Жасампаздық қиырында
жүктеу/скачать 406,43 Kb.
|
| ЖАЗЫЛҒАН ЖҰДЫРЫҚ
Табиғаттың таңғажайып құбылыстары көп-ақ. Ғалам шетсіз де шексіз болғандықтан оның құпия-жұмбақтары да мол. Бір жерінде жаңа жұлдыз пайда болып жатса, екінші бір аймағында жұлдыз сығылып, ергежейлі, нейтронды жұлызға айналып, ақыр соңында қара ойдым аймағына айналады. Жұлдыздардың тағдырлары да адам мен жануарлар тағдырларына ұқсас. Дүниеге келеді, өседі, өмір сүреді, қартаяды, қайтадан сөнеді. Бұл ғаламдық құбылыс ғалым адамға да, қарапайым адамға да жақсы түсінікті. Ал кеңістіктің, яғни жұлдыз жүйесінің сығылып, кіші әлемге айналуы ғажайып құбылыстың ғажайыбы. Ғалам көп құрылымды. Ғалам жеке жұлдыздардан, жұлдыз жүйелері мен шоғырлар, жұлызаралдардан тұрады. Жұлдызды әлемде сан-мың түрлі құбылыстар кездесіп жатады. Оның бәрін бір ғана адам өзінің қамшының сабындай ғана қысқа ғұмырында көріп үлгере алмайды. Енді міне, сондай бір бейтаныс құбылыс осы бір кіші әлемде де болып өткен еді. Алғашында тып-тыныш тұрған жұлдызды жүйе бір заманда сығылып жөнелді. Адамзаттың ғасырлап, эралап жасаған күллі дүниелері бір сәтте жоқ болды. Табиғатта адам баласы көп нәрсені де өзінің дене-тұрқына, күш-қуатына сай жасайды. Киімді де өз дене-тұрқына қарай пішіп, тігіп киеді. Адамның тұратын үйі де, отыратын үстелі мен жататын төсегі, үйге кіріп-шығатын есігі де өзінің дене-тұрқына лайықталған. Адам табиғатқа қаншама өзгеріс жасадым деп, оны бағындырдым деп санаса да, одан асып ешқайда да кете алмайды. Өзінің дене-тұрқын қажет кездің өзінде де не ұлғайтып, не кішірейте алмайды. Оған құдіреті жетпейді. Киімнің өзін де уақытқа қарай, денесінің өсу мен толуына немесе керісінше арықтауына байланысты қайта өлшеп-пішіп, тігіп киеді. Осы қарапайым мысалдың өзі-ақ адам пенденің ұлы табиғатқа, жаратылысқа қаншалықты бағынышты екенін айқындай түседі. Осы бір ғаламшардағы тіршілік те өзінше қайнап, өзінше дамып жатқан еді. Сырттан қарап тұрған адамның өзі де мұндағы саналы тіршілік иелерінің алдарынан тек жақсылықты ғана күтетіндерін бірден-ақ сезер еді. Күн сайын жасалып жатқан түрлі заттар, құрылыстар, жаңалықтар адам баласын тек ілгері ұмтылдырады. Адам пенде өзінің ғұмырының шектеулілігін біле тұра өмірдің қызық жақтарына ден қойған кезде сол уақытша ғұмырын ұмытып, ерекше жанданып, жігерленіп те кетеді. Тап сондай қайнаған ғажайып өмір осы ғаламшарда да бар еді. Күн өтті, айлар өтті, жылдар мен ғасырлар өтті. Бәрі де тып-тыныш жүріп жатты. Бірақ сол тамаша өмірде бірде кеңістіктің сығылуы басталды. Осы кезге дейін адамзат қолымен жасалған күллі жақсы нәрселердің бәрі де сол бір сәттен бастап қажетсіз болып қалды. Содан кейін-ақ күні кеше ғана дамудың жоғары сатысына жеттік деген ел кенеттен құлдилап тереңге түсіп кеткендей бір күй кешті. Осыншама уақыт ішінде жасалған күллі дүние де өзгеріске ұшыраған. Енді дамудың бейнебір екінші айналымы басталғандай. Көліктер де, басқалар да төбе-төбе сияқтанып, қарайып-қарайып әр