Жылға (жылдарға) 1 бөлім Жалпы ережелер

(Ұйымның аты)

Ұжымдық шарт Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексіне, «Кәсіптік одақтар туралы» Заңға, Қазақстан Республикасы Өкіметінің, Республикалық кәсіподақтар бірлестігімен және жұмыс берушілердің республикалық бірлестіктері арасындағы Бас келісімге және Қазақстан Республикасы аумағында әрекет ететін басқа да заңнамалық және нормативтік актілерге сәйкес әзірленген.

Ұжымдық шарт бір жағынан - меншік иесінің қызметкерлердің еңбек және әлеуметтік-экономикалық мәселелерін шешу бойынша міндеттемелерін, екінші жағынан – еңбек ұжымының әкімшіліктің құқығын және мүдделерін қамтамасыз ету бойынша міндеттемелерін қарастырады.

Осы ұжымдық шарт ұйымдағы әлеуметтік-еңбек қатынастарды реттейтін құқықтық акті болып табылады және қызметкерлер мен олардың өкілдері ретінде жұмыс берушінің арасында жасалады (ҚР Еңбек Кодексінің 1 б. 78т. және 260 б. 4т.).

0. 
   Ұжымдық шарттың тараптары .
   

Осы ұжымдық шарттың Тараптары болып табылады:

(ұйымның аты, оның басшысы ретінде)

_________________________________________________________

( ұйым басшысының аты-жөні)
одан әрі ұйымның «жұмыс берушісі» деп аталатын және ұйымның қызметкерлері ретінде

______________________________________________________________

(кәсіподақ ұйымы органының аты )
одан әрі «кәсіподақ» деп аталатын.

0. 
   Шарттың мәні.
   

Осы шарттың мәні тараптар арасындағы әлеуметтік серіктестікке және қызметкерлерге экономикалық мүмкіншіліктерді ескере отырып белгіленген заңдармен, нормативтік құқықтық актілермен, Салалық мөлшерлемелік келісімдермен, басқа да келісімдермен салыстырғанда едәуір қолайлы кепілдіктер және жеңілдіктер ұсыну шеңберінде өзара түсіністікке қол жеткізу болып табылады.

Ұжымдық шарттың барлық қосымшалары оның ажыратылмайтын бөлігі болып табылады және онымен теңдей заңды күші бар.

- ұйымның тұрақты қаржы жағдайына жетуге;

- қызметкерлердің құқықтарын және Заңмен қорғалатын мүдделерін сақтауға;

- қызметкерлерді заңнамамен және осы шартпен қарастырылған барлық құқықтық және әлеуметтік кепілдіктермен қамтамасыз етуге;

- қызметкерлердің өтініштерін бір айға дейінгі мерзімде қарауға, ал қосымша зерттеулерді және тексерулерді талап етпейтін мәселелерді шешкен жағдайда – кемінде 15 күн мерзімде өтініш иесіне ауызша және жазбаша нысанда жауап беруге;

- тең бағалы еңбек үшін еңбектің тең төлемақысымен қамтамасыз етуге;

- тиесілі жалақысын ұжымдық шартпен белгіленген мерзімде толық көлемде төлеуге;

- қызметкерлердің жалақысы және жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы аударымы бойынша берешегінің пайда болуына жол бермеуге;

- еңбек шартымен уағдаласылған жұмысты ұсынуға;

- еңбектің қауіпсіз жағдайын жасауға;

- қызметкерлерді өздерінің еңбек міндеттерін орындаулары үшін қажетті жабдықтармен, құрал-саймандармен және басқа да құралдармен қамтамасыз етуге;

- қызметкерлердің кәсіби деңгейін арттыруға;

- қызметкерлерді және олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік қорғау жөніндегі бағдарламаларын жүзеге асыруға;

- қызметкерлерді міндетті әлеуметтік сақтандыруды іске асыруға;

- әлеуметтік-еңбек мәселелері бойынша шешім қабылдаған кезде жұмыс беруші оларды алдын ала кәсіподақпен келіседі және оны қажетті ақпаратпен және нормативтік құжаттамалармен қамтамасыз етеді.
1.4.8. Осы ұжымдық шарт шеңберінде қызметкерлердің әлеуметтік-еңбек құқықтарын және кәсіби мүдделерін қорғау мақсатында кәсіподақ комитеті міндеттенеді:

