Жануарлардың асқорыту жүйесі стронгилятоздары
ҚОЙ ГЕМОНХОЗЫ (ұлтабар гельминтозы)
жүктеу/скачать 19,79 Kb.
|
lektsiya 5 zhanuarlard n askortu zhuiesi strongilyatozdar
Топырақ туралы алғашқы білім, 3-4 тәж.сабақтар СҚжДТ, биотехнология кітап, Темірқұл Алтынай 1912 зикр, СРСП 2, СӨЖ №1 биохимия,Тоқтарова Әсем, annotation88215, Алгоритм, Биотехнология 4-зертхана, СРС СӨЖ (4), Темірқұл Алтынай 19-12 зикр,1 практика тапсырмасы!), zadanie 1 (3) (1), 2020 referat 6842314 (1), СРСП 6апта Даярбек Диана, Темірқұл Алтынай 19-12 зикр.2-апта,2-СӨЖ тапсырмасы!
| ҚОЙ ГЕМОНХОЗЫ (ұлтабар гельминтозы)
1 Гемонхоз немесе ұлтабар гельминтозы, күйістілердің арасында Haemonchus туысы тудырады және кеңінен таралған ауру. Қойларда энзоотия түрінде кездесіп, айтарлықтай шығын келтіреді. Гемонхозға қой, ірі қара мал, түйе, солтүстік бұғылары, буйвол, зебу және басқа күйістілер бейім. 2 Қоздырушысы - Haemonchus туысына қарасты H.contortus, H.longis-tipes, H.similis және H.tataricus. Аталған түрлердің ішінде алғашқысы ең көп таралған және көпшілік жануарларда ауру тудырса, қалған үш өкілі сиректеу тіркеледі. Ірі қара малда H.placei, тоғышарлық етеді. H.contortus трихостронгилидтердің басқаларынан қызғылт түсімен, айтарлықтай тұрқымен (1,8-3,5см), жіңішкере біткен бас жағы және ауыз қуысында қозғалатын тісімен, мойын тұсында еміздіктері бар. Еркегінің құйрық жағында үш бөлімнен құралған жыныс буылтығының сырттағы (дорсалды) екеуі үлкен, ортасындағысы кішігірім. Спикулалары тең, қысқа және қомды, олардың шеттері ілмешек тәрізді болып аяқталады. Аналығы иірген ақ және қызыл жіп секілді, вульвасы денесінің артқы бөлігінде тіл тәріздес қомды қақпақпен жабылған. Биологиялық тұғырығы - негізінен ұлтабар, кейде жіңішке ішекте кездеседі. 3 Қоздырушының дамуы 5,5оС-тан төмен және 40оС-тан жоғары болғанда өтеді. Метоморфоз кезеңінде жұмыртқадан зардапты балаңқұрт сыртқы ортада дамуы үшін: 26оС-та -4, 17-18оС-та 6-8 күн қажет. Зардапсыз (инвазиялық емес) личинка температура мен құрғақшылыққа төзімсіз. Организмге шөппен (сумен) енген балаңқұрт ұлтабар қабығына еніп, 17-20 күннен соң ересегіне айналады. Гемонхтар иесінің организмінде 6-8 ай өмір сүреді. 4 Індеттенулық деректер. Жануарлар жайылымда көктемнен күзге дейінгі уақытта шалдығады. Аурудың таралуы метеорологиялық, шаруашылық жағдайларға байланысты болады. Шөл және шөлейт аудандарда ауру кездеспейді. Керісінше, неғұрлым ылғалы көп аудандарда мал ауруға көп шалдығады. Аурудың маусымдылығы мен жасына қатысты өзгерістер әр зонада әртүрлі. Мәселен, Қазақстанның оңтүстігінде гемонхоз қозылар арасында маусымда байқалып, кейіннен біртіндеп көбейіп, ал қазан айынан бастап шалдығуы азаяды. Тұсақтар мен ересек қойлар бұл зонада үнемі шалдығып, аурудың сыртқы белгілері көктем және күзде байқалады. Басқа жерлерде, қозылардың гемонхозға шалдығып симптомдарының білінуі жаздың аяғы мен күзде болады. Сондықтан тоқтылардың шығынға ұшырауы әдетте қыстың аяғы және көктемде байқалады. Көп малдың гемонхозға шалдығуы зардапты балаңқұрттың сыртқы орта факторларына төзімділігіне, олардың өсімдік жапырағына, жермен немесе топыраққа тереңге бойлауына қатысты. Кеуіп қалған личинкалардың зардаптылығы 1,5 жылға дейін жойылмайды, 50оС-қа шыдайды, кейде қыстап шығуы ықтимал. 5 Патогенезі. Гемонхтар ұлтабардың кілегей қабығын жаралап оның асқорыту функциясын бұзады, қабындырып, капиллярлық қанталауларға әкеліп соқтырады. Гемонхтардың ықпалынан қан түзілу нашарлайды. Осы айтылғандар гемоглобиннің, эритроциттің азаюына, ЭШЖ төмендеуіне әкеліп соғады. Тоғышар зәрімен уланған организмде (қан түзу, нерв, ішкі бездер жүйелерінде) патофизиологиялық және патоморфологиялық өзгеріс-тер туындайды. 6 Аурудың сыртқы белгілері. Ауру мал күйзеліп, азықтан бас тартады, көзге көрінетін кілегей қабықтары бозарып, іш өтеді, қасы мен төс тұсы ісінеді, қанның морфологиялық құрамы өзгеріп, кейде дене қызуы жоғары-лайды. 7 Балау малдың тірі кезінде клиникалық белгілеріне, нәжісіндегі инвазиялық балаңқұртына қарай, ал өлекседе - жарып сойғанда, гемонхтардың ұлтабарда табылуымен нәтижеленеді. 8 Емі. Фенотиазин әр малға жекелей қосылған судағы суспензия түрінде, я болмаса, топ малға жарма жеммен 0,5г/кг дозада беріледі. Нафтамон 0,3г/кг дозада 10%-дық ұнның судағы суспензиясы ретінде қолданылады. Нилверм 0,015г/кг 1 рет, әр малға жеке ауыздан, фенбендазол (панакур), фенкур – 0,015г/кг, ішке, 1 рет , кубен, морантел тартрат – 0,08г/кг 7-10 күн сала 2 рет азықпен, мебенвет – 0,02г/кг азықпен 1 рет беріледі. Авермектиндер тобын (ивомек, баймек және т.б.) 1мл әр 50 кг тірі салмағына, тері астына егіледі. 9 Дауалау. ҚазҒЗВИ ұсынысы бойынша, Қазақстанның оңтүстігінде ересек құрттардан жануарларды арылту үшін қаңтарда, наурызда және қазанда, оңтүстік-шығыста - қаңтарда, сәуірде және қазанда, оңтүстік-батыста - наурызда, маусымда және қыркүйекте дегельминтизация жүргізілуі шарт. Қозыларды әдетте саулықтардан бөлгенде дәрілейді. Өрістегі малды стронгилятоздардан дауалау негізінен ФТҚ (фенотиазин тұз қоспасы) 10 : 90 арақатынасында үнемі (химиопрофилактика) беру арқылы жүргізіледі. Мал организмінде патологиялық процестерді болдырмау мақсатында әр 100кг ФТҚ-ға йодты калий (0,03г), хлорлы кобальт (0,1г), коллоидты күкіртті (2,5г) және А,С витаминдерін қосады. Гемонхоздың басқа да алдын алу шаралары «Күйістілердің асқорыту жүйесі стронгилятоздарын дауалау» тарауында қамтылған.
жүктеу/скачать 19,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|