Тақырып - 18 Сабақтың тақырыбы: Екпінмен ұзындығына секіру: «аяқтарын бүгу», «қайшы», «бүгілу»
Өткізілетін орын: Спортзал
Сабақтың мақсаты: Өмірлік маңызы зор дене қимылдарының іс-әрекетін еркін меңгеру үшін қажетті білім беру. Сабақтың түрі: Тәжірбиелік Материалдық техникалық жабдықталуы: Ысқырғыш, секундомер.
3.Ықылас салу жаттығулары.
4.Орнында қозғалыста орындалатын саптық жаттығулар.
5. Жүру жаттығулары:
а) аяқтың ұшымен жүру.
ә) өкшемен жүру. т.б.
5.Қолды мықынға қойып жартылай отырып жүру.
6.Жартылай отырған қалыпта алдыға қарай екі аяқпен секіру.
7. Жүгіру жаттығулары:
а) оң жақ, сол жақ қырмен жүгіру. т.б.
ә) жүру тынысты қалпына келтіру жаттығулары.
б) жүріп келе жатып, орнында тұрып орындалатын жалпы дамыту жаттығулары.
25’ 1х10м
1х10м
1х10м
1х10м
1 айналым
1х15м
1х15м
1х15м
400м
3-4 рет
3-4 рет
5-6 рет
3-4 рет
3-4 рет
1-2 рет
Оқушыларды тексеру,дене киімін қарау Бір адамдай істеу.
Саптан шықпай жүгіру.
Оқушыларды екі лекке бөліп 30-40 м
ұзындығына арнайы жүгіріс жаттығуларын жасатқызу.
Н Е Г І З Г І
Б Ө Л І М 50 ’
Эстафета таяқшасын алда жүрушінің оң қолына төменнен оң немесе сол қолымен береді. Беру үшін сызықтан тұратын 20 метр қашықтықта қабылдаушы тұратын сөрелік, беруші кесіп өткенде, қабылдаушы жүгіре бастайтын аралық (гандикаптық) және соңғы берушіден эстафета таяқшасын қабылдап алмайынша қабылдаушының өтіп кете алмайтын шектеулі сызығында жүзеге асырылады.
Міндет мынада: қабылдаушы эстафета таяқшасын беру аймағында елеулі шапшаңдыққа жеткенде ғана қабылдап алуы керек. Таяқшаны беруді үйрену үшін мынадай жаттығулар орындалады.
1. Орнында тұрып таяқшаны беруді үйрену. Оқушылар екі- үш лекке тұрады, бір-екіге санап, есеп жүргізеді. Артта тұрушы таяқшаны оң қолына алады. Бірінші номерлердің бәрі оң қолдарын артқа жіберіп, алақандарын жаяды. Артта тұрған оқушы белгі беріп, алда тұрған оқушының қолына таяқ – шаны ұстатады; ол өз кезегінде келесі балаға береді. Таяқша бастаушыға жеткенде барлығы бір мезгілде кері бұрылады және таяқшаны беру кері бағытта басталады.
50 ’
1 айн 3 рет 3 рет
4-5 рет
Айту дұрыс көрсету, Берілген жүктемені дұрыс орындауын қадағалау
Қ О Р Б Ы Ө Т Л Ы І Н М Д Ы 5 ’
1. Сапқа тұрғызу
2. 100 м қашықтыққа ақырын жүгіріп
жүріске көшу.
3. Жақсы істеген оқушыларды белгілеу
4. Ұйымдастырып қайтару
5’
Оқушылардың сабақ барысында жіберген қателіктерін айтып,ескерту. Үйге берілген жаттыулардың орындалуын қадағалау
Тақырып - 19 Сабақтың тақырыбы: Үш мәрте секіру: екпінмен жүгіру, секіру, қадам, жерден серпу, ұшу және жерге қону
Өткізілетін орын: Спортзал
Сабақтың мақсаты: Жүгіру, секіру техникасын жетілдіру және дамыту Сабақтың түрі: Тәжірбиелік Материалдық техникалық жабдықталуы: Ысқырғыш, секундомер.
Сабақ бөлімі
Сабақтың мазмұны
Уақыт мөлшері
Әдістемелік нұсқаулар
Д А Й Ы Н Д Ы Қ
Б Ө Л І М І 25’
Сапқа тұрғызу. Сәлемдесу. Қатар бойынша санау. Сабақтың мақсат міндетімен таныстыру. Спорт алаңында жүру жаттығуын жасату -қол жоғарыда аяқтың ұшымен жүру -қол белде өкшемен жүру -қол белде аяқтың сыртымен жүру -қол белде аяқтың ішімен жүру
Жүгіру жаттығулары -қолды алға айналдырып оң жағымен жылжу -қолды артқа айналдырып сол жағымен жылжу -қол белде аяқты алға сермеп жүгіру -қол желкеде аяқты артқа сермеп жүгіру -екі қолды алға созып тізені жоғары көтеріп жүгіру -екі қолды артқа қойып өкшені тигізіп жүгіру -екі қол жанда аяқты жанға сермеп жүгіру Жай жүру,терен тыныс алу
25’ 1х10м
1х10м
1х10м
1х10м
1 айналым
1х15м
1х15м
1х15м
400м
3-4 рет
Оқушыларды тексеру,дене киімін қарау Бір адамдай істеу.
Саптан шықпай жүгіру.
Оқушыларды екі лекке бөліп 30-40 м
ұзындығына арнайы жүгіріс жаттығуларын жасатқызу.
Н Е Г І З Г І
Б Ө Л І М 50 ’
1. Сынып оқушыларын жұп-жұпқа бөліп 60 м жүгірту, нәтижелерін алу. Сынып оқушыларын іріктеп, төмеңгі сөреден екі-екіден жүгірту. Мұғалімнің «Сөреге» -деген белгісімен, екіден келіп оң немесе сол аяғын (қай аяғы мықты), екі қолдың үш саусағымен сөре сызығына қойып, екінші аяқты 30-35 см артқа тізені жерге тигізіп тұрамыз. «Дайындал» -деген белгіде артқы аяқты тізеден көтеріп жүгіруге дайындаламыз. «Жүгір» -дегенде, екі қолмен және алдыңғы аяқпен алдыға серпіле, артқы аяқты бар күшпен алдыға итеріле көтеріле жүгіреміз. Мәреден өткенше бар жылдамдықпен жүгіріп өту керек. 2. Орнынан ұзындыққа секіру әр оқушының нәтижесін тексеру. Секіру сызығына аяғымызды сәл алшақтап қойып, 1) екі қолды жоғары көтере, 2) еңкейе екі қолды артқа 3) иіле бар күшпен алдыға серпіле секіру. 3. Кіші допты лақтыру 150 г.Әр оқушының нәтижесін тексеру.Сызық бойына дейін жүгіре аяғымызды сәл алшақтап бар күш жігермен кіші допты лақтыру. 4.4 мин жугіру
50 ’
1 айн 3 рет 3 рет
4-5 рет
Айту дұрыс көрсету, Берілген жүктемені дұрыс орындауын қадағалау
Қ О Р Б Ы Ө Т Л Ы І Н М Д Ы 5 ’
1. Сапқа тұрғызу
2. 100 м қашықтыққа ақырын жүгіріп
жүріске көшу.
3. Жақсы істеген оқушыларды белгілеу
4. Ұйымдастырып қайтару
5’
Оқушылардың сабақ барысында жіберген қателіктерін айтып,ескерту. Үйге берілген жаттыулардың орындалуын қадағалау
Тақырып - 20 Сабақтың тақырыбы: Жарақаттануды алдын алу және жарыс ережелері
Өткізілетін орын: Спортзал
Сабақтың мақсаты: Жеңіл атлетика сабағындағы қысқа қашықтықта эстафеталық таяқшаларды бір - біріне беру, жүгіру техникасын меңгерту. Жеңіл атлетика жаттығулары көмегімен оқушылардың ептілік, икемділік, жылдамдық қабілеттерін дамыту. Қысқа қашықтықтағы эстафеталық жүгіруді ұйымдастыра отырып, оқушыларды жауапкершілікке, ұйымшылдыққа, салауатты өмір салтына тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Тәжірбиелік Материалдық техникалық жабдықталуы: Ысқырғыш, секундомер.
Сабақ бөлімі
Сабақтың мазмұны
Уақыт мөлшері
Әдістемелік нұсқаулар
Д А Й Ы Н Д Ы Қ
Б Ө Л І М І 25’
Сапқа тұру, сәлемдесу, түгелдеу, сабақтың тақырып, мақсатын түсіндіру. Орында бұрылу жаттығулары: оңға, солға, кері. Жеңіл жүгіру ,бір қатармен. Жүгіру үстінде орындалатын жаттығулар: а) тізені жоғары көтеріп жүгіру, ә) аяқты артқа сермеп, б) аяқты алға сермеп, в) оң жақ, сол жақ жанымен секіріп, г) жылдамдықпен жүгіру, д) дем басу. Сапта жекелей жасалатын жаттығулар: 1.Б.Қ қол белде, аяқ иық көлемінде С қ 1 басты алға еңкейтеміз, С қ 2.артқа, С қ 3.оң жанымызға, С қ 4 сол жанымызға иілдіреміз. 2.Б.Қ Аяқ иық көлемінде оң қол жоғарыда, сол қол төменде С қ 1-2 оң қолды артқа сермейміз, С қ 3-4 сол қолды ауыстырамыз., 3. Б.Қ. аяқ иық деңгейінде қол иықта с.б. 1-4 иықтарымызды алдыға, 1-4 артка айналдыру. 4.Б.Қ.Қол желкеде,аяқ иық деңгейінде,1-2 кеудені оңға бұрамыз,3-4 солға бұрамыз. 5.Б.Қ аяқ иық деңгейінде, сол қол белде ,оң қол жоғарыда 1-2 оңнан солға қарай иілеміз, 1-2 солдан оңға иілеміз. 6. Б.Қ. аяқтың арасы иықтың деңгейінен алшақ, кол белде 1-еңкейіп қолдарымызды оң аяққа жеткізу, 2-ортаға,3- сол аяққа, 4- Б.Қ. 7. Б.Қ. аяқ иық деңгейінен алшақ қол белде с.б. 1-2оң аяққа отыру, 3-4 сол аяққа отыру, 8. Б.Қ. Н.Т.Аяқ иық деңгейінде 1- екі қолды жоғары көтеріп артқа шалқаямыз. 2- еңкейіп екі қолды аяқтың басына тигіземіз,3-екі қолды алдыға созып отырамыз,4-тұрамыз. 9. Б.Қ. Н.Т. Түзеу тұрамыз,1- аяқ арасын ашып,қолды жоғары көтеріп секіреміз,2- аяқ арасын қосып, қолды түсіреміз.3-4 қайталаймыз Барынша тізені жоғары Өкшені алақанға тигізу. Аяқ ұшымен орындау. Иықты толық айналдыру. Бар екпінмен жүгіру. Терең дем алып, дем шығару Дене тік, көзді жұмбаймыз.
Денемізді тік, қолды түзу ұстап сермейміз.
Денені түзу ұстау. Аяқты иық белдеуімен бірдей алшақ қою.
Денені түзу ұстау,аяқ қозғалмайды. Денені түзу ұстау,қолды түзу ұстап оңға,солға иілу.
Тізені бүкпейміз,денемізді барынша алға еңкейтеміз. Кеуде тік, созылған аяқтың тізесін бүкпеу. Денемізді сәл алға еңкейтіп, сол аяғымызды алға қоямыз. Денені түзу ұстау. Қолды түзу ұстау Тізені бүкпеу Аяқтың ұшымен секіру.
25’
5-6 рет
5-6 рет 5-6 рет
5-6р 5-6р 5-6р
5-6р 5-6р
Оқушыларды тексеру,дене киімін қарау Ара қашықтықты сақтау. Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру.
Нақты дұрыс бұрылуына назар аудару.
Н Е Г І З Г І
Б Ө Л І М 50 ’
Оқушыларды сапқа тұрғызып, таяқшаны беру және қабылдау әдістерін айтып түсіндіру, бірнеше рет көрсету.
Жүгірген кезде ережені сақтап таяқшамен жүгіру.
Таяқшаны сол қолға алып жүгіріп бара жатып, оң қолға айырбастау керек. Қабылдаушы оқушы сол қолмен қабылдап, берген оқушы сол жерде қалады.
Оқушыларды екі топқа бөліп, 1-ші топты алаңның басына, 2- ші топты алаңның ортасына қойып, сызықша сызып бойына жалауша белгілеп, 2-ші топ таяқшаны қабылдаушы болып есептеледі. Ысқырық немесе белгі бойынша 1-ші топ жүгіріп барып 2-ші топқа таяқшаны беріп, 2-ші топ қабылдап ары қарай жүгіреді. Осылай жаттығуды ауысып, толық меңгергенше бірнеше рет қайталаймыз.
Эстафеталық таяқшамен топқа бөлініп жарыса жүгіру.
Жіберген қателіктерді түзету.
Қимыл – қозғалыс ойындары.
Бұл ойынға әр командадан үш ойыншыдан шығады. Залдың екі жағында тұрып, бір-бірден залды айналып жүгіріп, келесі ойыншыға таяқшаны береді. Қай команда этафетаны бұрын аяқтайды, сол команда жеңіске жетеді.
50 ’
1 айн 3 рет 3 рет
4-5 рет
Айту дұрыс көрсету, Берілген жүктемені дұрыс орындауын қадағалау
Қ О Р Б Ы Ө Т Л Ы І Н М Д Ы 5 ’
1. Сапқа тұрғызу
2. 100 м қашықтыққа ақырын жүгіріп
жүріске көшу.
3. Жақсы істеген оқушыларды белгілеу
4. Ұйымдастырып қайтару
5’
Оқушылардың сабақ барысында жіберген қателіктерін айтып,ескерту. Үйге берілген жаттыулардың орындалуын қадағалау
Тақырып - 21 Сабақтың тақырыбы: Шағын допты, гранатаны лақтыру және ядроны итеру.Бақылау жұмысы.
Өткізілетін орын: Спортзал
Сабақтың мақсаты: Жеңіл атлетика жаттығулары көмегімен оқушылардың ептілік, икемділік, жылдамдық қабілеттерін дамыту. Сабақтың түрі: Тәжірбиелік Материалдық техникалық жабдықталуы: Ысқырғыш, секундомер.
Сабақ бөлімі
Сабақтың мазмұны
Уақыт мөлшері
Әдістемелік нұсқаулар
Д А Й Ы Н Д Ы Қ
Б Ө Л І М І 25’
Сапқа тұру, сәлемдесу, түгелдеу, сабақтың тақырып, мақсатын түсіндіру. Орында бұрылу жаттығулары: оңға, солға, кері. Жеңіл жүгіру ,бір қатармен. Жүгіру үстінде орындалатын жаттығулар: а) тізені жоғары көтеріп жүгіру, ә) аяқты артқа сермеп, б) аяқты алға сермеп, в) оң жақ, сол жақ жанымен секіріп, г) жылдамдықпен жүгіру, д) дем басу. Сапта жекелей жасалатын жаттығулар: 1.Б.Қ қол белде, аяқ иық көлемінде С қ 1 басты алға еңкейтеміз, С қ 2.артқа, С қ 3.оң жанымызға, С қ 4 сол жанымызға иілдіреміз. 2.Б.Қ Аяқ иық көлемінде оң қол жоғарыда, сол қол төменде С қ 1-2 оң қолды артқа сермейміз, С қ 3-4 сол қолды ауыстырамыз., 3. Б.Қ. аяқ иық деңгейінде қол иықта с.б. 1-4 иықтарымызды алдыға, 1-4 артка айналдыру. 4.Б.Қ.Қол желкеде,аяқ иық деңгейінде,1-2 кеудені оңға бұрамыз,3-4 солға бұрамыз. 5.Б.Қ аяқ иық деңгейінде, сол қол белде ,оң қол жоғарыда 1-2 оңнан солға қарай иілеміз, 1-2 солдан оңға иілеміз. 6. Б.Қ. аяқтың арасы иықтың деңгейінен алшақ, кол белде 1-еңкейіп қолдарымызды оң аяққа жеткізу, 2-ортаға,3- сол аяққа, 4- Б.Қ. 7. Б.Қ. аяқ иық деңгейінен алшақ қол белде с.б. 1-2оң аяққа отыру, 3-4 сол аяққа отыру, 8. Б.Қ. Н.Т.Аяқ иық деңгейінде 1- екі қолды жоғары көтеріп артқа шалқаямыз. 2- еңкейіп екі қолды аяқтың басына тигіземіз,3-екі қолды алдыға созып отырамыз,4-тұрамыз. 9. Б.Қ. Н.Т. Түзеу тұрамыз,1- аяқ арасын ашып,қолды жоғары көтеріп секіреміз,2- аяқ арасын қосып, қолды түсіреміз.3-4 қайталаймыз
25’
5-6 рет
5-6 рет 5-6 рет
5-6р 5-6р 5-6р
5-6р 5-6р
Оқушыларды тексеру,дене киімін қарау Ара қашықтықты сақтау. Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру.
Нақты дұрыс бұрылуына назар аудару.
Н Е Г І З Г І
Б Ө Л І М 50 ’
Оқушыларды сапқа тұрғызып, таяқшаны беру және қабылдау әдістерін айтып түсіндіру, бірнеше рет көрсету. Жүгірген кезде ережені сақтап таяқшамен жүгіру. Таяқшаны сол қолға алып жүгіріп бара жатып, оң қолға айырбастау керек. Қабылдаушы оқушы сол қолмен қабылдап, берген оқушы сол жерде қалады. Оқушыларды екі топқа бөліп, 1-ші топты алаңның басына, 2- ші топты алаңның ортасына қойып, сызықша сызып бойына жалауша белгілеп, 2-ші топ таяқшаны қабылдаушы болып есептеледі. Ысқырық немесе белгі бойынша 1-ші топ жүгіріп барып 2-ші топқа таяқшаны беріп, 2-ші топ қабылдап ары қарай жүгіреді. Осылай жаттығуды ауысып, толық меңгергенше бірнеше рет қайталаймыз. Эстафеталық таяқшамен топқа бөлініп жарыса жүгіру.
Жіберген қателіктерді түзету.
Қимыл – қозғалыс ойындары.
Бұл ойынға әр командадан үш ойыншыдан шығады. Залдың екі жағында тұрып, бір-бірден залды айналып жүгіріп, келесі ойыншыға таяқшаны береді. Қай команда этафетаны бұрын аяқтайды, сол команда жеңіске жетеді.
50 ’ 1 айн 3 рет 3 рет
4-5 рет
Айту дұрыс көрсету, Берілген жүктемені дұрыс орындауын қадағалау
Қ О Р Б Ы Ө Т Л Ы І Н М Д Ы 5 ’
1. Сапқа тұрғызу
2. 100 м қашықтыққа ақырын жүгіріп
жүріске көшу.
3. Жақсы істеген оқушыларды белгілеу
4. Ұйымдастырып қайтару
5’
Оқушылардың сабақ барысында жіберген қателіктерін айтып,ескерту. Үйге берілген жаттыулардың орындалуын қадағалау
Тақырып - 22 Сабақтың тақырыбы: Лақтырудың негізгі техникасы. Лақтыру техникасы мен әдістеріне оқыту
Өткізілетін орын: Спортзал
Сабақтың мақсаты: 1500 м. уақыт есебімен көрсеткішке жүгіру. Сабақтың түрі: Тәжірбиелік Материалдық техникалық жабдықталуы: Ысқырғыш, секундомер.
Сабақ бөлімі
Сабақтың мазмұны
Уақыт мөлшері
Әдістемелік нұсқаулар
Д А Й Ы Н Д Ы Қ
Б Ө Л І М І 25’
-Сыныпты сапқа тұрғызу.
- Кезекші мәліметін тыңдау.
- Амандасу.
- Сабақ мақсатын,тақырыбын хабарлау.
1.Сап жаттығулары. - Оңға,солға,артқа бұрылу.
- Саптан бір қадам алға шығу.
- Қайта орнына бару.
- Орнында жүру.
- Саппен жүру.
2.Жалпы қыздырыну жаттығулары. - Аяқтың әр түрлі жағдайларымен жүру.
- Толық және жартылай отырып жүру.
- Қолды иыққа қойып,қапталға созып алға-артқа
айналдыру.
- Алға қарай бір аяқпен секіру(алмастыра секіру)
-Алға екі аяқпен секіру.
3.Жүгіру. Жүгіріп жасайтын жаттығулар. - Әр түрлі жылдамдықпен жүгіру.
- Оң және сол қапталмен жүгіру.
- Тізені бел деңгейіне дейін көтеріп жүгіру.
- Қолды екі қапталға соза ұстап,өкшені тигізе
жүгіру.
- Қолды екі қапталға созып айналдыра жүгіру.
- Жай жүгіру.
- Дем алу жаттығулары.
4. Тұрып жасайтын жаттығулар. Сыныпты екі қатарға тұрғызу.
- Н.Т. аяқты иық деңгейіне қою.
1.қолды қапталға созу.
2.сол аяқты бүге қолды,денені жоғары кере созу
3.қолды қапталға созу.
4.б.ж.
5-8 осылай оң аяты бүге оң қапталмен жасалады.
- Н.Т. аяқты иық деңгейіне қою.
1.қолды жоғары соза артқа шалқаю.
2.алға еңкейіп қолды аяқ ұшына тигізу.
3.қолды алға соза аяқ ұшына отыру.
4.б.ж.
- 1. Сол аяққа отырып,оң аяқты қапталға созып
керу.
2. Оң аяққа отырып,сол аяқты қапталға созып
керу.
5.Секірулер. - Екі аяқпен секіру.
- Аяқты айқастыра секіру.
- Аяқты қосып екі қапталға түсіп секіру.
- Аяқты қосып алға-артқа секіру.
- Аяқты қосып белді бұрай секіру.
Қалыпқа түсу жаттығулары.Дем алып,дем шығару
жаттығулары.
Сабақтың негізгі бөліміне көшу.
25’
5-6 рет
5-6 рет 5-6 рет
5-6р 5-6р 5-6р
5-6р 5-6р
Оқушыларды тексеру,дене киімін қарау Ара қашықтықты сақтау. Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру.
Нақты дұрыс бұрылуына назар аудару.
Н Е Г І З Г І
Б Ө Л І М 50 ’
Ұзақ қашықтыққа жүгіру техникасын түсіндіру.
1. Жоғарғы сөреге тұру және шығу. 1.(Сөреге!) Сөре сызығына өзіне ыңғайлы аяғын
алға қойып келесі команданы күтеді.
2.(Жүгіруге дайындал!) Алға еңкейе,алдыңғы
аяқты бүгіп,алда тұрған аяққа қарама-қарсы
қолды бүге жүгіруге дайындалады.
3.(Алға!) Алға қарай екпінмен серпіле жүгіру
жолын бастайды.Сөреден шыққаннан кейін адымды кең ашып,жылдамдықты бірте-бірте арттырған жөн.Шапшаңдықты ұзақ сақтаудың бірден-бір кепілі-денені бос тастап еркін жүгіру.
2. Жүгіру жолы. - Жүгірушілердің негізгі білуге тиістілерінің бірі жүгіру жолын дұрыс пайдалана білуі.Жүгіру жолы айналма болған жағдайда(мысалға 500 м) жүгіру жолы 500 метрге есептелінген.Егер әр жүгірушіге арналған жол болмаса алғашқы сызықтан қашық жүгіруге болмайды. Себебі: алғашқы сызықтан қашықтаған сайын
жүгіру жолы ұзара түседі.
3.Дене күші мен демалысты үнемдеп жұмсай білу. -Ұзақ қашықтыққа жүгіруді өте жоғарғы жылдамдықпен бастауға болмайды.
Себебі: жүгіру жылдамдығының жоғарылығы дене күші мен демалысты жүгіру жолының біраз бөлігі өткеннен кейін тауысып алуға әкеліп соғады.Одан кейін жүгіру жолын жалғастыра алмай қалуымыз мүмкін.Сондықтан дене күші мен демалысты дұрыс есептей отырып, жүгіру жолына дұрыс бөле білу ұзақ қашықтыққа жүгіруде өте маңызды болып есептеледі.
4.Өз мүмкіндігіңді дұрыс есептей отырып әріптесіңнен басып озу. -Жүгіру жолында алдыңдағы жүгірушіден басып озу үшін дене күші мен демалысыңды есептей білген жөн.Өзіңе сенбесең басып озуды бастамаған дұрыс.Себебі: қарсыласыңнан озамын деп дене күші мен демалысты тауысып алуың мүмкін.
5.Мәреге келу.
- Мәреге келу жалпы жүгіру барысындағы жауапты кезең болып табылады.Мәреге жақындағанда ең жоғарғы жылдамдықты ұстау
керек.Бұл көрсеткішті жақсартудың тиімді жолы.
Артық дене күші мен демалысты пайдалану мәреге 50-60 м қалғанда басталады.
6.Мәреден өту. - Мәреге жақындағанда жоғары жылдамдықты сақтай отырып,ақырғы адымда денені алға қарай еңкейте,сөре сызығынан жүгіріп өту керек.Егерде жүгіруші мәреге бірнеше адым қалғанда қашықтықты қысқартам және уақытты ұтам деп секірсе,ол қатты қателеседі.Себебі мұндай сәтте жүгіруші тепе-теңдікті жоғалтып,кей жағдайларда құлап қалуы да мүмкін. Мұндайда жылдамдық өсудің орнына бәсеңдейді.Екі немесе бірнеше жүгіруші мәреге қатар келген жағдайда,яғни тең сайыста кеудені еңкейтудің немесе иықты бұра қоюдың маңызы зор.Осындай қозғалыс көп ретте жеңіске жеткізеді.
Біздің жүгіру жолымыздың әр айналымы 500 м сондықтан жүгіру жолын үш рет айналу керек.
50 ’ 1 айн 3 рет 3 рет
4-5 рет
Айту дұрыс көрсету, Берілген жүктемені дұрыс орындауын қадағалау
Қ О Р Б Ы Ө Т Л Ы І Н М Д Ы 5 ’
1. Сапқа тұрғызу
2. 100 м қашықтыққа ақырын жүгіріп
жүріске көшу.
3. Жақсы істеген оқушыларды белгілеу
4. Ұйымдастырып қайтару
5’
Оқушылардың сабақ барысында жіберген қателіктерін айтып,ескерту. Үйге берілген жаттыулардың орындалуын қадағалау
Президенттік тестілер бағдарламасында жеңіл атлетикалық жаттығулар кеңінен көрсетілген. Қысқартулар: ЖДД – Жалпы дене дайындығы
ЖДЖ – Жалпы дамыту жаттығулары ЖТЖ – Жүрек-тамыр жүйесі
М – Максималды ТС – тамыр соғысы
АЖО – Ауыртпалықтың жалпы орталығы 4 ж/а – Жеңіл атлетика м – метр
ЖҚЖ – Жүрек қысқаруының жиілігі с – секунд 1 Жарыстардың түрлері және
Жеңіл атлетика сабақтарында мынандай қауіпсіздік ережелері сақталуы керек: 1. Дене шынықтыру және спортпен шұғылданған кезде табаны резеңке аяқкиім кию керек. 2. Қысқа қашықтықтарда тек қана өз жолымен жүгіру қажет. Жүгіріп келе жатып , кілт тоқтауға болмайды. 3. Ойлы-қырлы жерлерде кездескен кедергілерден (тас, құлаған ағаш, бұта, төмпешек, т.б.) аспай-саспай өтуді есте сақтаған жөн. 4. Жүгіру секіру, лақтыру алаңдарын (секторларын) көлденең кесіп өтуге рұқсат етілмейді. 5. Тырма мен күректі сабақ өтілетін жерде қалдыруға болмайды. Тырма, күректі, т.б. жабдықтардың үшкір жағын (жүзін) төмен қаратып қою керек. 6. Спорт құралдарын лақтырғанда (гранат, диск, найза), серпігенде (ядро), лақтыру, серпу бағытында адамның болмауын қадағалап, бақылап алу қажет. 7. Ұзындыққа, биіктікке секірер алдында шұңқырдағы құмды қопсытып алу керек. 8. Лақтырушының оң жағында тұруға, құралдарды рұқсатсыз алуға болмайды. 9. Серпіген ядроны қағып алуға болмайды және серпіген кезде жерге түсіріп алудан сақтану керек. 10.Жауын-шашынды күндері лақтыратын құрал-жабдықтарды мұқият сүртіп, құрғатқаннан кейін пайдалану қажет. Оқушыларға алаңды сағат тіліне қарама-қарсы айналып, бір бағытта жүгіруге рұқсат етіледі; ұзындыққа секіргенде, алдыңғы секіруші секіретін шұңқырдан кеткеннен кейін ғана келесі бала секіре алады; екпін алып биіктікке секіргенде, сол және оң жақтан екпін алып жүгіру кезегін сақтау қажет; допты және гранатты лақтырар уақытта, жаттығушыларды екі топқа бөліп, қарама-қарсы тұрғызуға тіпті де болмайды, доптар мен гранаттарды жинау пәрмен арқылы ғана жүзеге асырылады. Салқындау ауа райы жағдайында (+150-тан төмен болса) жеңілдеу жаттығу костюмін кию қажет болады. Кроссовка немесе кеды – жеңіл атлетика үшін ең ыңғайлы аяқкиімдер. Жеңіл атлетиканың тәртіптері Жеңіл атлетика бірнеше түрлі дене жаттығуларынан тұрады, оларға: жүгіру түрі, техникалық түрі, көпсайыс түрі және жүру түрлері енеді.
Жүгіру дисциплинасына:
спринт;
орта қашықтыққа жугіру;
алсы қашықтыққа жүгіру;
кедергілер арқылы жүгіру;
эстафета жатады;
Техникалық дисциплинасына:
ұзындыққа секіру;
биіктікке секіру;
лақтыру жатады;
Көпсайыс түріне:
онсайыс;
жетісайыс жатады;
Спорттық жүріс:
ерлерге 50км
әйелдерге 20км жатады
Жүгіру түрлері Жеңіл атлетиканың жүгіру түрлері келесі стадиондық дисциплиналарды бірлестіреді: спринт (100м, 200м және 400м), орта қашықтықтарға жүгіру (800м-ден 3000м-ге дейін және де кедергілер арқылы жүгіру 3000м), алсы қашықтықтарға жүгіру (классикалық ара қашықтық 5000м және 10000м), кедергілер арқылы жүгіру (110м, 400м) және эстафета (4*100м, 4*400м). Барлығы стадион жолдарында өткізіледі.
Ережелер Спортшылар бұрынғы жарыстар кезеңдерінде алған орындарына немесе жеребеге байланысты өз позицияларына тұрады. «Дайындал!» бұйрығы бойынша сөре сызығында немесе спринтте өз орындарына тұрады. «Көңіл бөл!» бұйрығы бойынша сөреге дайындалып, әрбір артық қозғалысты доғарулары керек (бұйрық спринтта ғана қолданылады). «Алға!» бұйрығын сөреші үлкен жарыстарда электрондық таймерді біріктіретін сөре тапаншасынан атып береді.
Мәре сызығын асып өткен спортшы жеңеді. Егер даулы жағдай болып жатса, онда сурет мәресі қолданылады және де қай жеңілатлеттің денесі мәре сызығын кесіп өтсе, сол бірінші болып есептеледі.
Көлемді жарыстарда қатысушылардың саны көп болған жағдайда сөрелер електен өткен ұтылғандармен бірнеше шеңберде өткізіледі (немесе алған орындарына байланысты, немесе келген нашар уақыттарына байланысты).
-100м және 800м 1-4 шеңбер өткізіледі (жүгіру-ширек финал-жарты финал-финал);
-1500м-ден 5000м-ге дейін 1-3 шеңбер (жүгіру-жарты финал-финал);
-1000м 1-2 шеңбер (жүгіру-финал);
Соңғы жүгірістерге қатысатындар:
-100м-ден 800м-ге дейін, эстафеталар-8 спортшы/8 команда
-1500м-ден 10000м-ге дейін – 12 спортшы және одан да көп.
Жүгіру дисциплинасының қорытындысы стадионда тура 1/100сек дейін өлшенеді, тас төсем жүгірісте тура 1/10сек дейін өлшенеді.
Техникалық түрлері
ұзындыққа секіру: ұзындыққа секіру, үш аттап секіру;
лақтыру: диск, найза, ядро, балға лақтыру.
Ережелер Негізі екі айналымнан өтеді: іріктеп алу (біліктілік) жарысы және басты жарыс. Іріктеп алу жарысына біліктілік көрсеткіші орнатылады. Егер нормативті орындаған спортшылар саны 12 адамнан кем болса, онда басты жарыстың қалған қатысушыларын (12 адамға дейін) алған орындарына байланысты алады. Барлық кезеңде спортшылардың рет бойынша шығуы жеребемен анықталады. Әрбір кезеңде үш рет қатарынан спортшы сәтсіз талпынысқа ұшыраса, онда жарыстан шығып отырады. Сәтті талпыныс жасалынса төреші ақ жолауша көтереді, ал егер сәтсіз талпыныс орындалса-қызыл жалауша көтереді. Басты жарыстарда барлық есептелінген талпыныстарда ең биік нәтижеге жеткен-жеңімпаз болып саналады.