- конституциялық құқық, әрекеттегі заңнама негізінде және осы Ұжымдық шартқа сәйкес қызметкерлердің – кәсіподақ мүшелерінің құқықтық, экономикалық, кәсіби және әлеуметтік мүдделерін қорғау бойынша жұмыстарды үнемі жүргізуге;

- денсаулықты, еңбекті және қауіпсіздік техникасын сақтаудың жай-күйіне, ұйымдағы еңбек тәртібіне, қызметкерлерді көлік құралдарында жұмысқа және кері жеткізетін жол жүру тәртіптеріне бақылау жасауды жүзеге асыруға;

- жұмыс берушінің ҚР еңбек туралы заңнамасын және еңбек құқығы нормаларынан, еңбек тәртібі Ережелерінен тұратын басқа да актілерді ұстануына бақылау жасауды қамтамасыз етуге;

- осы шарттың орындалуына үнемі бақылауды жүзеге асыруға, әкімшіліктің шарт талаптарын бұзуды жою туралы ұсыныстарын енгізуге;

- кәсіподақ мүшелерін ұжымдық шарттың орындалу барысына бақылаудың нәтижелері туралы ақпараттауға;

- қызметкерлерге және мүшелеріне демалыс үйлеріне жолдамаларды, кәсіптік тексеру нәтижелері бойынша санаториялық-шипажайларда емделуді ерекше қажет ететін қызметкерлерге жолдама сатып алуға ықпал етуге;

- спорттық және мәдени-көпшілік іс-шараларды ұйымдастыруға және өткізуге қатысуға;

- ұйымдағы еңбек тәртібін қатайтуға ықпал етуге.

1.4.9. Ұйым қызметкері міндетті:
- өндірістік тапсырмаларды жүзеге асыруға, ұйым қызметінің тиімділігін және орындалатын жұмыстың сапасын арттыру үшін талпынуға;

- еңбек тәртібі Ережелерін сақтауға;

- өзінің жұмыс орнын, жабдықтарды және құрал-саймандарды таза және жарамды күйінде күтіп ұстауға, еңбекті қорғау және өрт қауіпсіздігі ережелерін мүлтіксіз сақтауға;

- өзінің кәсіби деңгейін арттыруға.

Қызметкермен еңбек шарты қайтадан жасалған жағдайда, бұрын кемінде бір жылға жасалған еңбек шарты, соның ішінде еңбек шартының мерзімін ұзартқан кезде ол белгісіз мерзімге жасалды деп есептелінеді.

Егер еңбек шартының әрекет ету мерзімі аяқталған кезде тараптардың ешқайсысы бір тәулік ішінде еңбек шартын тоқтатуды талап етпесе, онда ол белгісіз мерзімге жасалды деп есептелінеді.
2.5. Салдары қызмектерлердің санын босату немесе еңбек жағдайының нашарлауы болуы мүмкін кәсіпорынды толығымен немесе оның құрылымдық бөлімшелерін тарату, өндірісті толығымен немесе ішінара тоқату кәсіподаққа алдын ала жазбаша хабарлау арқылы жүзеге асырылады. Алда тұрған қызметкерлерді босату туралы персоналға жеке-жеке бір ай бұрын ескертіледі.
2.6. Қызметкерлердің еңбек құқықтарын жүзеге асыру мәселелерін шешу кезінде өзара кеңес беру және кәсіподақтың пікірін ескеру қажет.
3 бөлім.
3. Жұмыс уақыты.
3.1. Жұмыс уақыты кәсіподақпен бірлесіп жасалған және бектілген еңбек тәртібінің ережелерімен анықталынады (ҚР ЕК 69 б.)
3.2. Ұйымның құрылымдық бөлімшелерінің қызметкерлері үшін келесі жұмыс уақытының ұзақтығы белгіленеді:

- аптасына 40 сағаттан аспайтын қалыпты жұмыс уақытының ұзақтығы (ҚР Еңбек Кодексінің 77 б. 1 т.);

