41. Қарапайым математикалық ұғымдарын қалыптастыру бойынша мектепке дейінгі балалардың геометриялық пішіндерді қабылдау ерекшелігі-багдарлама 42.Әлем халықтарының қолданбалы өнері. Сәндік-қолданбалы өнер түрлерінде қолданылатын материалдар мен құрал-жабдықтар Халықтық сәндік-қолданбалы өнерде келесі материалдар қолданылады: ағаш, саз, металл, сүйек, мамық, жүн, жүн, тоқыма, тас, шыны, қамыр.
Техника бойынша сәндік-қолданбалы өнер келесі түрлерге бөлінеді.
Ою. Әр түрлі кескіштер мен пышақтардың көмегімен үлгіні қолдану арқылы өнімді безендіру. Ағашпен, таспен, сүйекпен жұмыс істеу кезінде қолданылады.
Қолы. Декорация дайындалған бетке бояғыш заттармен қолданылады (көбінесе ағаш немесе металл). Түрлері р о с п и с и: ағаш бойынша, металл бойынша, мата бойынша.
Кесте инелермен және құрылымы мен сипаты бойынша әртүрлі жіптермен жасалады, ал өрнек матаға қолданылады. Кесте түрлері: тор, крест, тегіс, кесілген (мата өрнек түрінде кесіліп, кейіннен әртүрлі тігістермен өңделеді), теру (алтын және көк реңктері бар қызыл, қара жіптермен жасалады), үстіңгі жағы (үлкен ұшақтарда көлемді өрнектер жасауға мүмкіндік береді). Кесте негізінен қолмен жасалады, бірақ соңғы уақытта кесте машиналарымен безендірілген бұйымдар көбейіп келеді. Кесте тігу үшін тек жіптер ғана емес, моншақтар, шыны, секиндер де қолданылады.
15-билет 43. Мектеп жасына дейінгі балалардың денсаулығын педагогикалық және медициналық тұрғыдан бақылау, оның кезеңдері Балаларды физкультура с а б а қ т а р ы н а ж іб е р у мәселесі д ә рігерлік
б а й қ а у д ы ң мәлім еттері бойынша шешіледі. Б а л а л а р д ы денесінің жеті-
л у і ж а ғ ы н а н төменгі, орта ж ә н е ж о ғ а р ы то п т ар ға бөлу о л а р д ы ц тал-
да у ы н ы ң негізінде, бойының, с а л м а ғы н ы ң көрсеткіш тері мен көкірек
к ле т к а л а р ы н ы ң көлеміне к а р а й ж үргізілед і. Д әр іге р бел о м ы р тқ а мён
а р қ а н ы ң (тұлға) формасын, т а б а н д а р д ы ң түзу қалы птасуы ы зерттей
отырып, тірек-қимы л апп а р ат ы н ы ң ж а ғ д а й ы н аны ктайды . М үнымен
қ а т а р ол бүзы лу себептерін аны ктайды , б а л а л а р д ы ң емдеу м екем елері
мен ф и зк у л ь т у р а л ы қ диспансерлері ар к ы л ы ж ү р гізіл етін корригирия-
л ы қ ш а р а л а р комплексін белгілейді. Б а л а л а р б а қ ш а с ы тек проф илак-
т и к а л ы к ж ұм ы сты ж үргізеді.
Ф ун к ц и о н ал д ы к ба й қау д ы ң , та м ы р соғуы мен тыныс алу жиі/іігінің
өзгеруі жөніндегі мәліметтер ж а т т ы ғ у л а р мен ойы нд ар кезінде денегс
түсетін ау ы рлы қты с а р а п т а у ғ а м үмк індік береді. Қ атты демігу, ш ар-
шау, бас айналу, сүлесокты қ жөнінде субъективті ш ағы м н ы ң болмауы ,
т а м ы р соғуының а л ғ а ш қ ы ж а ғ д а й ы н д а ғ ы д а н (ш а м а м е н 100 процентке
дейін) ш ам а л ы ар т а түсуі дененің м өлш ерлі с а л м а ғ ы н а к о ла й л ы р е а к
ция береді. Б а й к а л ғ а н б а р л ы қ өзгеріс с а б а к к а дейінгі ты ны ш тал у
ж а ғ д а й ы н ы ң көрсеткіш теріне тез, 3 — 4 м и н ар а л ы ғы н д а , к а й т а
ор ал а д ы .
Д ә р іге р л ік б а к ы л а у с а б а к т ы дұ р ы с к ұ р у ға ғана емес, сонымен к а
тар б а л а л а р ғ а ж е к е ж а к ы н д а у ғ а , о л а р д ы ң д е н са у л ы қ т ар ы н к а д а ғ а -
л а у ғ а көмектеседі, Ә лсізденген б а л а л а р үшін кейбір* ж а ғ д а й л а р д а
ж а т т ы ғу л а р санын, ж а т т ы ғу д ы о ры н д ау у ак ы ты н азайты п, косы м ш а
үзілістер енгізу к а ж е т . Сонымен к а т а р с а б а к кезінде там ы р соғуы мен
тыныс алу ж иілігінде көзге түсерліктей өзгерістін болм ауы денеге
түскен ау ы р л ы қт ы ң ж етк іліксіздігін ж а н е б а л а н ы ж а т т ы ғу л а р д ы
о р ы н д а у д а ж ән е ой ы н д ар д а белсенділендіру қ аж етт ігін көрсетеді.
Б а л а л а р д ы ң с а б а қ т а р мен ойы ндар кезіндегі белсенділіктерін бәрі-
_нен де бүрын дәл ір ек қ а д а ғ а л а у д ы педагог х р о н о м етр а ж д ы ң көмегі
ар к ы л ы ат қ а р а д ы , оның нәтиж елері бойы нш а с а б а қ т ы ц толы м ды лы ғы
есептелініп ш ы ғар ы ла д ы . Ф изк у л ьт у р а с а б а к т а р ы н ы ң ж а қ с ы толымды -
лығын 55-тен 80 процентке дейін, ал ертеңгілік гимнастиканы 65-тен 85
процентке ж әне одан д а көп ш а м а д а есептеуге болады. Б а л а л а р д ы ң
са б а к т а р ы н д а ғ ы , ойындар кезіндегі ж ә н е күні бойғы к о з га л ы с белсен-
діліктерін ш агом ерм ен ан ы қт ау ыңғайлы.