жер, әр жерде тұрып-тұрып қалған. Иелері болса да енді олар иесіз қалғанмен бірдей еді. Жұлдызды жүйе сығылғанда бәрі де кішірейген. Тек адам қолымен жасалған темір заттар ғана сол қалпында қалған. Өмір өтіп жатты. Бәрі кішірейгенмен әрекетсіз емес еді. Тірісінде қыбырлаған құмырсқа да тыныш жатпайды емес пе? Олар да мына жарық дүниені көреді. Жаз бойы, күз бойы илеуіне бір дәннен болса да тынымсыз тасып, қыс қамын жасайды. Бұл да тіршілік. Кіші әлемдегі ең саналы тіршілік иелері - адамдар да тап сондай қыбыр әрекетіне көшкен еді. Бірақ адам кішірейгенмен оның санасы өзгерген жоқ. Сондықтан да ел тез есін жиған. Қайта дами берді. Өздерінің ендігі дене-тұрпаттарына қарап үй салды, киім тікті, тағы басқадай заттарын жасады. Кішірейдік дегендері болмаса, күллі жасағандарының босқа қалғаны болмаса, әлемнің көрінісі сол қалпында сияқты еді. Әрине, үлкен сияқтанатыны да бар. Балаға үлкен тау болып көрінген тау, ересек адамға шағын тау ғана болып байқалады. Мұндағы барлық нәрсе табиғаттың өзіне сай кішірейгендіктен әр нәрсе өзінің табиғи деңгейінде қалған. Адаммен салыстырғанда құмырсқа да бұрынғысынан кішірейіп қалған. Енді адам оны жерден тек қыбырына қарап байқайды. Осындай тағдырға Жер делінетін үлкен ғаламшардан бір топ ғалым-ғарышкерлер де тап болды. Олар алғашында өздерінің бұрын- ғыдағысындай ірі еді. Сығылу аймағына тап болып барып қана кішірейіп кеткен. Өздерімен кездесті. Бірақ олар қарап жатпады. Тынымсыз әрекет жасады. Ол әрекет олардың туып-өскен Жерлеріне деген сағыныштарынан туған еді. Соның арқасында мұнда көптеген өзгерістер болды. Бұл жүйеге бөтен шағын аспан денесін сырттан алып келіп, оны осы жүйеге кіріктіру оңай іс емес еді. Ол үлкен оқиға болды. Содан кейін-ақ ғаламшардағы жағдай біршама жақсарған. Ғаламшарға келген табиғи серіктің арқасында табиғатта көптеген өзгерістер де болды. Халық та ес жиып қалған-ды. Енді міне, осы жүйеде күтпеген құбылыс орын алып отыр. Сол сырттан әкелінген аспан денесі сығылу аймағына төтеп бере алмай әрі орталық Жұлдыздың тартылыс өрісінен босай алмай оған қарай ығысты. Оны тоқтататын күш мұнда әзірге жоқ еді. Оған тосқауыл бола алатын жерліктер де бұл жүйеден ұзап кеткен-ді. Аспан денесі сол зымыраған бойда барып Жұлдызға соқтығысты. Жұлдыз тұтанды. Артынша бұл жұлдыз жүйесіндегі ғаламшарлардың айналымжолдары мен өзара тартылыс өрісі бұзылып, шайқалып, ұлы өзгерістер орын алды. Орталық Жұлдызға ең жақын орналасқан үлкен ғаламшардың үстінде адам төзгісіз құбылыстар өтіп жатты. Жанартаулар атқылады, мұхит пен теңіздердің сулары қайнап, су алды. Жасыл әлем қурап, жанып, күлге айналды. Атмосфераның құрамы өзгерді. Тап осындай жағдайлар жүйедегі өзге ғаламшарларда да болып жатты. Бірақ қаншама апат болса да, қаншама шайқалып жатса да, адам баласының біршамасы аман қалды. Жануарлар да, құстар мен бауырымен жорғалаушылар да, мұхит пен теңіздің тіршілік иелері де жан сақтап қалды. Ал ең бастысы, Жұлдыз тұтанымынан кейін бұл