- ҚР Еңбек Кодексінің 202 бабына сәйкес ауыр жұмыстармен, еңбектің зиянды (аса зиянды) және (немесе) қауіпті жағдайлары бар жұмыстармен айналысатын қызметкерлер үшін қысқартылған жұмыс уақытының ұзақтығы.
3.3. Үздіксіз жұмыс аптасы кезінде жұмыстың тоқсандық кестесі бойынша ( ) сағат ауысым ұзақтығымен жұмыс уақытының жинақталған айлық есебі белгіленеді.
3.4. Жұмыс уақытының жинақталған есебі кезіндегі жұмыс тәртібі жұмыс уақытының жинақталған есебі белгіленетін қызметкерлердің санаттары кәсіподақ комитетінің келісімі бойынша анықталынады (ҚР ЕК 86 б. 5 т.).
3.5. ҚР Еңбек Кодексінің 6-9 тарауларына сәйкес еңбек тәртібі ережелерінде белгіленеді:

• 
  жұмыс уақытының ұзақтығы:
  

• 
  қалыпты жұмыс уақытының ұзақтығы;
  
• 
  жеке санаттағы қызметкерлерге арналған қысқартылған жұмыс уақытының ұзақтығы (он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер үшін – ҚР ЕК 181 б.; ауыр жұмыстармен, еңбектің зиянды (аса зиянды) және (немесе) қауіпті жағдайлары бар жұмыстармен айналысатын қызметкерлер үшін – (202 б.); бірінші және екінші топтағы мүгедектер үшін – (ҚР ЕК 224 б.); (тізбе қоса тіркеледі);
  

* еңбек тәртібімен қамтамасыз ету жағдайлары, еңбек қатынастарын реттеудің басқа мәселелері (ҚР ЕК 76 б.);

• 
  жұмыс аптасының ұзақтығы (жылжымалы кесте бойынша демалыс күндерін ұсынатын болып екі демалыс күні бар бес күндік, бір демалыс күні бар алты күндік (ҚР ЕК 82 б.);
  
• 
  күн сайынғы – жұмыс ауысымының ұзақтығы (ҚР ЕК 82 б.);
  
• 
  жұмыстың басталу және аяқталу уақыты;
  
• 
  түнгі уақыттағы жұмыс – басталуы және аяқталуы (ҚР ЕК 87 б.);
  
• 
  жұмыстағы үзіліс уақыты;
  
• 
  ауысым кестелері (ҚР ЕК 84 б.);
  
• 
  жұмыс күнін еңбектің ерекше сипатынан қажетті жұмыстарға бөлу (ҚР ЕК 83 б.) (жұмыс түрлерінің тізбесі қоса тіркеледі);
  

- жүкті әйелдер;

- он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер.
3.8. Түнгі уақыт болып сағат 22-ден таңертенгі сағат 6-ға дейін саналады.
3.9. Мерзімнен тыс жұмыстар ішкі еңбек тәртібі ережелерімен белгіленген жұмыс күнінің (ауысымның) ұзақтығынының үстіндегі жұмыс болып саналады.

Мерзімнен тыс жұмыстарға тек қызметкердің келісімімен жіберіледі, келесі жағдайлардан басқа:

а) төтенше жағдайлардың, табиғат апаттарының , өндірістік апаттардың алдын алу немесе олардың салдарын тез арада жою үшін;

б) сумен қамсыздандыру, газбен қамсыздандыру, жылыту, жарықтандыру, кәріз, көлік бойынша қоғамдық қажетті жұмыстарды жүргізу, оларды дұрыс жасау кезіндегі бұзатын кенеттен болатын немесе күтпеген жағдайларды жою үшін байланысу кезінде;

в) ауыстыратын қызметкер келмеген кезде жұмысты жалғастыру үшін, егер жұмыс тоқтамауы керек болса, бірақ 6 тармақта қарастырылған сағаттар санынан көп болмауы керек.
3.10. Мерзімнен тыс жұмыстар әр қызметкер үшін бір күнтізбелік күннен аспауы тиіс: қалыпты еңбек жағдайымен жұмыстарды – екі сағат; ауыр күш жұмсайтын жұмыстарда және еңбектің зиянды және (немесе) қауіпті жағдайлары бар жұмыстарда – бір сағат. Аса зиянды және аса қауіпті еңбек жағдайларындағы жұмыстарда мерзімнен тыс жұмыс істеуге тыйым салынады. Өндірістің қалыпты үдерісін сақтау үшін мерзімнен тыс жұмыс істеу қажеттілігі ауысымның жүйелі ұзаруын болдырмауы тиіс.

