Және өткізу туралы» 2024 жылғы

Экологиялық 
сауаттылық
Тұрақты даму, табиғатқа 
және оның ресурстарына 
жауапкершілікпен қарау 
саласындағы білім мен 
дағдылар
Сауаттылықтың бұл бағыты экологиялық тепе-теңдік проблемаларына, бүкіл әлем бойынша
(жаһандық жылыну) және жергілікті деңгейде (нақты аумақтардың, қаланың, ауданның
проблемалары) адамның табиғатқа әсеріне арналған. 
Сауаттылықтың бұл түрін қалыптастыру табиғат, антропогендік әсер, ресурстардың шектеулілігі,
осалдығы және биоәртүрлілікті сақтау әдістері, материалдардың қасиеттері (ыдырайтын және
ыдырамайтын), соның ішінде пластик пен микропластика мәселесі, адамдардың күнделікті әдеттерінің
экологиялық дағдарысқа әсері туралы теориялық білімді қажет етеді.
Саналы тұтыну принциптері аталған білімді практикалық қолданудың негізін құрайды. Олар
маңыздылығы бойынша орналасқан тармақтардан тұрады (алдымен күнделікті өмірде баса назар
аудару керек тәжірибелер көрсетілген):
- «бас тартыңыз» – қажет емес заттарды мүлдем сатып алмағаныңыз, сонымен қатар бір реттік заттар
мен қаптамалардан аулақ болғаныңыз жөн (олар тұрмыстық қалдықтардың едәуір мөлшерін құрайды),
бір реттік заттарға экологиялық таза балама тапқан дұрыс (қайта пайдалануға болатын су бөтелкелері
мен стақандар, полиэтилен пакеттерін матаға ауыстыру және т.б.). Бұл ресурстарды үнемдеуге (суды,
отынды, электр қуатын) бағытталған күнделікті әдеттерге де қатысты;
– «қайта қолданыңыз» – мүмкіндігінше бұрыннан бар заттардың, тіпті бір реттік заттардың қызмет ету
мерзімін ұзартыңыз. Сол тармаққа басқа адамдармен алмасу тәжірибесі жатады;
– «жөндеу» – егер зат сынған немесе нашарлаған болса, оны жөндеудің және оның қызмет ету
мерзімін ұзартудың жолын тапқан дұрыс. Киімге де қатысты;
- «қайта жасаңыз» – ескі заттардан жаңаларын жасауға, тіпті олардың мақсатын өзгертуге болады;
- «қайта өңдеу» – егер затты пайдалану немесе жөндеу мүмкін болмаса, оны жоюға жауапкершілікпен
қарау керек: қауіпті қалдықтарды (батареялар, шамдар) ортақ контейнерге тастамаңыз, қайта өңдеу
әдісін табыңыз, қайта өңдеуге зат жасалған дәл осы материалдар қабылданғанын анықтаңыз. Егер
қалада қайта өңделетін заттарды қабылдау пункттері болса, олардың қандай түрлерін қабылдайтынын
және осы қайта өңделетін заттарды (ол таза болуы керек) қалай дұрыс дайындау керектігін нақтылау
маңызды. Бірақ қайта өңдеу ластану мәселесін шеше алмайтынын түсіну маңызды, өйткені ол
планетаның ресурстарын да пайдаланады және жасалған заттарды қайта өңдеу қиынырақ. Сондықтан
бұл тармақ соңғылардың бірі болып табылады;
- «органикалық заттарды топыраққа қайтарыңыз» – бұл тармақ органикалық қалдықтардың көлемін
азайту әдістеріне қатысты.
Сондай-ақ, сауаттылықтың бұл бағытына жануарларға жауапкершілікпен қарау және табиғи
объектілердегі дұрыс мінез-құлық жатады.
№ 79 от 04.04.2024

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: