Жетпісбай бекболатұЛЫ

Сөйтіп,  мониторинг  «компания  және  оның  қызмет  бағыттары,  сондай-ақ 
бәсекелестер  аталып  өтетін  материалдарды  іріктеу  және  ой  елегінен  өткізу» 
деген  ұғымға  саяды.  Басқаша  айтатын  болсақ,  мониторингтің  стратегиялық 
міндеті    ұйымға  коммуникациялық  аудит  жасау  немесе  ұйым  ақпаратын 
таразыға тарту болып табылады. 
 
Бірқатар  сарапшылардың  пікірінше,  медиаимиджді  қалыптастыру 
барысында назарда ұстайтын негізгі көрсеткіштер мыналар болып табылады:
 
 Компания  туралы  бұқаралық  ақпарат  құралдарында  жалпылама  және 
арнайы БАҚ түрлерінде жарық көрген жарияланымдардың жалпы көлемі;
 
Компания туралы жарияланымдар көлемінің апта/ай ішіндегі динамикалық 
құрылымы;
 
Компания 
туралы 
жағымды/теріс/бейтарап 
жарияланымдардың 
арақатынасы  және  осының  негізінде  осы  арақатынас  негізінде  есептелетін 
ақпараттық жағымды көңіл-күй индексі;
 
Сала  көлемінде  бәсекелестермен  қатар  қойғандағы  жарияланымдардың 
салыстырмалы  жиілігі  (бұл  көрсеткіш  компанияның  коммуникациялық 
саясатына бәселестермен салыстыра отырып, баға бергенге қолайлы);
 
Сала  көлемінде  бәселестермен  қатар  қойғандағы  жағымды/теріс/бейтарап 
жарияланымдардың салыстырмалы жиілігі;
 
Өзге/іргелес  салалар  туралы  жарияланымдармен  қатар  қойғандағы  сала 
туралы  жарияланымдардың  салыстырмалы  жиілігі  (бұл  көрсеткіш  компания 
жұмыс  істейтін  саланың  қоғамдық  ынта  туғызуын,  бұқаралық  ақпаратта 
көрінуін бейнелейді);
 
Сала  туралы  жағымды/теріс/бейтарап  жарияланымдардың  өзге/іргелес 
салалар туралы жарияланымдармен қатар қойғандағы салыстырмалы жиілігі;
 
Компанияның 
жоғары 
лауазымды 
менеджерлері 
туралы 
жарияланымдардың  жалпы  көлемі  және  жарияланымдар  көлемінің 
динамикалық 
құрылымы 
(топ-менеджмент 
туралы 
ақпарат 
фирма 
медиаимиджінің аса маңызды құрамдас бөлігі болып табылады);
 
Компанияның 
жоғары 
лауазымды 
менеджерлері 
туралы 
жағымды/теріс/бейтарап 
жарияланымдардың 
сала 
ішіндегі 
бәсекелес 
компаниялардың  менеджменті  туралы  жарияланымдармен  қатар  қойғандағы 
салыстырмалы жиілігі;
 
Компания  туралы  жарияланымдардың  тақырыптық  құрылымы  (компания 
медиаимиджінің  қандай  қырлары  мақсатты  аудиторияға  таныс  екендігін 
көрсетеді);
 
Компания  туралы  жарияланымдардың  әрбір  тақырыптық  бөлігі  бойынша 
жағымды/теріс/бейтарап жарияланымдардың арақатынасы;
 
Компания 
туралы 
жарияланымдардың 
тақырыптық 
құрылымын 
бәсекелестер  туралы  материалдармен  қатар  қойып,    салыстырмалы  талдау 
жасау;
 
Компанияның  жоғары  менеджменті  туралы  мақалалардың/сюжеттердің 
тақырыптық  құрылымын  бәсекелес  компаниялардың  менеджменті  туралы 
жарияланымдармен қатар қойып, салыстырмалы талдау жасау;
 

Жекелеген медиақайнарлар бойынша компания туралы жарияланымдардың 
құрылымы;
 
Жекелеген 
медиақайнарлар 
бойынша 
компания 
туралы 
жағымды/теріс/бейтарап жарияланымдардың құрылымы;
 
Жекелеген  журналистердің  компания  туралы  жарияланымдарының 
құрылымы.
 
Соңғы  үш  көрсеткіш  компанияның  жекелеген  бұқаралық  ақпарат 
құралдары 
– 
газеттер, 
телеарналар, 
интернет-басылымдар 
мен 
радиостанциялар  бойынша  да,  жекелеген  журналистер  бойынша  да  «дос  кім, 
дұшпан  кім?»  деген  сауалға  жауап  беру  үшін  өте  маңызды  болып  табылады. 
Сондай-ақ  бұл  мәлімет  қай  редакцияның  қандай  ақпаратқа  баса  мән 
беретіндігін,  жекелеген  арналар  мен  басылымдарға  қандай  тақырыптың 
қызықтылығын  немесе  қызықсыздығын  айқындап  береді.  Мониторинг  жасау 
нәтижесінде алынған осындай деректер компанияның жоғары менеджментінің 
қолында  сыртқы  коммуникацияларды  жедел,  сондай-ақ  стратегиялық 
басқарудың пәрменді құралына айналады. 
 
