Ақпараттық басылымдармен жұмыс істеу машығын қалыптастыру. Ізденушілік іскерлік қабілеттерін жетілдіру

Ақпараттық басылымдармен жұмыс істеу машығын қалыптастыру. Ізденушілік іскерлік қабілеттерін жетілдіру.

Әр түрлі жағдайларға жарнамалар жазу.

Д.Х.Ақанова, А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова. Ресми-іскери қазақ тілі . Арман-2002

Ә.Хазимова Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы-2004

В.И.Скала, Б.В.Скала. Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу Алматы-2006

Пунктуация алфавиттен тыс белгілердің графикалық жүйесі. Пунктуация тыныс белгілерін қою ережелерінің жиынтығы.

Құрмалас сөйлемдегі бірақ, сонда да, алайда, сондықтан, дегенмен сияқты жалғаулықтар түсіп қалғанда, екі сөйлем арасына әуелі үтір, содан кейін сызықша қойылады
Негізгі тапсырмалар, сұрақтар:

Әдістемелік нұсқаулық:

Лексикалық минимум:

Түрлі тақырыптарда іскери кездесулерге ресми түрде сұхбаттар құрастыру. Бұқаралық ақпараттардағы іскерлік кездесулер туралы материалдармен танысу.

Әдебиеттер:

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Ә.Хазимова Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізі. Алматы-2004

В.И.Скала,Б.В.Скала. Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізі Алматы-2006

№12.Тақырыбы: Ресми құжаттар. Ресми құжаттардың кейбір стильдік ерекшеліктері, емеле ережелері.

Көпшілік алдында сөз сөйлей білесің бе?

Мақсаты: Ресми құжаттар. Ресми құжаттардың кейбір стильдік ерекшеліктері, емеле ережелері туралы мағлұмат беру.

Лексикалық минимум:

Тұжырымдама, тіркеу карточкасы, өтініш, хаттама, бұйрық,жарғы, ереже, шарт, нұсқаухат, хабарлама, шешім, кепілхат, жарлық, баяндама, өкім, арыз, сенімхат, келісім, баянат, қолхат, анықтама, тұрақты оралымдар, екіұдайылық, бекітілген, ресми стиль, ғылыми дәрежелер, ұйымдар, мерзімді баспасөз, мекемелер, публицистика стилі, халықаралық стандарт, лауазымдар, атақтар, дәрежелер, тармақ, ықшамдалған атауы, мүдделі адам, мөр, ресімделу, бейнелеу, анықтамалық деректер, мәтін, ауызекі сөйлеу стмлі, лауазымды тұлғалар, орындаушы, сілтеме, құрылтайшылар келісімі, тағайындау, мәмлегер, зайырлы, тұсаукесер, ұсыным, дайындаушы, көкейкесті, біріздендіру.

1. Ресми құжаттар дегеніміз не?

2. Ресми құжаттардың қандай стильдік ерекшеліктері бар?

3. Көпшілік алдында сөз сөйлей білесің бе? деген тақырыпта шығарма жазыңыз.

Мәтінмен жұмыс жасау. Тақырыптарға байланысты қолданылған сөздердің антоним, синонимдерін табу.

Тақырыпқа байланысты сұрақтарға жауап беріп, тапсырмаларды орындау. Сұхбаттар құрастыру.

Әдебиеттер:

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Ә.Хазимова Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізі. Алматы-2004

В.И.Скала,Б.В.Скала. Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізі Алматы-2006

Г.Қ.Рысбаева. Қазақ тілі грамматикалық анықтағыш. А.-2000
№13.Тақырыбы: Төл сөздің тыныс белгілері. Іскер адамға қажетті қағидалар.

Төл сөз бен төлеу сөз, автор сөзі, диалог жайында жалпы мағлұмат беру, олардағы тыныс белгілерінің қойылуын түсіндіру.

Сөйлеуші кейде өз сөзінің ішінде басқа біреудің сөзін не ойын қатыстырып айтып, не жазып отырады. Егер біреудің сөзін сөйлеуші бұлжытпай, ешқандай өзгеріс жасамай, үтір,нүктесіне дейін солай қолданса, ол төл сөз болады: «Біз өзіміз оқытар жас ұрпақты осы тілдерге де үйретуге тиістіміз», – деді .

