Жапбаров Амангелді Оқушылардың тыныс белгілерді дұрыс қою икемділігі мен дағдыларын
жүктеу/скачать 0,8 Mb. Pdf көрінісі
|
72ce58acd772d50d47062b92a3cba92a
- Бұл бет үшін навигация:
- Сөздік. Әмісе, дерт-дербезе, қалыс. Сұрақтар
- Екі оқушы кестемен тапсырма орындайды. 123 №1 Тыныс белгілерін қойып, көшіріп жаз.
| Бұйрықты сөйлем
Жасалу жолы Мысалдар Мағыналары Бұйрық райдың II жағы -шы, -ші жұрнағы Бұйрық райдың III жағы Ал түсіңдер, неге тұрсыңдар! Басыңдар аяқтарыңды! Одан да бір ән салшы, бауырым! Серпілтші мынау зіл боп басқан қапас дүниені! Ешкім ешқайда кетпесін! Кітаптар таратылсын! Талап ету, талап қою, тоқтау салу, сес көрсету Ескерту, өтініш, ұсыныс жасау Сақтандыру, тоқтау салу, кеңес беру Сөздік. Әмісе, дерт-дербезе, қалыс. Сұрақтар: – Тілек, баталар әр түрлі. Ендеше, олардың қайсысы қандай жағдайға байланысты айтылып, қалай жасалып тұр? — Тілек, бата мәнді сөздер қандай сөздермен тіркесіп қолданылады? — Тілек айтудың мәні неде? — Бата жасау не үшін керек? — Сырымға берілген батаның мағынасы қандай? – Сырым неге ол батаны картайғанша есіне сақтады? Оқушылар жаттығудан леп белгісі қойылған сөйлемдерді теріп алып, дәптерлеріне жазады. Екі оқушы кестемен тапсырма орындайды. 123 №1 Тыныс белгілерін қойып, көшіріп жаз. Мылтығын таянған біреу өзіне төне қарап көз алмай отыр Бала селк етті Қозғалма деді мылтықты адам Қашып кетем деп ойлама Атып тастаймын Жорабайдан бұл қалай деп сұрамақшы еді Сейлеме деді мылтықты адам Бала аспанға қарай қолын созып көріп еді ештеңе ілікпеді. Тыныш отыр деп жекіді мылтықты адам Жұлдыз көпір деп сыбырлады бала мені арғы жаққа алып өт. (Ш.Мұртаза. ) №2 Тыныс белгілерін қойып, көшіріп жаз. Леп белгісі неге қойылады? Омашжан, садағаң кетейін қоя берші баланы Жауап бер деймін, күшік, айтасың ба милицияға Омашжан-ау, қайдағы милиса Ол әлі милисаны білмейді ғой Шал енді тура Омаштың қолына жармасты Жіберші жіберші енді шырағым Баланың қылығын кек санап қайтесің. ( Д. Исабеков. ) Бұл тапсырмалардың екеуінде де оқушы мәтіннің жазылу ретін (автор сөзі мен төл сөзді тауып) сақтап жазуы керек. Мүндай қате оқушыларда жиі кездеседі, сондыкқтан әр сабақта осы сияқты тапсырмалардың араласып отырғаны тиімді болмақ. Оқулықта оқушылардың өздері әңгіме-диалог құрауына арналған тақырыптар, оларға қандай сөйлемдерді қосу керектігін көрсеткен жаттығу- тапсырма бар. Бұл жерде де солардың біреуін алып, ауызша әңгімелетіп, үйге жазып келуге тапсырма беруге болады. Сабақты қорыту үшін мынадай сұрақтар жұмыс жүргізіледі: — Леп белгісі қандай сөйлемдерден соң қойылады? — Леп белгісін коюды талап ететін сөйлемдердің қандай белгілері бар? — Қуаныш, реніш, сүйсіну, бұйыру, зеку т.б. мағыналарын қандай тілдік тәсіл арқылы білдіруге болады? — Леп белгісі қойылатын сөйлемдер өмірдің қай саласында көп кездеседі? – Ауызекі сөйлеудегі леп белгісінің қосымшалары нелер? Сұрақ-жауап кезінде оқушылар тегіс катысуы керек, біреуі сұраққа жауап берсе, екіншісі мысал келтіреді, үшіншісі бет-жүз, көз, қол т.б. қимылдармен көрсетеді. Үйге тапсырма. Аталған әңгімеге қоса, шешендік сөздерден бата жасау, тілек айтуды көрсететін мәтін тауып келу. Әдетте, мұндай үлкен тақырыптардан соң, қайталап, пысықтап, бақылау диктантын аламыз. Бірақ бақылау диктанты – баланы үйрету емес, оның білімін тексеру. Егер бала білімін көрсетіп, қатесіз жазса – жақсы; егер осы уақытқа дейін оны меңгере алмағандығын көріп қиналса – бұл баланың өз күшіне деген сенімсіздігін туғызады. Себебі сөйлем соңына қойылатын тыныс белгілері оқушы үшін жаңалык, емес. Ол оқушының өзіне де белгілі. Сондықтан бар зейінді салып, осыған дейінгі кемшіліктерді түзетіп, тыныс белгілерін қоюда қате жібермеуге тырысу керек екенін түсіндіре отырып, өздік жұмысын жүргізген дұрыс деп есептейміз. Бұдан соң бақылау диктантын алуға болады, егер диктанттан қате кетсе, енді сол оқушымен жеке жұмыс жүргізу қажет деген сөз. Өздік жұмыс. жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|