Жарақат механизмі мен жара алу сипатына байланысты қандай жаралар болады? Жарақат — сыртқы жағдайдың әсерінен орган мен тін қызметінің бұзылуы. Жарақат әр түрлі жағдайдың (химия, физика, механикалық, т.б.) әсерінен пайда болады. Осыған байланысты Жарақат бірнеше түрге бөлінеді: - механикалық Жарақат — сыртқы күштің әсерінен пайда болады. Бұған, көбінесе, жара, буын шығу, сіңір созылу, қан кету, қан құйылу, т.б. жатады;
- термикалық Жарақат — жоғары не төмен температура (үсу, күйік), электр тогы, рентген сәулелері әсерінен;
- химиялық Жарақат — қышқыл, сілті, улы заттардың әсерінен;
- биологиялық Жарақат — бактериялық уланудың (токсиндердің) әсерінен;
- психикалық Жарақат — орталық жүйке қызметінің бұзылуынан (кенеттен қатты қорқу, шошу, қайғы, т.б.) болады. Жарақат жедел және созылмалы түрде өтеді. Жедел Жарақаттың (қан құйылу, қан кету, т.б.) әсерінен адам өліп кетуі мүмкін. Ал созылмалы түрінде тіннің қажалуы (сүйел пайда болу) оған не органға үнемі сыртқы күштің әсер етуінен болады.
Жарақаттану мынадай түрлерге бөлінеді: - Өндірісте (өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында) жарақаттану;
- Көлікте (автомобиль, темір жол, су көлігі, әуе көлігі) жарақаттану;
- Көшеде жарақаттану (адамдардың көшеде құлап қалуынан, құлаған заттардың соғуынан, т. б. зақымдану);
- Тұрмыстық жарақаттану (тұрмыста кездейсоқ себептерден зақымдану: баспалдақтан құлау, тұрмыстағы қолданылатын заттардан зақым алу, т. б. немесе төбелес, кісі өлтірушілік, өзін-өзі өлтірушілік және т. б. кезінде қасақана жасалатын зақымдар);
- Спортпен айналысқан кездегі спорт жарақаттары.
Кеуденің өтпелі жарасы - Кеуде жаракаітары атыс қаруынан немесе басқа заттардың салдарынан пайда болады. Бүл жарақаттар плевра қуысының сыртында немесе ішінде болуы мүмкін.
- Кеуде жарақатының ауырлығы канның кету колеміне, ты- ныс алу мен қан айнылымыньщ бүзылу, жүйке- рефлектор- лык сырқаттану дәрежесіне байланысты.
- Осының барлығы кеуденің ішіне өтіп кеткен жарақаттан көрінеді. Кеудеге өткен жарақаттар кезінде клеткалар ашық пневмоторакс күрайды. Ашык пневмоторакс кезіиде атмосфсра ауасы жаракат түсындағы плевра куысыпа еркін кіреді, бүл ауа жүтқан кезінде кеуденің әлсіреуіне және ауа шығару кезінде опың шамалы жиырылуына алып келеді. Мундай жа- рақаттар ентікпе, жүрек қызметінің әлсіреуі сияқты киьш жаг- дайға алып келеді. Жарақаттаыган адам мазасыз і үншығуды, мойын көк тамырларының қабынғанының, жүректің лүпілін, кілегейлі қабықтардың көгеруін сезінеді.
- Плевра қуысындағы гемоторакс кезінде, қанның ағуы окпенің әлсіреуше және аралык перденің жылжуына алып келіп, сол аркылы тыныс алу мен кан айналымыныц ырғағын бүзады. Жарақаттанушы бозарады, куре кан тымыры қысымы төмендейді, жүрек лүпілі күшейеді, ентігеді. Жаракаттанушының халі мушкіл, тамыр соғыстарының жиілігі оте жогары.
Достарыңызбен бөлісу: |