Сөйлеуші өз сөзінің ішінде басқаның сөзін өзгертіп, жалпы ойын, мазмұнын ғана сақтап айтса, ол төлеу сөз болады. Мысалы: Өздері оқытар жас ұрпақты осы тілдерге де үйретуге тиіс екенін айтты. Төл сөзді жеткізу үшінқажетті сөзді автор сөзі дейді. Басқа біреудің сөзі төл сөз болса, сөйлеуші не жазушы адамның сөзі автор сөзі болады. Тыныс белгілері:

1. « Төл сөз », - автор сөзі.

2. Автор сөзі: « Төл сөз ».

3. Автор сөзі: « Төл сөз », - автор сөзі.

Төл сөздердің біразы автор сөзінің қатысынсыз да кездесіп отырады. Екі немесе одан да көп адамдардың сөйлескен сөздерін диалог деп атайды. Диалогті сөйлемдер бас әріппен басталады да, алдынан сызықша қойылады.

1. Төл сөз, автор сөзі дегеніміз не?

2.Тыныс белгілері туралы айтып беріңдер

Әдістемелік нұсқау: Төл сөз, автор сөзі, диалог жайындағы білімдерін тереңдету өздері келтірген мысалдар арқылы жүргізілген жұмыс түрлерімен ұштастырылады. Көркем әдебиеттен, мәтіндерден төл сөз, автор сөзі, диалогтарды тауып, тыныс белгілерін ажыратуларын байқау керек.

Мақсаты: Әр маман иесіне өз мақсатына қол жеткізіп, табыс билігіне көтерілу үшін батыл іс қимыл жасай білумен қатар көпшілік алдында сөз сөйлей білуі керектігін түсіндіру.

Жарғының жасалуы туралы мәліметтер беріп ,құрылымымен таныстыру.

1. Сіз көпшілік алдында сөйлей аласыз ба?

2. ҚР қандай заңдарын білесің?

3. Жарғы қандай жағдайда қабылданады?

ҚР заңдарымен танысу. Жарғыларда , ережнлерде жиі қолданылатын тұрақты терминдер, терминдік сөз тіркестерімен таныстыру. Номенклатуралық атаулардың құрамындағы сөздердің өзара байланысу ерекшеліктерін түсіндіру.

Аударма жұмыстары.

Әдебиеттер:

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Г.Қ.Рысбаева. Қазақ тілі грамматикалық анықтағыш. А.-2000
№14.Тақырыбы: Пунктуация. Құрмалас сөйлемдердің тыныс белгілері. Іскерлік байланыстар: Екі ел арасындағы қарым – қатынасты дамыту.(газет,журналдармен жұмыс)

Пунктуациялық қателерсіз жазуға дағдыландыру.

Пунктуация алфавиттен тыс белгілердің графикалық жүйесі. Пунктуация тыныс белгілерін қою ережелерінің жиынтығы.

Құрмалас сөйлемдегі бірақ, сонда да, алайда, сондықтан, дегенмен сияқты жалғаулықтар түсіп қалғанда, екі сөйлем арасына әуелі үтір, содан кейін сызықша қойылады.

1.Лексикалық-грамматикалақ тест тапсырмалары.

Бірнеше нұсқада лексика-грамматикалық тест тапсырмаларын орындау.

Әдебиеттер:

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002
№15.Тақырыбы: Межелік бақылау. Қорытынды тест

Мақсаты: Семестр бойы өткен тақырыптарды қайталау. Тест тапсырмаларын орындау арқылы студенттердің әр тақырып көлемінде жинақтаған білімін өз бетінше бағалауын, тексеруін, бақылауын жүзеге асыру.
Негізгі тапсырмалар, сұрақтар:

Тест тапсырмалары.

Өткен тақырыптар бойынша қайталау–пысықтау сұрақтарына дайындалу Әдебиеттер:

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Ә.Хазимова Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізі. Алматы-2004

В.И.Скала,Б.В.Скала. Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізі Алматы-2000

Г.Қ.Рысбаева. Қазақ тілі грамматикалық анықтағыш. А.-2000

СОӨЖ бойынша әдістемелік нұсқаулықтар:

1. Тақырыбы: Тіл туралы Заң.

Қазақ терминологиясының тарихы.

Терминком бекіткен сөздер.

Мақсаты: Тіл туралы Заңды оқу.

Терминге, терминологияға байланысты біздегі қалыптасқан көзқарас қандай?, Қазақтың төл терминологясы қашан жасалды?, Шет тілі терминдерін қалай қабылдап жүрміз? деген сұрақтарға жауап түсініктеме беру.

1989 жылы қыркүйектің 22-сі «Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Заң қабылданып, қазақ тілі Қазақстан Республикасының мемлекеттік тіл мәртебесіне ие болды.

1997 жылы Тіл Заңы Парламентте қайтадан талқыланып, ол Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілді. Бұл жарлық қазақ тілінің мемлекеттік статусын сақтады. Сол 1997 жылы шілденің 7-сі күні жаңа «Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Заңы қабылданды. Бұл Заң бойынша қазақ тілі Қазақстан Республикасының мемелекеттік тілі, қазақ халқының ұлттық тілі болып есептеледі. Қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, мәртебесін арттыру, әрі Қазақстан халықтарының ұлттық тілін дамыту мақсатымен Республикада «Тілдерді қолдану мен дамыту бағдарламасы» жасалды.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 1998 жылғы қаңтардың 20-сы күнгі Жарлығына сай жыл сайын қыркүйектің 22-сі күні – «Қазақстан халықтарының тілдері күні » ретінде республика көлемінде аталып өтіле бастады.Осы жылдан бастап еліміздің барлық жерлерінде тіл мерекесі апталықтарын, әр түрлі шараларды өткізу дәстүрге айналды.

Тапсырмалар, сұрақтар:

1.Мәтінді оқы.

2.Мәтінге сұхбат құрастыр .

3.Мәтінді бірнеше бөлімге бөл, мазмұнда.

Б.Қалиұлы. Қазақ тілінің көкейтесті мәселелері Алматы, 1997

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Тіл туралы заң.

ҚР үкіметі жанындағы мемлекеттік терминологиялық комиссияның 2000-2006 жылдары бекіткен терминдер. Өскемен қаласы –2006.

Қаратпа сөздер.

Қаратпа сөз тыңдаушының немесе оқырманның назарын аудару мақсатында айтылады. Олар сөйлемнен тыс тұруыда мүмкін, сөйлем ішінде болуы да мүмкін. Мысалы, Қызым, аман есенсің бе?, Халың қалай, балам ? Иә, жеңге, ауыл аймағыңыз аман есен бе?

Кішінің ізгілікпен үлкенге дәстүрлі салтанатпен сәлем беріп,ақсақалдың құрметке, жастың өзара ізетке бөленген амандасулары қарым-қатынастың басы болып табылады. Амандасу – ел ішіндегі береке, ынтымақ, бірліктің, сыйластықтың негізі. Ізгіліктің үлгісі – сәлемдескенде жылы шырай білдіру көңілді, ашық дауыспен ниет көрсету. Лауазымы кішілер , лауазымы үлкендермен жастарының үлкен ,кішілігіне қарамастан бірінші болып амандасады. Амандасуға қатысты сөйлеу үлгілері екі семантикалық топқа бөлінеді. Олар: амандық білісу, хал-жағдай сұрасу.

-Ассалаумағалейкүм! - Халыңыз қалай?

-Уағалейкүмассалам! - Өте жақсы.

• 
  Жаман емес.
  
• 
  Ақырындап.
  
• 
  Халым жақсы.
  

-Сәлеметсіз бе!

- Жағдайым жаман емес.

-Жағдайым жақсы.

-Аман-есенсіз бе? -Көңіл-күйіңіз қалай?

-Аман-есенбіз. –Көңіл-күйім жаман емес

-Есен-аманмын. –Көңіл-күйім әзірге жақсы.

-Көңіл-күйім өте жақсы.

1.Сөздер мен сөзтіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

2.Амандық білісу, хал-жағдай сұрасуға байланысты тағы да қандай сөзтіркестерін білесіз?

3.Сәлемдесу, амандасуға қатысты мақал-мәтелдер жазыңыз.

7. 
   Амандық білісу, хал-жағдай сұрасуға байланысты сөздермен қаратпа сөздерді жаттаңыз.
   
8. 
   Грамматикалық тапсырмалар.
   

Сөздердің мағынасын дұрыс түсіну, сөздерді дұрыс оқи білу, айта білуге бағыттау. Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту.

Сызбалармен жұмыс.