Биіктікке секіру жарысы Жарыстың басында барлық кезең үшін планканың биіктігін арттыру реттілігі анықталады. Әрбір кедергіден өту үшін спортшыға үш мүмкіндік беріледі. Егер спортшы биітікті сәтті секіріп өтсе, онда тағы да үш мүмкіндік алады. Спортшылар қалған бір немесе екі мүмкіндіктерін келесі биіктікке секіру кезіне ауыстыруларына құқылы.
Қатысушылардың кезекті биіктікке секіру кезінде және барлық мүмкіндіктері таусылып, бірдей нәтиже жағдайында бірнеше спортшы ішінде жеңімпаз келесі алгоритм бойынша анықталады:
Теңдік болған жағдайда қай спортшы биіктіктен секіру үшін аз мүмкіндік жасаса, сол басымды орынға ие болады.
Тепе-теңдіктің 1-ші пункті бойынша бүкіл айналым кезінде ең аз сәтсіз мүмкіндігі болған спортшыда артықшылық болады.
Тепе-теңдіктің 2-ші пункті бойынша спортшылар келесі қосымша мүмкіндік берілгенде реттік биіктікке секіріс орындайды. Егер осы биіктіктен секіріп өткенде жеңімпаз анықталмаса, онда ескертілген көлемге дейін түсіріледі (биіктікке секіргенде 2см және сырықпен секіргенде 5см дейін). Егер биіктікке барлық спортшылар секірсе, онда планка осы көлемге дейін көтеріледі, ал егер секіре алмаса-онда осы көлемге дейін түсіріледі, осылай жеңімпаз анықталғанша тусіріліп көтеріле береді.
Басқа орындардың (2ші, 3ші және төмен) нәтижелері бірдей болса, секіріс белгіленбейді, спортшылар арасында алған орындары ғана бөлінеді.
Қалған техникалық түрлері Іріктеп алу (біліктілік) жарысында әрбір спортшыға 3 мүмкіндік беріледі. Егер негізгі жарыста 8-ден көп спортшы қатысса, онда әрбіреуіне 3 мүмкіндік және жақсы көрсеткіш көрсеткен 8 спортшыға мүмкіндік біткен соң (финалда) тағы да 3-еу беріледі.
Егер спортшылар саны 8 немесе одан да аз болса, онда әрқайсысына 6 мүмкіндік беріледі.
Жеңіл атлетикалық көпсайыс Көпсайыс құрамына жеңіл атлетиканың жаттығуынан 10 жаттығуға дейін кіреді. Олар- жүгіру, секіру, лақтыру және кедергіден өту.
Ерлердің онсайысы (жазғы маусым): 100м жүгіру, ұзындыққа секіру, ядро лақтыру, биіктікке секіру, 400м жүгіру, 110м кедергімен жүгіру, диск лақтыру, сырықпен секіру, найза лақтыру, 1500м жүгіру.
Әйел адамдардың жетісайысы (жазғы маусым): 100м кедергімен жүгіру, биіктікке секіру, ядро лақтыру, 200м жүгіру, ұзындыққа секіру, найза лақтыру, 800м жүгіру.
Ерлердің жетісайысы (қысқы маусым): 60м жүгіру, ұзындыққа секіру, 60м кедергімен жүгіру, ядро лақтыру, биіктікке секіру, сырқпен секіру, 1000м жүгіру.
Әйел адамдардың бессайысы (қысқы маусым): 60м кедергімен жүгіру, биіктікке секіру, ядро лақтыру, ұзындыққа секіру, 800м жүгіру.
Ережелер Әрбір көпсайыс түрі үшін спортшылар белгілі ұпай санын алады, олар арнайы кесте арқылы немесе эмпирикалық формула бойынша аударылады. IAAF ресми сөрелері көпсайыс жарыстарында әрқашан еки күн бойы өтеді. Көпсайыс түрлері арасында демелу үшін интервал анықталған. Жарыстың жеке түрлерін өткізу барысында көпсайысқа тән өзгеше түзетулер бар:
-жүгіру түрлерінде бір рет ерте ұмтылу(фальстарт) рұқсат етілген (жай жүгіру түрлерінде бірінші ерте ұмтылудан кейін дисквалификациялайды)
- ұзындыққа секіру және лақтыру кезінде қатысушыға тек қана 3 мүмкіндік қана беріледі; егер белгілі жағдайда стадион автоматтық уақыт межелеуімен жабдықталмаса, онда қол уақыт межелеуімен қолдануға рұқсат етілген.
Спорттық жүріс Спорттық жүріс – жеңіл атлетиканың олимпиядалық дисциплинасы. Оның негізгі ережесі – әрбір аттаған сайын аяқтың өкшесі жерге тимейінше итерілетін аяқты жерден көтеруге болмайды. Олимпияда бағдарламасында ерлер арасындағы жарыстар стадионнан тыс жерде өткізіледі, ара қашықтығы 20км және 50км, ал әйелдер арасында 20км.
Ережелер Спорттық жұмыс – жүрушінің аяғы үнемі жермен ұштастыру арқылы кезектестіріп қадамдау болып табылады. Осыны ескере отырып, келесі екі ереже ескерілуі қажет:
- әрбір аттаған сайын, яғни, алдыға аттаған аяқтың өкшесі жерге тимейінше итерілетін аяқты жерден көтеруге болмайды, демек, спортшының екі аяғы да жерге тимейтіндей көтеріліп кететін фазасы болмауы керек. Бұл фазаны төрешілер мұқият қадағалайды;
- ең алғашқы сэттен бастап, алдыға қойылған аяқтың тізесіаяқты көтермегенше бүгілмеуі қажет.