кеңістік қайта кеңеюге қарай бет алды. Адамдар да, жануарлар да, құстар мен бауырымен жорғалаушылар, мұхиттар мен теңіздердегі күллі тіршілік иелері де қайта үлкейе бастады. Жұмырылған жұдырық жазыла бергендей. Мұндағы тіршілік иелеріне керегі де осы еді. Кеңістік сығылғаннан бері қаншама өзгерістер болды. Адамның қаншама еңбегі далаға кеткендей еді. Енді бәрі де жақсылыққа қарай бет бұрған. Бірақ оның есесіне ғаламшарларда көптеген нәрсе орын алды. Олардағы мұхиттар мен теңіздердің сулары шайқалды. Тау мен тас қозғалды. Ауа райы өзгерді. Ғаламшарлардың тартылыс өрістері азайды. Бұрынғы қысып тұрған сығылу енді босаңсыған. Ол енді шын мәнінде де қайта ашылған жұдырықтай құбылыс еді. Алапат кеме белгілі шекараға ұшып жеткеннен кейін айналып ұшуға көшті. Олай етпеске шара да жоқ еді. Тәкен темір адамдарға олар тоқпен қуатталған бойда тапсырманы үсті-үстіне беріп жатты. Олардың саусақтары саусақтарына жұқпайды-ау. Кеменің басқару пультіндегі үлкен экранда әрбір ғаламшардьщ бейнесі анықталып көрсетілуде. Ғалым-ғарышкерлер одан көз алмайды. Кішірейген әлемдегі үлкен өзгеріске ұшыраған көріністер қай қайсысының да жүрегін сыздатады. Ендігі мақсат та орталық Жұллыздың нақты не себептен тұтанғанын анықтау еді. Оған мәліметтер жететін. Өздері өзге жүйеден сүйреп әкеліп, осы жүйеге енгізген, үлкен ғаламшарға серік еткен аспан денесінің орталық Жұлдызға қарай ауытқып, солай қарай жылжығаны белгілі-тін. Экрандардағы көріністер ғалым-ғарышкерлерге әсерлі бола түсті. Өйткені, аспан денесі тіке сол орталық Жұлдызға қарай ағып барып, онымен соқтығысқан. Соның нәтижесінде Жұлдыздың ыстық қойнауындағы термоядролық процестердің тепе-теңдігі бұзылып, оның тұтануына себеп болды. Сол сәттен бастап жарылыс төңірегіндегі кеңістік қайтадан кеңеюге қарай бет аллды. Тәкен қатты толқыды. Көпке дейін сөз тауып та айта алмай отырып қалған. Кейде адам осылайша бір нәрсені түсінемін деп жүріп, күтпеген жаңалық жасайды. Ғалым-ғарышкерлердің бар мақсаттары осы жүйедегі ғаламшарлардың өз айналымжолдарындағы айналыс тепе-теңдіктерін өз қалпына келтіру, әрбір ғаламшардағы ауа райын реттеу болатын. Оның бәрі де басқаша сипатқа не болып кетті. Ғалым-ғарышкерлер көпке дейін өз өздеріне келе де алмады. Кіші әлемнің шекарасында айналып ұшумен болған. Мұндағы басты өкініш, біраз ғаламшарлардағы тіршілік жойылып кетті. Тек үлкен ғаламшардағы табиғат қана өз келбетін сақтап қалды. Ғаламшарда қала атаулыдан ештеме де қалған жоқ. Ел де, ел басшысы да мәңгілікке жоғалған. Өздеріне жақсылық жасап, сығылу кеңістігінен бостандыққа шығарған абзал адамдарды ғалым-ғарышкерлер қалайша ұмыта алсын. Тек ұмыту ма, енді мына кеңейген табиғатта қалған адамдар, жануарлар, құстар мен бауырымен жоғалаушылар, мұхиттар мен теңіздердегі тіршілік иелеріне саналық тұрғыдан басшылық ететін, дұрыс дамып-өркендеулеріне ықпал ететін өздеріндей адамдар қажет еді. жүктеу/скачать 406,43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|