Тарихи-педагогикалық зерттеу әдістері Тарихи-педагогикалық зерттеудің педагогика мен тәрбие тәжірибесінің дамуы үшін маңызды.
Әдістері: әдеби шығармаларды теориялық талдау, архив (мұражай) материалдарын зерттеу және талдау; баяндау (сипаттау, статистикалық, тарихи, индуктивтік-дедуктивтік әдістер, салыстырмалы әдістер).
Тарихи-педагогикалық зерттеудің кездері: педагогика классиктерінің еңбектерін зерттеу, ресми құжаттарды, материалдарды зерттеу (заңдар, жобалар, есептер, баяндамалар т.б), білім беру туралы архивтік материалдар, бағдарлама, оқулық, оқу құралдарын зерттеу, педагогикалық баспа сөз материалдарын зерттеу.
Теориялық ізденіс әдістерін пайдалану тиімділігін модель құру әдістері күшейте түседі. Олар зерттелетін құбылыс барысын сызба, схема, қысқаша сөздік және жазбаша түрінде көрнекі-бейнелік сипаттама беруге мүмкіндік береді.
Абстракты логикалық әдістер модельдеу жасанды ситуацияларды жасаудан көрінеді, мұнда нақтылы міндеттегідей байланыс пен тәуелділік негізгі рөл атқарады. Оңайлату мен схематизмнің арқасында бұл байланыстар мен тәуелділік дәл талдау мен математикалық сипаттамаға жол береді. Мұндай ситуацияның зерттеу нәтижелері мен модель обьектілерінде алынған деректер, содан, ұқсастығына орай нақтылы жағдайларға көшіріледі де, осы жерде алынған қорытындылардың дұрыстығы тексеріледі.
Абстракция (лат. Abstraction – бұру, аудару) – ойлаудың негізгі операцияларының бірі, субъект зерттелу үстіндегі объектінің әлдебір белгі-нышанын айырықша бөліп алып, басқаларын назардан тыс қалдырады. Соның нәтижесінде абстракция терминін білдіретін ақыл-ой өнімі (түсінік, үлгі, теория, жіктелімдер және т.б.) пайда болады. Абстракцияның шынайылығы мен өнімділігінің өлшемі – тәжірибе.
Абстракциялаудың (дерексіздендіру) екі түрі бар:
Талдап қорыту;