Түсіндірме жазба «Тіл ұстарту»

тәрбиешісі: Ольжабаева.А.А

4-5 жастағы балаларға арналған

вариативті компонент

(қатынас бөлімі)

2015-2016 оқу жылы


Түсіндірме жазба

«Тіл ұстарту» бойынша құрастырылған бағдарлама жалпы орта білім беретін мектептің шағын орталық тобының ортаңғы тобына арналған.

«Сөйле, балақай!» (Тіл ұстарту)

Шағын орталық топтарына арналған бұл бағдарламаға:

Балалардың тілдік қатынас жасау дағдыларын, әдеби шығармалар мен халық ауыз әдебиеті шығармаларына қызығушылықтарын дамыту;балалардың жалпыға ортақзат есім,етістік, үстеу,сын есім және қосымшалармен пассив және белсенді сөздіктерн кеңейту, тілдің грамматикалық құрылымын, дыбыстық мәдениетті, байланыстырып сөйлеу әдістері қарастырылды.
Бағдарламаның түсінік хаты:

Тіл ұстарту бөліміндеі өзінің атында тұрғандай баланың тілін дамыту,еркін сөйлеу,тез жаттауға, тез ойлауға дағдыландыратын пән деп алған едік . Расында да тілдік мәдениет,әдеби тіл, тілдік, сөздік қордың молайюы оқылған ертегіні мазмұндап айту, сурет бойынша әңгімелеу, кез – келген сұраққа толық, нақты жауап беруден басталады.

Баланың байланыстырып сөйлеуін тәжірибелік іс – әрекеттердегі оның сөздік шығармашылығы арқылы дамыту.

Міне осы «Тіл ұстарту » пәні балалардың жан – жақты дамуына өте зор әсер ететін пән деп қарадық.

Орта топтарында инварианттық пәндерден басқа бірнеше вариативтік ұйымдастырылған оқу іс – әрекеттері өтеді.Осы «Тіл ұстарту »ұйымдастырылған оқу іс – әрекеті аптасына 1рет жүргізіледі жылына 36 сағат. Пәннің жоспарын құру барысында негізгі материалдар ретінде мақал – мәтелдер, жаңылтпаштар, жұмбақтар, ертегілер, ұлттық киімдер, Қазақстан Республикасының рәміздері, заттар, ұлттық музыкалық аспаптар және киіз үй тақырыбы көтерілген.Сол сияқты ұлттық мерекелер мен қалыпты мерекелік күндер туралы да материалдар енгізілген.
Вариативті бөлімнің мақсаты:

Баланың күнделікті өмірде кездестіретін заттарын түрлі – түсті, қызықты,сюжетті суреттер арқылы атау, көрсету, табу тәсілдерін пайдаланып, тілдік дүниетанымын арттыру.Тәрбиенушілерді ойната отырып, табиғи тілдік ситуацияларға түсіру, олардың қарапайым, өздеріне қажетті комуникативті дағдыларын қалыптастыру.

• 
  Тілдің дыбысталу мәдениетіне тәрбиелеу
  
• 
  Сөздік қорын байыту
  
• 
  Байланыстырып сөйлеуді дамытуды жүзеге асыру
  
• 
  Балалардың өзіндік тілін жандандыру , белсенді сөздікті қалыптастыру
  
• 
  Сөздегі дыбыстарды дұрыс айтуға үйрету, сөйлеу интоннациясын қалыптастыру
  
• 
  Сөйлемді қолдануға, оны грамматикалық жағынан дұрыс құруға үйрету
  

• 
  Қоршаған ортада көргендерін өздігінен әңгімелеп, өмірмен байланыстыру
  
• 
  Оқылған әңгіме, ертегі, тақпақтарды түсінігі бойынша өз сөзімен және әдеби тілде айта білу
  
• 
  Белсенді сөздік қорына енген сөздерді қажетіне қарай күнделікті іс – әрекетке пайдалана беру
  
• 
  Жаңадан меңгерген сөздерді белсенді сөздік қорына енгізу
  
• 
  Оқылған шығарма , ертегі, көрген мультфильмдегі басты кейіпкерлерді ажырату, олар туралы өздігінен қорытынды жасау
  
• 
  Дыбыс аппараты мен артикуляцияны дамыту жаттығуларын орындау
  
• 
  Ұлттық салт – дәстүрге, өнерге байланысты сөздерді меңгерту
  
• 
  Тілдегі дыбыстарды анық, таза, дұрыс айтып, бір – бірінен ажырата білу
  
• 
  Тіл ұстартуға арналған дидактикалық ойындарды мақсатына, шартына байланысты орындай білу
  

Жаңадан меңгертілген сөздерді ұйымдастырылған оқу іс – әрекетінде, ұйымдастырылған оқу іс – әрекетінен тыс өтілетін тәрбие, ойын, ермек, бақылау,т.б. жұмыстарында ұдайы қайталату, тәжірибелік ойын – тапсырмалар орындату арқылы бекітіп,тереңдету.

Дыбыстарды анық айта білуге үйрету.

Тілдегі дыбыстарды анық, таза, дұрыс айтып, бір – бірінен ажырата алуын қадағалау.

Қоршаған ортамен танысу, сурет салу, дене шынықтыру, жапсыру.

Жеке, топтық жұмыс, бақылау

Толық күнді шағын орталық тобындағы «Тіл ұстарту » ұйымдастырылған оқу іс – әрекеті аптасына 1 рет 20-25 минуттан, жылына 36 сағат.

• 
  Сөздік қорларының көбейюі
  
• 
  Байланыстырып сөйлеуі
  
• 
  Әңгімені сурет бойынша әңгімелету
  
• 
  Сұрақтарға толық жауап беру
  
• 
  Заттардың аттарына, қасиеттеріне,белгілеріне қарап ажырату
  

• 
  «Ұяда не көрсең ..» Б.Момышұлы
  
• 
  « Педагогика » М.Жұмабаев Алматы. 1994ж.,
  
• 
  « Қазақтын халық жұмбақтары » М.Әуезов Алматы.1995 ж.,
  
• 
  « Тілашар » Р.Нұртазина Астана «Арман - ПВ» баспасы2007 ж.
  
• 
  « Қуырмаш » С.К.Раева Алматы «Алматыкітап баспасы» 2009 ж.
  
• 
  « Тіл дамыту » әдістемелік құрал Әмірова Ә.С., Анартаева К.А. Астана : «Арман - ПВ» баспасы 2010ж.
  
• 
  «Мектепке дейінгі жалпы білім беру бағдарламасы » Алматыкітап 2009ж.
  
• 
  «Ұлттық тәлім мен тәрбие» С.Дорженов
  
• 
  «Қазақ халқының салт – дәстүрлері» С.Қалиева
  
• 
  «Дәстүр және жалғастық» Ә.Дербісалин