Анкеттік әдіс.Бұл әдісті пайдаланған кезде сұрақтар мазмұнының айқындығының және олардың дұрыс құрылуының, анкетті толтыру тәpтiбi жөніндегі егжей - тегжейлі нұсқаудың, алынған материалдарды сандық және сапалық жағынан ұқыпты өңдеудің, статистикалық әрекеттердің дұрыс қолданудың үлкен маңызы бар. Бұл әдістің артықшылық қасиеті дұрыстығы "көп сан заңымен" анықталатын көлемі үлкен материал aлyғa болатындығында.
Тест әдісі.Тесттер деп аталатын (тест - сынау, тексеріп көру) әдістер ерекше бip топ құрайды Тестер басқа әдістерден ең алдымен, жаңа заңдылықтарды ашу үшін емес, сыннан өтетін адамда белгілі бip қасиеттердің бар екенін анықтауға қолданатындығымен ерекшеленеді. Тесттің мазмұны мен құрылымы алдын ала жүргізілген көп көптеген эксперименттер негізінде сыннан өтіп тексеріледі. Тесттердің көмегімен адамдардың белгілі бip ic-әрекетті орындауға әзipлік деңгейлері анықталады. Дұрыс құрастырылған тестер адамдарды белгiлі бip кәсіпке ipiктеп алу үшін де кеңінен қолданылады.
Модельдеу әдіci.Психикалық құбылыстарды техникалық және математикалық тұрғыдан модельдеудің бастаулы кибернетика және құбылыстарды ықтималды суреттеу теориясының дамуымен байланысты. Модель зерттелетін объектінің орнына жүpетін"орынбасар" сияқты. Модельді жасау үшiн зерттелгелі отырған психикалық құбылыс жөнінде жеткілікті бiлім болу қажет. Сондықтан да модельдің дұрыстығы, толықтығы, жан - жақтылығы белгілі бip құбылыс туралы білім деңгейіне тәуелді болады. Бұл әдісті қабылдау, түйсік, ес және басқа психикалық процестерді зерттеу үшін пайдаланады.
Қазіргі заман ғылыми психологиясында әдістердің келесі 4 тобы қолданымын табуда:
Ұйымдастыру әдістері өз ішіне салыстыру әдісі (әрқандай топты жасы, қызметі ж.т.б. бойынша салыстыра, зерттеу); лонгитюд әдісі (бір адамды не адамдар тобын ұзақ уақыт аралығында қайталап, зерттеп бару); комплекстік әдіс (зерттеуге әртүрлі ғылымдар өкілдері қатысып, бір объектті жан-жақты, әртүрлі құралдармен зерттеу). Мұндай зерттеудің нәтижесінде сан қилы құбылыстар мен байланыстар және тәуелді қатынастарды ашу мүмкіндігі туады. Мысалы, жеке адамның физиологиялық, психологиялық және әлеуметтік тұрғыдан даму байланысы.
Эмпирикалық әдістер. Бұл топқа енетіндер: бақылау мен өзіндік бақылау, экспериментальды (лабораториялық, табиғи, қалыптастырушы) әдістер; психологиялық болжау (психодиагностика): тест, анкета, сұрақ беру, социометрия, интервью, әңгімелесу - әдістері; шығармашылық, іс-әрекет өнімдерін талдау әдістері; өмірбаянымен танысу әдістері.
Деректерді өңдеу әдістері: сандық (статистикалық) және сапалық (алынған материалды топқа жіктеу, талдау) әдістері.
Реттеу - түзету әдістері: аутотренинг, топ тренингі, психотерапиялық ықпал ету әдісі, оқу-үйрету әдісі.
Достарыңызбен бөлісу: |