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Амандасу – қоғамда адамдармен қарым-қатынасқа түсудің басы, ал қоштасу – қарым - қатынастың заңды жалғасы. Амандасу бар жерде қоштасу да бар. Адамдар бір-бірі мен амандасқанда бірі хал-жағдай , денсаулығын сұраса екіншісі оның сұрағына орай жауап беріп жатады.. Ал қоштасқанда екеулері де бірдеі бір-біріне ізгі тілектерін білдіріседі, сәт- сапар тілеседі.

1. Кешірім, сәт-сапар тілесу, қоштасуға байланысты сөзтікестерін орыс тіліне аударыңыз.

2. Түрлі жағдаяттарда сұхбатар құрастырыңыз.

2. Кешірім, сәт-сапар тілесу, қоштасуға байланысты сөзтікестерін жатап алыңыз.

3. Грамматикалық тапсырмалар.

Бақылау түрі: Сұхбат.

Әдістемелік нұсқау:

Тақырыпқа байланысты кесте толтыру,жаттығуларды, тапсырмаларды орындау. Сұхбаттар құрастыру.

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Ә.Хазимова Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізі. Алматы-2004

В.И.Скала,Б.В.Скала. Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізі Алматы-2006

Алғыс – адамның ізгі ниетін және ықыласын білдіреді. Алғысты біреуге көмек көрсеткенде, қол ұшын бергенде, жақсылық жасағанда алады. Ақ тілеудің, алғыстың белгісі бата беру. Ол кез-келген жерде айтыла бермейтін қасйетті рухани ұғым . Мұның бірнеше түрлері бар. Мысалы: дастарқанға , сәбиге, жастарға т.б.

Алғыстың ресми түрі де бар. Үздік еңбегі үшін айтылатын ресми құрмет – алғыс деп аталады. Ол ұжымның, ұйымның сол адамға немесе адамдар тобына деген құрметін білдіреді.

Алғыс сөздер: көп рахмет ,мыңда бір рахмет, шын жүректен рахмет , бәріміздің атымыздан рахмет, ілтипатыңызға рахмет, пейіліңізге рахмет, ниетіңізге рахмет, шақырғаныңызға рахмет, құтықтағаныңызға рахмет, жылы қабылдағаныңызға рахмет, кеңесіңізге рахмет, көңіл бөлгеніңізге рахмет, жақсылығыңызға рахмет, көмегіңізге рахмет, алғыс айтамын, алғыс айтқым келеді, өте ризамын, дән ризамын, ықыласыңызға ризамын, ризашылығымды білдіргім келеді.

Бата сөздер: Бақ қонсын, береке дарысын, дәулетің тасысын, жамандық көрме, жүзге жет, ғұмыр жасың ұзақ болсын, қызыққа тойма, дастарқаның бай болсын, қосағыңмен қоса ағар, тілегің қабыл болсын, абыройлы бол ұзағынан сүйіндірсін т.б..
Негізгі тапсырмалар, сұрақтар:

1.Сөздер мен сөзтіркестерін орыс тіліне аударып, жаттаңыз.

2.Өткен тақырыптарды пайдаланып, түрлі тапсырмаларға сұхбат құрастырыңыз.

3.Баталар жаттаңыз.

4.Түрлі жағдаяттарда алғыс айтып үйреніңіз.

5. Грамматикалық тапсырмалар.

Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

А.Алдашева, З.Ахметжанова, Қ.Қадашева, Э.Сүлейменова. Ресми іс қағаздары. Мемлекеттік қызметшілерге арналған анықтағыш. А-2002

сөздері үйрету. : Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту.

рұқсат па?, кіруге бола ма?, өтуге рұқсат па?, өтуге бола ма? айтуға бола

ма?, сізден сұрауға бола ма?, отыруға бола ма?, өтінемін сөзімді

бөлмеңізші!, өтінемін бұл іске араласпаңыз!, өтінемін жолымнан

қалдырмаңыз!, өтінемін сәл тоқтаңызшы!

Рұқсат ету сөздері: Иә, рұқсат, рұқсат етемін, болады, жарайды мен қарсы

емеспін, еркіңіз білсін, жақсы жалғастыра беріңіз, қалауыңыз білсін,

айтқаныңыз болсын, қарсылық жоқ, солай жасаңыз, ойыңызды жүзеге асыра

беріңіз, не қалайсыз сол болады, айт беріңіз болады.

7. 
   Өтініш сөздерін, рұқсат ету сөздерін, рұқсат етпеу сөздерін орыс тіліне аударыңыз.
   