Ережені бұзбау үшін төрешілер сары түсті карточка арқылы ескерту жариялауы мүмкін. Карточканың бір жағында көлбеу толқынды сызық бейнеленген, екінші жағында 150 градус бұрышында қосылған екі кесінді бейнеленген.
Егер ереже бұзылса және жүрушіге ескерту берілсе, онда төреші қызыл карточканы үлкен төрешіге жібереді. Егер қызыл карточка ара қашықтықтағы әртүрлі үш төрешіден үлкен төрешіге жіберілсе, онда спортшыны дисквалификациялайды. Бұл жағдайда спортшыға қызыл карточканы көрсету арқылы дисквалификацияланғанын хабарлайды.
Жеңіл атлетика пəнінен тестық сынамалардың сұрақтары 1. Жеңіл атлекиканың қай түрі ежелгі болып саналады?
a. 100 м жүгіру
b. 200 м жүгіру
c. найза лақтыру
d. марафон
2. Қай жылдан бастап əйелдер олимпиадалық ойындарға жіберілді?
a. 1928 ж
b. 1932 ж
c. 1936 ж
d. 1952 ж
3. Ежелгі Греция да дамыған жеңіл атлетиканың түрлері
a. Қыска ара қашықтыққа жүгіру
b. Үлкен ара қашықтыққа жүгіру
c. Кедергілі жүгіру
d. Спорттық жүріс
4. Биіктікке секіруші В. Брумель қай тасілмен секірді?
a. Асырма
b. Толкын
c. Аттау
d. Фосбюри- флоп
5. Қазіргі уақыттағы жеіл атлетиканың Отаны?
a. Англия
b. Америка
c. Греция
d. Франция
6. Кеңес Одағының рекордсмені кім?
a. Қосанов
b. Кодякин
c. Муравьев
d. Тұяқов
7. Эстафеталық жүгірістің классикалық түрлері қайсысы?
a. 4 х 100 м
b. 4 х 200м
c. 4 х 150 м
d. 4 х 60 м
8. Спорттық жүрісте ерлер арасында классикалық қашықтықты тап?
a. 3-5 шақырым
b. 5-10 шақырым
c. 10-20 шақырым
d. 20-50 шақырым
9. Ерлерге классикалық көп сайысты тап?
a. Үш сайыс
b. Бес сайыс
c. 9 сайыс
d. 10 сайыс
10. Биіктікке секіру қандай тəсілмен орындалады?
a. Қайшылап
b. Толқын
c. Иіліп
d. Аяқты бүгіп
11. Лақтырудың классикалық түрі қандай?
a. Доп лақтыру
b. Гранат лақтыру
c. Дискі лақтыру
d. Ядро итеру
12. Жүгірумен спорттық жүрістің айырмашылығы неде?
a. Үнемі айяқтың үйлесе кезекпен келуі
b. Бір тірек жағдайда
c. Екі тірек жағдайда
d. Ұшу сатысында
13. Қысқа ара қашықтыққа жүгіргенде аяқ жəне не табан жолға қалай қойылады?
a. Жоғардан төмен қарай алға
b. Жоғарыдан төмен
c. Жоғарыдан төмен өз астына қарай аяқтын ұшына қойылады
d. Толық табанға
14. 100 жəне 110 м кедергілі жүгіруде, кедергінің арасына неше адыммен жүгіреді?
a. Екі адыммен
b. Үш адыммен
c. Бес адыммен
d.Алты адыммен
15. Кедергімен кедергінің ара қашықтығы əйелдер үшін қанша?
a. 8 м
b. 8,25 м
c. 8,50 м
d. 9,14 м
16. Кедергілі жүгіруде қандай ара қашықтыққа жүгіреді?
a. 105 м
b. 110 м
c. 120 м
d. 130 м
17. Қандайда болса секірудің негізгі сатысы
a. Екпінді жүгіріс
b. Итеру
c. Ұшу
d. Түсу немесе қону
18. Екпінді жүгірісте ұзындыққа секіргенде үлкен жылдамдыққа қай уақытта жетеді?
a. Екпенді жүгірістің басында
b. Екпенді жүгірістің ортасында
c. Екпенді жүгірістің соныңда
d. Екпенді жүгірістің аяғында
19. Спорттық жүрісте əйелдерге классикалық ара қашықтықты тап?
a. 3-5 шақырым
b. 10-20 шақырым
c. 5-10 шақырым
d. 8-10 шақырым
20. Жеңіл атлетиканың қай түрінен əйелдер қатыспайды?
a. 110 м кедергілі жүгіру
b. Сырық пен секіру
c. Балға лақтыру
d. Үш аттап секіру
21. Ұзындыққа секіру қай тəсілмен орындалады?
a. Домалап
b. Иіліп
c. Асырма
d. Толқын
22. Спорттық жүріс бұл қандай жаттығуға жатады?
a. Циклдік сипатта
b. Ациклдік сипатта
c. Аралас сипатта
d. Қосымша сипатта
23. Кедергінің биіктігі 110 м-ге қандай?
a. 76,2 см
b. 84,0 см
c. 92,4 см
d. 106,7 см
24. Қысқа ара қашықтыққа жүгірген кезде сөре қолданады?
a. Төменгі сөре
b. Жоғарғы сөре
c. Жоғарғы сөре бір қолды тіреп
d. Жоғарғы сөре екі қолды тіреп
25. Ерлерге гранаттың салмағы?
a. 100 г
b. 700 г
c. 300 г
d. 500 г
