Тіл үндестігінің дәйекше арқылы берілуі. Артықшылықтары мен олқылықтары Шырын
Тіл үндестігінің дәйекше арқылы берілуі. Артықшылықтары мен олқылықтары
Тіл үндестігі, адамдар арасында ағылшынша, орысша, қазақша сияқты тілдер арқылы айтылады. Тіл үндестігінің артықшылықтары шақыру, танымалдыру, байланысу, білім беру, көмек көрсету және саяхат ету мәселелерінде көмек көрсету мүмкіндіктерін арттырады.
Тіл үндестігінің олқылықтарының біреуі тілдерді пайдалану арқылы ағылшынша, орысша, қазақша сияқты басқа тілдерден артықшылықтар білу жолын ашады. Осы артықшылықтар адамдардың басқа тілдерден айтып жататын диалекттермен, лексика, грамматика, фонетика және синтаксис пен т.б. арқылы айтысу және тыңдау қабілеттерін арттырады.
Сондай-ақ, тіл үндестігі адамдарды басқа культуралық жаттығулармен таныстырады. Тіл арқылы айтысу жолында адамдар басқа культуралардың тарихи, әдеби, музыкалық, кино, жазушылық, жанрлар, театрлар мен басқа көптеген көзқарас және санаттарымен танысады.
Тіл үндестігінің дәйекше арқылы берілуі адамдарды басқа тілдерге үйретеді. Осы арқылы адамдар басқа тілдердегі мәтіндерді оқу, есептерді шешу, сөздерді тереңдеу, диалекттерді түсіну және басқа артықшылықтарды оқиға жасау мүмкіндіктерін алады.
Қазіргі қазақ жазуындағы үндесімнің буын шегінде таңбалану уәждері Аида
Қазақ ауызша тілінің негізгі дыбыстық заңы. Тіл үндестігі. Ерін үндестігі. Тіл үндестігінің дауысты дыбыс әрпі арқылы берілуі. Артықшылықтары мен олқылықтары. Қазіргі қазақ жазуындағы үндесімнің буын шегінде таңбалану уәждері.
Бейүндес буынды сөздер. Кірме сөздер мен бірге жазылатын сөздердің шеніндегі бейүндесімділік. Ә әрпінің фонеманы таңбалау қызметі, ә әрпінің дыбысты таңбалау қызметі. Орфографиядағы қосымша жалғау арқылы тексеру әдісі. Жұпсингармодауыстылар сыртындағы жұпсыз е дыбыс-әрпінің қазақ тілі тіл үндесімінің доминанталық сипатын күшейтетіндегі туралы.
Қазақ тіліндегі ерін үндесімі. Ерін үндесімінің екінішілік сипаты. Ұ,ү,ө,о әріптерінің екінші буында таңбаланбау уәждері. Ерін үндестігінің жазуда белгіленбеу тарихы. Қосымша арқылы тексеру әдісі.Қазақ тіліндегі позиция түрлері. Әлді және әлсіз позиция. Екінші буында жазылуы күмән тудыратын әріптердің негізгі реңкін анықтау әдісі.
Ы, і әріптерінің орфограммасы. Ы,і әріптерінің фонемалық қызметі, ы, і әріптерінің дәнекерлік қызметі. Ы,і әріптерін түсіріп жазудың ерекшелігі. Жазу үнемділігі.
Әліпбиге и,у,я,ю әріптерін алудағы емле қиындығы мен жазу экономиясы.
Һ, х, ф әріптерінің дәстүрлі жазудағы және одағайларды жазудағы қызметі.
Дыбыстық емес графикалық белгілер: босаралықпен, босаралықсыз және қосаралықпен жазу. Өзгешеліктері мен ерекшеліктері.
Бірге жазылатын сөздердің формалды белгілері. Ұластыруыштар. Аффиксойдтар. Құрастыруыштар. Бірге жазылатын сөздердің семантикалық белгілері.Қосаралық (дефис) қызметі. Босаралық – қосаралық – босаралықсыз жазу эволюциясы. Дефиспен жазылатын сөздердің орфограммасы.
Бас әріп қызметі. Кіші әріп қызметі. Символика. Ассоциация. Қазақ тіліндегі бас әріппен жазылатын сөздердің типтері мен топтары.
Кірме сөздерге қазақ тілінің қосымшаларын жалғаудағы ерекшеліктер т.б. Дыбыстық жағынан толық игерілген және жартылай игерілген кірме сөздердің орфограммалары.
Сонымен, жоғарыда айтылған ұсыныстар «Қазақ тілі орфографиялық сөздігінің» соңғы басылымында кодификацияланған орфограммалардың негіздерін көрсететін, танытатын, сөйтіп, болашақ тіл мамандарына қазақ жазба тілінің өзіндік бірліктері мен құрылымын, жүйесін, нормасын меңгертетін, қазіргі қазақ жазуының қалып-күйін аңғартатын ұсыныстар болып шығады. Қазақ жазуы теориясының негіздерін жоғары оқу орындары бағдарламаларына енгізілу мәселесі дәл осы кезеңде, жазба дәстүр біршама тұрақтанып, емле проблемаларының шеңбері тарылып, жазба тілдің жүйесі пайда болғаны айқын байқалып отырған кезеңде көтеріліп отырғаны өте заңды деп білеміз.
Достарыңызбен бөлісу: |