- карсы қайшылықтың неғізінде өзара популяцияларынын тепе-теңдіғін сақгау мүмкіндігін туғызады. Былайша айтқанда мүны сабеп- салдарлы коректік тізбек катынасы деуге де болады: жемтіктін санының көбеюі себебінен жыртқыштың саны да көбейеді, ал келесі ретте жырткыш көбеюінің салдарынан жемтіктік жануар азаяды. Нәтижесінде скеуінің де саны мүлдем азайып, немесе шектен тыс көбейіп кетпей белгілі бір деңгейде сақгалады. Олар өзара бір-біріне шектеуші және қорғаушы фактор бола алады. Жемтіктің поггуляциясы үшін жыртқыштың пайдалы әсері де аз емес: жырткышқа жемтік жануардың әлсіз немесе ауру нашарлары алдымен үсталып жем болатындықган жыртқыштар жемтіктің әлжуаз нашарларын азайтып, онын популяциясының сұрыпталып сапалануына жәрдемін тигізеді. Егер жыртқыш гіен жемтік екеуінің де популяциясының саны катар азайса тез көбейетін, бірақ бәсекелесу қабілеті төмен түр (гг етратегнялы түр) баяу кобейетін, бэсекеге қабілеп жақсы (К- стратегиялы) түрден бүрын санын толықгырып көбейе бастайды. 73 Мысалы, бақшаға инсектицид сепкен кезде алма бітесі (жемтік) мен оны жейтін жыртқыш жабайы ара екеуінің де саны қатар азаяды. Бірақ, поп> лядиясының өсімі гг стратегиялық жолмен көбейетін алма бітесі (Вутрһт ёешсЩ А-рШШт ) оны жейтін жабайы арадан жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|