2. 
   Өтініш сөздерін, рұқсат ету сөздерін, рұқсат етпеу сөздерін жаттап алыңыз.
   
3. 
   Грамматикалық тапсырмалар.
   

Сөздердің мағынасын дұрыс түсіну, сөздерді дұрыс оқи білу, айта білуге бағыттау. Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту.

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

№ 6.Тақырыбы: Шақыру. Шығарып салу.

Қарым-қатынастың шақыруға қатысты үлгілері өте көп .Мысалы, қонаққа шақыру,тойға шақыру, жұмысқа шақыру, мейрамханпа не дәмханаға т.б. жерлерге шақыру.

Шақыру екі топқа бөлінеді. Шақыру және ресми шақыру. Ресми шақыру дегеніміз қандай да болмасын белгілі бір іс – шараға шақыру билетін беріп немесе жарнама арқылы шақырудың түрі. Себебі мүндай шақыруда кімнің шақырылатыны, шақырылушы қандай мақсатпен шақырылатыны қашан, қайда шақырылатыны толық және анық көрсетіледі.

Шақыру болған жерде шығарып салу да бар. Шақырған адамаын шығарып салу әр адамның міндеті. Қарым-қатынаста шығарып салудың бірнеше түрі кездеседі. Мысалы, қанақты шығарып салу,әскерге шығарып салу, қайтыс болған адамды о дүниеге шығарып салу т.б.. Шығарып салу екі түрге бөлінеді: шығарып салу және аттандыру. Шығарып салу көңіл көтеруге т.б. жерлерге шақырған кісіні жөнелтуді, ал аттандыру деп қайтып келуі екі талай ұзақ сапарға адамды не болмаса қаза болған адамды жөнелтуді айтады.

1. Шақыру және шығарып салуға қатысты сөздерді орыс тіліне аударыңыз.

2.Түрлі тапсырмаларға сұхбат құрастырыңыз.

3. Шақыру және шығарып салуға қатысты сөздерді жаттап алыңыз.

4.Сұрақтарға жауап беріңіз.

5. Грамматикалық тапсырмалар.

Үлестірмелі материалдар: үлестірмелі карточкалар, сұрақтармен жұмыс.

Әдістемелік нұсқау:

Сөздік диктант. Сұхбат құрастыру.

Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

№ 7. Тақырыбы: Еркелету. Айналып – толғану.

1.Сөздерді орыс тіліне аударыңыз.

2. Еркелету , айналып-толғану сөздерін пайдаланып сұхбат құрастырыңыз.

3.Әдеби шығармалардан еркелету, айналып-толғану сөздері бар мысалдар жазыңыз.

4.Осы сөздерді жаттап алыңыз.

5. Грамматикалық тапсырмалар.

Сөздердің мағынасын дұрыс түсіну, сөздерді дұрыс оқи білу, айта білуге бағыттау. Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту.

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

. А.-2000

№8.Тақырыбы: Достасу. Ғашықтық сөздер.

Достасу – адамдардың бір-біріне сыйласуы, сырласуы, мұңдасуы, ойларының ,мақсаттарынының бір жерден шығуы.

Кез-келген жанмен дос бола алмайсың. Достық-өмір жолында шыңдалып, бір бағыт, бір мақсатқа ғана бой түзеген адамдардың түйісу нүктесі. Адам баласы қуанышы мен мұңын бөлісетін дос іздейді. Достықтың екі түрі болады.Оның бірі – адал дос та , екіншісі – айнымалы дос. Адал досқа үнемі зор ілтипатпен қарап одан айрылып қалмау жағын көздеген дұрыс, адамдар бір-біріне жақсылық , өз ара қамқорлық жасау қажет. Осындай достар ащы-тұщыны бірдей татысып нені болса да бірдей көретін болады.

Айнымалы дос өзіңе емес, малыңа дос. Абайша айтқанда “Жаман дос- көлеңке, басыңды күн шалса, қашып құтыла алмайсың, басыңды бұлт шалса іздеп таба алмайсың”. Бұндай достан сақ болған жөн.

1.Ғашықтық сөздердің орысша баламасын табыңыз.

2.Кітапта берілген мәтіндерді қазақ тіліне аударыңыз.

3.Ақындардың махаббат лирикасына жазған өлеңдерін жаттаңыз.

4. Грамматикалық тапсырмалар.

Бақылау түрі: сұхбат, әңгімелесу.

