6-лекция. Географиядағы математикалық әдістер
Заманауи картографиялық әдістер
Кез-келген жердің сандық үлгідегі картасы сол жердің топографиялық-геодезиялық мәліметтерін логикалық-математикалық тұрғыдан сандық түрде бейнелеп көрсетеді (сурет).
Географиялық нысанның толық сандық үлгісі оның кеңістіктегі орнын анықтайтын арнаулы координата жүйесінде бейнеленеді. Нысанды толықтыратын ақпарат геометриялық (метриялық) атрибуттар және геометриялық емес (топологиялық) сипаттамалар (бір нысанның екінші нысанмен өзара байланысын, жалпы шегаралары мен нүктелерін, бейненің күрделі пішінін, бір нысанды екінші нысанның үстіне кіріктіруді түсіндіретін) жиынтығынан тұрады.
(Ресей Ғылым Академиясы ресми сайтынан алынды)
Сандық топографиялық карталарды сипаттау кезінде міндетті түрде оның реттік нөмірі, метрикасы мен семантикасы, кеңістіктік-логикалық байланыстары көрсетіледі.
Сандық карталарды визуализация көмегімен экран алдынан электрондық карталар түрінде және компьютерден қағаз бетіне шығарылған карта түрінде қолдануға болады. Ал арнаулы мамандар бағдарламалар көмегімен сандық форматтағы бейнесінде де компьютор экраны арқылы жұмыс жасай береді.
Кесте
Сандық картада берілетін ақпараттың түрлері
Өлшемдік (метрика) ақпарат
|
Синтаксис
тік ақпарат
|
Семантикалық ақпарат
|
Құрылымдық ақпарат
|
Жалпы ақпарат
|
Геодезиялық сипаттамалар, жер бедері мен түрлі нысандардың кеңістіктік координат
тары
|
Орман,жайы
лым, су ай
дыны, суай
рықтар, бет
кейлердің жату бағыт
тары
|
Нысандарды сипат
тайтын белгілер, инженерлік құрылыс
тардың техникалық параметрлері, жер бетінің геологиялық сипаттамасы, ағаш
тар мен ормандар туралы мәлімет
|
Түрлі нысандардың бір біріне қатысы,
теміржол линияла
ры, елдімекендердің ғимараттары мен құрылымдары,олар
дың конструкциясы
|
Жергілікті жер атауы, координаталары мен биіктік жү
йесі, геогра
фиялық но
менклатурасы
|
Сандық карталар мынадай әдіс-тәсілдер:
Дәстүрлі жолмен жасалынған карталарды (қағаз карталар) сандық форматқа көшіру арқылы;
Қашықтықтан зерделеу жолымен алынған дайын ақпаратты фотограмметриялық өңдеуден өткізу арқылы;
Далалық геодезиялық тахеометриялық түсірілім жасау немесе жасанды жер серіктері аспаптарының көмегімен жаппай түсірілім жасау арқылы;
Қарапайым далалық көзмөлшерлік түсірілімдерін камералық өңдеуден өткізу көмегімен жасалынады.
Кесте
Достарыңызбен бөлісу: |