4 бөлім
4. Демалыс уақыты
4.1. Демалу және тамақтану үшін үзілістің басталу, аяқталу уақыты және ұзақтығы ішкі еңбек тәртібі Ережелерімен белгіленеді.
4.2. Бес күндік жұмыс аптасы режимінде жұмыс істейтін қызметкерлерге аптасына екі күн демалыс беріледі, ереже бойынша сенбі және жексенбі. Үздіксіз өндірісте жұмыс істейтін қызметкерлердің демалыс күндері жұмысқа шығу кестесімен белгіленеді. Қызметкердің күн сайынғы демалысының ұзақтығы жұмыстың аяқталуы мен келесі күні басталуы уақытының (ауысым) арасында 12 сағаттан кем болмауы керек.
4.3. Қызметкерді демалыс күндері жұмысқа шақыру тек қызметкердің келісімімен жүзеге асырылады, келесі жағдайлардан басқа:

а) төтенше жағдайлардың немесе табиғат апаттарының алдын алу үшін;

б) өндірістік апаттардың, жазатайым оқиғалардың алдын алу, олардың салдарын жою үшін;
4.4. Бір жарым жасқа толмаған балалары бар әйелдерге демалу және тамақтану үшін үзілістен басқа, баланы тамақтандыруға сағат бастап

дейін қосымша үзіліс беру керек (ҚР ЕК 188 б.) (тізбе қоса тіркеледі).
4.5. Жылдың суық кездерінде ашық ауада немесе жылытылмаған жабық жайларда жұмыс істейтін, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарымен айналысатын қызметкерлерге жұмыс уақытына кіретін жылыну және демалу үшін сағат үзіліс беру керек; қызметкерлердің жылынуына және демалуына арналған жайлардың жабдықталуын қамтамасыз ету керек (ҚР ЕК 94 б.) (тізбе қоса тіркеледі).
4.6. Ұйымның барлық қызметкерлеріне ұзақтығы жиырма төрт күнтізбелік күні бар жыл сайынғы негізгі ақылы еңбек демалысын беру керек (ҚР ЕК 101 б. 1 т.).
Ақылы демалысты ұсынудың кезектілігін кәсіподақ комитетінің келісімімен бекітілген демалыстардың кестелеріне сәйкес жыл сайын анықтау керек.

Өндірістік қажеттілікке байланысты демалыс кестесі өзгерген жағдайда жұмыс беруші қызметкерді бұл жайында еңбек демалысының басталуынан кемінде екі апта бұрын жазбаша хабарлауы тиіс (ҚР ЕК 107 б. 2 т.).

Жыл сайынғы еңбек демалысын тоқтату өндірістік қажеттілік бойынша және қызметкердің келісімімен рұқсат етіледі. Әкімшілік еңбек демалысынан кері шақырған кезде тараптардың келісімдері бойынша еңбек демалысының пайдаланылмаған бөлігі ауыстырылуы, келесі жылдың демалысына қосып берілуі немесе пайдаланбаған демалысына өтемақы төленуі мүмкін. Қызметкерді кезекті демалысынан кері шақыру қосымша демалыс күндерін толығымен пайдаланған кезде рұқсат етіледі.
Жыл сайынғы еңбек демалысы демалыс кезінде болған уақытша еңбекке жарамсыздығы кезінде, қызметкердің демалысты тоқтатуы туралы өтінішін тапсырған күннен бастап тоқтатылуы және ауру парағы аяқталғаннан кейін жалғастырылуы мүмкін.
4.7. Демалысқа шықққан қызметкерге төлемақы еңбек демалысы басталған күнге дейін 3 күннен кешіктірмей жүргізілуі керек (ҚР ЕК 105 б. 5 т.).
4.8. Зиянды (аса зиянды) және қауіпті еңбек жағдайындағы жұмыстар, ауыр күш түсіретін жұмыстар үшін жыл сайынғы қосымша демалыстар ұйымның қызметкерлеріне зиянды (аса зиянды) және (немесе) ауыр (аса ауыр), қауіпті (аса қауіпті) еңбек жағдайлары, жыл сайын ақылы еңбек демалысына және қысқартылған жұмыс уақытының ұзақтығына құқық беретін жұмыстары бар өндірістердің, цехтардың, кәсіптердің және лауазымдардың Тізіміне сәйкес белгіленеді (ҚР еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің 19.07.2000ж. №175-п бұйрығы).
Қосымша ақылы демалыс берілетін қызметкерлердің лауазымдарының және кәсіптерінің тізбесі ұжымдық шартқа қоса тіркеледі.
4.9. Жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысы берілу керек (ҚР ЕК 102 б.):
- ауыр жұмыстармен, зиянды (аса зиянды) және (немесе) қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін қызметкерлерге, ұзақтығы кемінде алты күнтізбелік күн;

- бірінші және екінші топтағы мүгедектерге ұзақтығы кемінде он бес күнтізбелік күн.

- неке тіркеу;

- баланың туылуы;

- жақын туыстарының қайтыс болуы;

- нақты қызметкерлердің жүктемелерінің нормаларын қайта қарауға және белгілеуге;

- жалақыны төлеудің қол жеткізген деңгейіне және мекеменің қаржылай-шаруашылық қызметіне талдау жүргізуге.


6 бөлім
Еңбекті қорғау және денсаулықты сақтау
6. Әкімшілік:

6.1. Жұмыс орнындағы еңбек қауіпсіздігі жағдайларын қауіпсіздік және еңбекті қорғаудың мемлекеттік стандарттарының, ережелерінің тиісті талаптарына сай етіп қамтамасыз етуі керек (ҚР ЕК 311 б. 1 т.).

6.7. Жұмыс орындарындағы және технологиялық үдерістердегі кез-келген тәуекелділіктерді профилактика жүргізу, өндірістік жабдықтарды және технологиялық үдерістерді едәуір қауіпсіздігіне ауыстыру арқылы алдын алу шараларын қабылдауы керек. Қауіпсіздік және еңбекті қорғаудың ұйымдастыру-техникалық іс-шараларын жүргізуі керек;

6.15. Қызметкерлерді жұмыс орындарында еңбектің қолайлы жағдайын жасағандары үшін, еңбекті қауіпсіз жағдайын жасау бойынша өнертапқыштық ұсыныстары үшін ынталандыруы керек (ҚР ЕК 316 б.).

7.14. Қызметкерлерге кәсіби дайындықты, қайта дайындықты және олардың біліктілігін арттыруды тікелей ұйымда немесе білім беру ұйымдарында әкімшілік қаржысы есебінен бес жылда бір рет қамтамасыз етуге (ҚР ЕК 140-142 б.). Осы мақсатта кәсіби дайындықтан, қайта дайындықтан және біліктілігін арттырудан өткен қызметкерлерге жұмысын оқумен бірге атқару, іссапар шығындарын төлеу үшін жағдайлар жасауға міндеттенеді.

8.3. Қызметкерлердің табысынан салық табысын ұстағанға дейін ҚР белгіленген заңнамасы тәртібінде зейнетақы жарнасының мөлшері бойынша жинақтаушы зейнетақы қорына ай сайын қаржыны есептеуге және аударуға.

- жұмыс берушінің қаржы есебінен олардың мерзімдік медициналық тексеруден өтулері уақытына (ҚР ЕК 150 б.);

- донорларға тексерілу және қан тапсыру кезеңіне (ҚР ЕК 151 б.);

- қызметкердің ісапарға кету кезеңіне (ҚР ЕК 152 б. 1 т.);

- іссапарда болатын күнтізбелік күндеріне тәуліктік ақшаны, соның ішінде жолда болуына;

- баратын жеріне және қайтуына жол шығындарын;

- тұратын жерді жалдау шығындарын.

8.11. Жұмысы жолда болатын немесе өткелдік сипаты бар немесе қызмет көрсетілетін жерлерде қызметтік сапарларына байланысты қызметкерге тұрғылықты тұратын жерінен тыс жерде болатын әр күніне өтемақы төленеді (ҚР ЕК 156 б.).

- қызметкерлердің саны немесе штаты қысқарған жағдайларда жұмыс берушінің бастамасымен еңбек шартын тоқтатқан кезде (ҚР ЕК 157б. 1б.).

б) барлық қалған жағдайларда әлеуметтік жәрдемақы орташа айлық жалақысы есебінен төленеді, бірақ бір айлық есеп көрсеткішінің он еселігінен көп емес.