Коммуникациялық  аудиттің  негізгі  атқарымдары  ретінде  зерттеушілер 
мыналарды атап өтеді:
 
Бағалау (компанияның жария имиджі, оның коммуникациялық белсенділігі 
сыннан өтеді);
 
Басқарушылық-стратегиялық  (алынған  деректер  негізінде  компанияның 
имидждік  және  бәсекелестік  тұрғыдан  бой  көрсету  стратегиясы  жасалады, 
компанияның  іскерлік  абырой-беделін  басқару  әдісіне,  тауарлар  мен 
қызметтердің брендіне түзетулер енгізіледі);
 
Ақпараттық  (компанияның  басшы  құрамы,  топ-менеджмент  ағымдағы 
ахуал туралы ақиқат ақпар алады);
 
Болжамдық  (компанияның  қысқа-,  орта-,  ұзақ  мерзімді  кезеңдегі  дамуы 
болжанады,  дағдарысты  ахуалды  басқару  жөнінде  алдын  алатын  шаралар 
қабылданады).
 
Компанияның жағымды имиджін жасауға және қолдап отыруға, нарықтағы 
бедел-абыройын  көтеруге  бағытталған  басқарушылық  шешімдерді  қабылдау 
үшін  компанияның  коммуникациялық  белсенділігін  бағалау  ақпараттық 
аудиттің мақсаты болып табылады.
 
Ақпараттық аудиттің міндеттеріне:
 
Жекелеген  бұқаралық  коммуникация  арналарымен  (БАҚ,  PR-акциялар, 
адрестік 
жөнелтілімдер, 
Интернет, 
жарнама, 
корпорацияішілік 
коммуникациялар және басқалар) жүргізілген жұмыс тиімділігін бағалау;
 
Ақпараттық  кеңістіктегі  компания  белсенділігін  бағалау  (атап  өтілу 
индексі, жағымды және жағымсыз тұрғыда атап өтілуге сандық және сапалық 
талдау жасау, тағы басқалар);
 
Компанияның  шынайы  имиджін  айқындап,  талдау  жасау  (абырой-бедел 
құрайтын  танымалдық,  жылы  қарым-қатынас,  ықпал  сияқты  белгілерді 
талдау);
 

Бұқаралық ақпарат құралдарымен атқарылатын жұмыс тиімділігін анықтау 
(аудиторияны қамту, бұқаралық ақпарат құралдарымен қарым-қатынас жиілігі, 
БАҚ-пен жұмыс сапасы);
 
Алға қойылған мақсаттар мен міндеттерге нақты қол жетуіне талдау жасап, 
бағалау  (компанияның  имидждік  қойылым  бағдарламасы,  маркетингтік 
міндеттері, т.б. ауқымында) жатады. 
 
Бұқаралық  ақпарат  құралдарына  мониторинг  жасау  тұрақты  сөздер  мен 
ұғымдар  жүйесін  қалыптастырудан  басталады.  Олар  компанияның  өнімдері 
мен  қызметтерінің,  бәсекелес  компанияның  атауынан,  брендтерден,  сауда 
маркаларынан  тұруы  мүмкін.  Мемлекеттік  басқару  органдары  үшін  саяси 
партиялардың  және  қоғамдық  ұйымдардың  атаулары  осындай  тұрақты 
тіркестер  санатына  кіру  ықтимал.  Сондай-ақ  қоғамға  белгілі  қайраткерлердің 
аты-жөндерін де тұрақты тіркестер тізіміне енгізуге болады. 
 
Тұрақты  тіркестерді  бұқаралық  ақпарат  құралдары  мәтіндерінен  іздеу 
керек.  Жұмыстың  осы  кезеңінде  мониторингтің  нақты  нәтижелері 
айқындалады.  Бұл  үшін  БАҚ  мәтіндерінің  неғұрлым  толық  базасы  жасалуы 
тиіс.  Баспасөз  қызметкерлері  мониторингті  өздері  жасайтын  болса,  мәтіннің 
игерілуге  қолайлы  болуын  қарастыру  керек.  Себебі,  жұмыс  күнінде  бір  адам 
орта көлемді 15 газетті немесе 7-8 журналды ғана оқып шыға алады. Тиісінше, 
телевизия  жаңалықтары  мен  радиоэфирге,  сондай-ақ  интернет-көздерге 
мониторг жасау үшін кемінде бір қызметкер бөлу қажет. 
 
Егер  ұйымды  бұқаралық  ақпарат  құралдарының  жекелеген  сегменті 
(айталық,  бір  аймақтікі  немесе  бір  тақырыптық  бағыттікі)  қызықтыратын 
болса,  онда  бұл  жұмысты  ұйым  өз  күшімен  атқара  алады.  Ал,  көлемді 
мониторинг  жасау  үшін  мамандардың  көмегіне  жүгіну  керек.  Бұл  қызметті 
көптеген коммуникация, маркетинг және жарнама агенттіктері ұсынып жүр.
 