Әдістемелік нұсқау:

Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

№9.Тақырыбы: Сәттілік. Сәтсіздік. Таңдану.

Адам болған соң, оның басынан қуанышты сәттер деғ қайғылы сәттер де өтіп жатады. Осыған орай адам өз басынан кешкен сезімін, біреумен бөліссем дейді. Сөйтіп, ол қуанышын немесе қайғысын бөлісуге туған-туыстарын, жақындарын, достарын, таныстарын шақырады.

Сәттілікке, сәтсіздікке , тандануға байланысты сөздер: Сәтті өтті, қолым қысқарды /байланды/, үш ұйықтасам түсіме кірген емес, сәті түсті,мен аң-таң болдым, сәті түспеді, өте қызық, үмітім ақталды, еңбегім жанбады, тілегім қабыл болмады, бұл мен үшін күтпеген жағдай, жұлдызым жанды, мәссаған, бәрі де бекер болды, қандай керемет, абыройы артты, абыройы айрандай төгілді, бұл жаңалық қой!, қолым ұзарды, аяғына тұсау болды, кездесем деп кім ойлаған, періштелер қолдады, киесі соқты, бағым жанды,қандай ғажап, мен таң қалдым, бағы жанбады, сәтсіздікке ұшырады, тасы өрге домалады, тауы шағылды, сүрінбей өттім, кім ойлаған, сүрініп кетті, үміті үзілді, еңбегім жанды, жұлдызы ағып түсті, тілеуімді берді, жолы болды деген осы да, тамаша.

Негізгі тапсырмалар, сұрақтар:

1.Жоғарыдағы сөздердің орыс тіліндегі баламасын табыңыз.

2.Сәттілікке байланысты антоним сөздерді табыңыз.

3.Сәттілікке, сәтсіздікке, таңдануға байланысты сөздерді бөліп жазыңыз.

4.Сөзтіркестерін жаттап алыңыз.

5.Мәтіндерді аударыңыз.

6.Грамматикалық тапсырмалар.

Бақылау түрі: тіл дамыту.

Әдістемелік нұсқаулық: Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту.
Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Адамдар бір нәрсені зерттейді, қажетіне жаратады. Ол зат не нәрсе өз қажеттілігін жойғаннан бастап, сол зат жайындағы мәлімет оның есінен бірте –бірте шығып тек жадында сақталып қалады. Адамның осы естен шығару процесін ұмыту деп атайды. Өмірге адамға қажетті мәліметтер , деректер сақталады, ал қажетсіздері ұмытылады.

1. Түсіну, түсінбеу, ұмыту сөздерінің орыс тіліндегі баламасын табыңыз.

2. Сөзтіркестерімен сұхбаттар құрастырыңыз.

3. Орыс тілінде берілген диалогтарды қазақ тіліне аударыңыз.

4. 
   Жаттығы жұмыстарын орындаңыз.
   
5. 
   Грамматикалық тапсырмалар.
   

Сөздердің мағынасын дұрыс түсіну, сөздерді дұрыс оқи білу, айта білуге бағыттау. Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

№11.Тақырыбы: Жұбаныш. Қайғыру сөздері.

Мақсаты: Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту.

Қайғыру қуанышқа қарама-қарсы жүреді.Өзгелердің қуанышын бөлісе білген халқымыз басқаның қайғысына да ортақтаса білген. “Қуанышты бөліссең көбейеді, қайғыны бөліссең азайады” деген сөз бар. Адам баласы қандай болмасын басына түскен қайғы-қасіретті төзіммен жеңе білуі керек. Қайғының емі – сабарлылық . Жаның күйзеліп қайғыға душар болғанда басыңды тасқа да, жарға да соғып, аласұрмай сабыр сақтап артын күттсең, уақыт өте бірі ұмытылады. Қайғыру – жан күйзелісі, қасірет, уайым.

1.Көңіл айту ,жұбаныш сөздерінің орыс тіліндегі баламасын табыңыз.

2.Мәтінмен аударма жұмысы.

3.Грамматикалық тапсырмалар.

Сөздердің мағынасын дұрыс түсіну, сөздерді дұрыс оқи білу, айта білуге бағыттау. Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту

Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Адамдардың бір-бірімен келіспей қалуы, яғни, пікірлерінің, көзқарастарының бір жерден шықпауы.

1.Жекіру,ашулану сөздерінің орысша баламасын табыңыз.

2.Грамматикалық тапсырмалар.

3.Аударма жұмыстары.

Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002
№13.Тақырыбы: Жағымды және жағымсыз қасиеттер.

Мақсаты: Жағымды және жағымсыз қасйеттерге қатысты сөздермен танысу.

Жағымды қасиеттерге байланысты сөздер: Абыройлы, адал,алғыр, аңқау, бейнетқор, жомарт, еңбекқор, қарапайым, пәк, пысық, сергек, текті,төзімді, шебер, шыншыл, дана, арлы т.б..

Жағымсыз қасиеттерге байланысты сөздер: арам, кешше, қараниет,

дөрекі, сараң, ез, есуас, беделсіз, олақ, салақ, шұқалақ, енжар т.б..

7. 
   Жағымды, жағымсыз қасиеттерге байланысты сөздердің орыс тіліндегі баламасан беріңіз.
   
8. 
   Жағымды, жағымсыз қасиеттерге байланысты тағы қандай сөздерді білесіз?
   
9. 
   Грамматикалық тапсырмалар.
   
1. 
   Мәтіндерді аударыңыз.
   

Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

№14.Тақырыбы: Фразеологиялық тіркестер,

мақал-мәтелдер және қанатты сөздер.

Мақсаты: Фразеологиялық тіркестерді, мақал-мәтелдерді және қанатты сөздерді ауыз екі сөйлесуде пайдалана біліу.

Фразеологиялық тіркестер: Екі көзі төрт болу, зәресі зәр түбіне кеті, кірерге жер таппау, аузынан тісіп қалғандай , ит өлген жер, үріп ауызға салғандай , асығы алшысынан түсті, оң саусағынан өнер тамған , тайға таңба басқандай т.б..

Мақал-мәтелдер: Асықпаған арбаман қоян алар, барымен базар, ауру қалса да әдет қалмайды, жаман әдет жұққыш, шешінген судан тайынбас т.б..

Қанатты сөздер: Адамның ішкі сезімінің айнасы – көз. С.Мұқанов

Ашу дегеніміз- әлсіздің қаруы. С.Сегюр.

Бақыт-әр бір адам ұмтылатын мақсат. Әл-Фараби.

Өмір үшін өлгенше күрес. Б.Момыш-ұлы

Естілердің сөзін ескеріп жүрген адам өзі де есті болады. Абай.
Негізгі тапсырмалар, сұрақтар:

7. 
   Фразеологиялық тіркестердің, мақал-мәтелдердің және қанатты сөздердің орыс тіліндегі баламасын беріңіз.
   
8. 
   Мақал –мәтелдер мен фразеологиялық тіркестер жазып, жаттаңыз . Оларды ауыз екі сөйлесуде пайдалана біліңіз.
   
9. 
   Фразеологиялық тіркестердің мағынасын түсіндіріп, сөйлем құраңыз.
   
10. 
    Грамматикалық тапсырмалар.
    

Сөздердің мағынасын дұрыс түсіну, сөздерді дұрыс оқи білу, айта білуге бағыттау. Ауызша сөйлеу дағдысын дамыту

Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

1.Өткен тақырыптар бойынша тест тапсырмалары.

Бақылау түрі: тест

Әдістемелік нұсқаулық:

Өткен тақырыптар бойынша қайталау–пысықтау сұрақтарына дайындалу

Әдебиеттер:

Т.Өмірзақ, Ә.Сансызбай. Қазақ тілі ІІІ деңгей. Келешек-Пресс. Астана 2006.

Д.Х.Ақанова,А.М.Алдашева, З.Қ.Ахметжанова .Ресми-іскери қазақ тілі .

Арман-2002

Осы орайда қазақ тілінен білім беру стандартының мақсаттарының бірі-өзге тілді оқушыларды қазақ тілінде еркін сауатты, саналы оқуға үйрету және қазақ тілінде сөйлеу білігі мен дағдыларын қалыптастыру болып отыр.

Осы мақсатты жүзеге асыру барысында мынандай міндеттер қойылады:

• 
  Мемлекеттік тілге деген сүйіспеншілікті арттыру;
  
• 
  студенттердің танымдық деңгейін көтеру;
  
• 
  Күнделікті тұрмыста, адам өмірінде жиі кездесетін амандасу – қоштасуға, алғыс-ренішке, жақсы-жаманға байланысты тақырыптар бойынша тіл ұстарту