Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология

15 
МБР
-I 
микроскопының құрылысы. Оның
 
нег
i
зг
i 
бөл
i
ктер
i:
механикалық
, 
оптикалық
және
жарық
түс
i
рг
i
ш
. 
Механикалық
 
бөл
i
г
i
не
штатив
, 
зат
үстелі
, 
тубус
, 
револьвер
, 
макро
- 
және
микровинттер
жатады
. 
Оптикалық
 
бөл
i
г
i 
окулярлар
( 
х
7, 
х
10, 
х
15) 
мен
обьективтерден
(
х
8, 
х
40, 
х
90) 
тұрса, 
ж
арық
 
түс
i
рг
i
ш
бөл
i
гі
 
айна
, 
конденсор
және
диафрагмадан
тұрады
(
1
сурет
).
Жарық сәулелі микроскопия түрлері
.
1
. 
Жарық сәулесімен
стандартты микроскоптау - гистологиялық 
объектілерге сәулені бағыттап түсіру кезінде, жарық спектірінің
кӛрінетін бӛлімі ғана қолданылады. Оның ұзындығы орташа 0,4 мкм, 
яғни жарық сәулелі микроскоптың анық кӛрсету мүмкіндігі шамамен 0,2 
мкм тең. Сондықтан, жалпы ұлғайту мүмкіндігі 2500 есе (пайдалы 
үлкейту мүмкіндігі - 1500 есе, 1 сурет).
1 – сурет. Микроскоптың қҧрылысы 
 
2.
Ультракҥлгіндік 
микроскоппен зерттеу - гистологиялық 
объектілерге сәулені бағыттап түсіру кезінде спектрдің ультракүлгін 
бӛлігі қолданылады.
Ультракүлгін толқынының ұзындығы 0,2 мкм тең болғандықтан, 
бұл микроскоптың анық кӛрсету мүмкіндігі 0,1 мкм құрайды.
Сондықтан, оның анық кӛрсету мүмкіндігі жарық сәулесі микроскобынан 
2 есе жоғары.
Микроскоп МБР-1 
3 бӛліктен тҧрады: 
Жарықтандыру бӛлігі:
1 — жарық кӛзі; 
2 — айна; 
3 — диафрагма; 
4 — конденсор. 
Оптикалық бӛлігі:
5 — объектив; 
6 — окуляр. 
Механикалық бӛлігі:
7 — тубус; 
8 — штатив; 
9 — колонка; 
10 — зат столигі. 
( M.Ross және E.Reith бойынша) 

16 
3. Люминесценттік
(флуоресценттік) микроскоппен зерттеу – мұнда 
ультракүлгін жарық толқынымен жұмыс істейді, толқын ұзындығы 270-
400 нм (0,27 – 0,4 мкм). Осындай толқын препаратқа түскенде сәулені 
сіңіре отырып, ӛзінен жарық шығарады. Бұл құбылысты флуоресценция 
дейді. Люминесценцияның екі түрін ажыратады: 
аутолюминесценция
(бірінші реттік люминесценция) және 
бағытталған
(екінші реттік) 
люминесценция. Аутолюминесценцияда гистологиялық объект алдын-ала 
ӛңделмесе де жарық бӛле алады. Тірі организмнің әр-бір жасушасының 
люминесценциялық қабілеті бар. Бірақ, ол ӛте тӛмен болғандықтан нашар 
байқалады. Аутолюминесценция кейбір пигменттерге (хлорофилл, 
бактерия пигменттері), витаминдерге (А, В) және гормондарға тән. 
Мысалы, ӛсімдік жасушасындағы хлоропластар күңгір-кӛк ортада қызыл 
түйіршіктер түрінде жарық шашқандай болып кӛрінеді. Бағытталған 
(екінші реттік) люминесценцияда объект люминесценциялық бояулармен 
(флуорохромдармен) ӛңделген соң, олар организмнің жасушалары және 
ұлпаларымен бірігіп люминесценциялық микроскоп арқылы жақсы 
кӛрінеді. Мысалы сарғыш-қызыл акридинді флуорохром нуклеин 
қышқылдарымен арнайы байланысып, ДНҚ жасыл түс, РНҚ қызыл түс 
беріп жарқырайды. 
Люминесценттік анализ нәтижесінде объектінің химиялық құрамы 
мен заттардың мӛлшерін анықтауға болады
.
Оларды фотометрлік 
қондырғыштар арқылы есептеуге болады.

жүктеу/скачать 6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: