Митохондрия Митохондрияның құрылымы: Сыртқы мембрана; ішкі мембрана; матрица; криста; көп ферментті жүйе; 6-дөңгелек ДНҚ. Митохондриялардың пішіні, мөлшері және саны өте өзгермелі. Пішіні бойынша митохондриялар таяқша тәрізді, дөңгелек, спиральды, кесе тәрізді, тармақталған болуы мүмкін. Митохондриялардың ұзындығы 1,5-тен 10 мкм - ге дейін, диаметрі 0,25 — тен 1,00 мкм-ге дейін. Жасушадағы митохондриялардың саны бірнеше мыңға жетуі мүмкін және жасушаның метаболикалық белсенділігіне байланысты. Митохондрия екі мембранамен шектелген. Митохондриялардың сыртқы мембранасы (1) тегіс, ішкі (2) көптеген қатпарлар түзеді — кристалар (4). Кристалар АТФ молекулаларының синтез процестеріне қатысатын мультиферменттік жүйелер (5) орналасқан ішкі мембрананың бетінің ауданын ұлғайтады. Митохондриялардың ішкі кеңістігі матрицамен толтырылған (3). Матрицада дөңгелек ДНҚ (6), спецификалық иРНҚ, прокариоттық типтегі рибосомалар (70s типті), Кребс циклінің ферменттері бар. Рибосомалар рибосоманың құрылымы: 1-Үлкен суббірлік; 2-кіші суббірлік. Рибосомалар-мембраналық емес органоидтар, диаметрі шамамен 20 нм. Рибосомалар екі суббірліктен тұрады — үлкен және кіші, олар диссоциациялануы мүмкін. Рибосомалардың химиялық құрамы-ақуыздар мен ррнқ. Ррнқ молекулалары рибосома массасының 50-63% құрайды және оның құрылымдық қаңқасын құрайды. Рибосомалардың екі түрі бар: 1) эукариоттық (тұтас рибосоманың шөгу тұрақтыларымен — 80S, кіші суббірлік — 40S, үлкен — 60S) және 2) прокариоттық (сәйкесінше 70S, 30S, 50S). Рибосомалардың қызметі: полипептидтік тізбекті құрастыру (ақуыз синтезі).Бұл диаметрі шамамен 6-7 мкм болатын үлкен органоид. Ол параллель орналасқан екі мембранадан түзілген ядролық қабықпен қоршалған. Ядролық қабық ядролық кеуектермен тесілген, онда мембраналар жабылады және ядро қуысы цитоплазмамен байланысады. Кеуектерде күрделі ақуыз кешендері бар. Олар қабық арқылы ядродан цитоплазмаға мРНҚ және рибосомалар сияқты үлкен молекулалар мен молекулалық кешендерді, ал цитоплазмадан ядроға цитоплазмада синтезделетін ядролық ақуыздарды тасымалдайды. Ядроның ішінде бір немесе бірнеше ядролар бар-рибосомалық РНҚ синтезі және рибосома суббірліктерінің жиналуы жүретін тығыз түзілімдер. Ядроның қалған кеңістігі жартылай сұйық кариоплазмамен толтырылған, онда арнайы ақуыздармен байланысқан ДНҚ молекулалары — хроматин орналасқан. Ядро Бұл диаметрі шамамен 6-7 мкм болатын үлкен органоид. Ол параллель орналасқан екі мембранадан түзілген ядролық қабықпен қоршалған. Ядролық қабық ядролық кеуектермен тесілген, онда мембраналар жабылады және ядро қуысы цитоплазмамен байланысады. Кеуектерде күрделі ақуыз кешендері бар. Олар қабық арқылы ядродан цитоплазмаға мРНҚ және рибосомалар сияқты үлкен молекулалар мен молекулалық кешендерді, ал цитоплазмадан ядроға цитоплазмада синтезделетін ядролық ақуыздарды тасымалдайды. Ядроның ішінде бір немесе бірнеше ядролар бар-рибосомалық РНҚ синтезі және рибосома суббірліктерінің жиналуы жүретін тығыз түзілімдер. Ядроның қалған кеңістігі жартылай сұйық кариоплазмамен толтырылған, онда арнайы ақуыздармен байланысқан ДНҚ молекулалары — хроматин орналасқан.