Мәселен,  Орталық  Азия  Жүйелі  Зертеулер  Қорына  қатысты  «Медиа-
Систем» агенттігі:
 
Қазақстан банктері;
 
Қазақстан тау-кен өнеркәсібі және металлургиясы;
 
Қазақстан денсаулық сақтау ісі және фармацевтикасы;
 
Қазақстан коммуналдық шаруашылығы;
 
Қазақстан мұнайы мен газы;
 
Қазақстан зейнетақы қорлары;
 
Қазақстан ауыл шаруашылығы және тамақ өнеркәісібі;
 
Қазақстан сақтандыру қызметтері;
 
Қазақстан құрылыс өнеркәсібі;
 
Қазақстан темекі өнеркәсібі;
 
Қазақстан телекоммуникациясы және электронды техникасы;
 
Қазақстан көлік коммуникациясы;
 
Қазақстан  энергетикасы  мен  көмірі  тақырыптарына  салалық  шолулар 
ұсынады. 
 
“Медиа-Систем»  агенттігі  бұқаралық  ақпарат  құралдары  мониторингі 
бойынша тақырыптық шолуларын әрбір жұмыс күні таңертең тапсырысшының 

электрондық  поштасына  жеткізіп  тұрады.  Агенттіктің  сондай-ақ  мына 
төмендегідей ақылы ақпараттық өнімдері бар. Олар:
 
«Дайджест  ТВ»  –  күн  сайын  таңғы  сағат    9-да  электрон  поштасымен 
жіберіледі,  мұнда  теледидардың  өткен  тәуліктегі  барлық    ақпараттық  және 
аналитикалық бағдарламаларының мәтіндері орналастырылған.
 
«ТВ  Ревью»  –  күн  сайын  таңғы  сағат  11-де  электрон  поштасымен 
жіберілетін ағылшын тіліндегі шолу, мұнда да теледидардың өткен тәуліктегі 
барлық    ақпараттық  және  аналитикалық  бағдарламаларының  мәтіндері 
орналастырылған.
 
«Медиа-Досье» 
– 
таңдап 
алынған 
тақырып 
бойынша 
БАҚ 
материалдарының жеке дайджестері.
 
«Қазақстанның  экономикасы  мен  қаржысы»  –  экономика  және  қаржы 
бойынша БАҚ материалдарының дайджесті.
 
«Қазақстанның  барлық  тендерлері»  –  Қазақстанның,  Ресей  мен  Орталық 
Азияның    90-нан  астам  басылымдарында  жарияланған  тендерлік 
хабарландырулардың апталық шолуы.
 
«Сатып  алулар  бойынша  тендерлер  мен  конкурстардың  нәтижелері»  – 
жеңімпаздар  мен  олардың  тауарларының  және  қызметтерінің  құны  туралы 
ақпарат кіретін тендерлер нәтижелері бойынша ай сайынғы есеп.
 
«Қазақстан  банктерінің  баспасөздегі  жарнамасының  мониторингі»  – 
Қазақстан баспасөзінде жарық көрген жарнама жөніндегі ай сайынғы есеп.
 
Агенттік  шолуларын  мекемелердің  бірінші  басышлары,  департамент 
директорлары,  аймақтық  өкілдіктер  мен  филиалдардың  басшылары, 
аналитиктер,  қоғаммен  байланыс  жөніндегі  мамандар  мен  менеджерлер, 
маркетологтар жұмыс бабында пайдалана алады.
 
Қазақстанның  ақпарат  нарығындағы  алғашқы  қоғаммен  байланыс 
агенттіктерінің  бірі  –«Қазақстан  баспасөз  клубы»    да  БАҚ  мониторингімен 
кәсіби  түрде  айналысады.  Агенттіктің  ағылшын  және  орыс  тілдерінде 
дайындалатын төмендегі ақпараттық өнімдері бар:
 
Апталық «ММR (Media Monitoring Report–БАҚ мониторингі)»-жаңалықтар 
дайджесті;
 
Салалық БАҚ мониторингі;
 
Тақырыптық БАҚ мониторингі;
 
Компанияның немесе бәсекелес компанияның пресс-досьесі;
 
Бейресми ақпарат дайджестері;
 
Аналитикалық есептер және контент-анализдер;
 
Ақпаратты архивтік іздестіру.
 
БАҚ  мониторингі  бойынша  қажетті  ақпарат  толық  жинастырылғаннан 
кейін  қорытынды  құжат  әзірлеу  керек,  оны  қарапайым  есеп,  аналитикалық 
шолу, нақты ұсыныс түрінде беруге болады. Құжат формасы баспасөз қызметі 
БАҚ мониторигіне қоятын талаптан туындайды. Төменде соларға тоқталамыз.
 

жүктеу/скачать 0,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: