Сан есімнің сөйлемдегі қызметі Ы. Алтынсарин атындағы жоббм сабақтың мақсаты

• Мейірімді жүрекпен,
• Ақ пейілді тілекпен,
• Амандасып алайық,
• Бір жадырап қалайық!!!

Сан есімнің сөйлемдегі қызметі

• Ы.Алтынсарин атындағы ЖОББМ

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік: оқушылардың өтілген тақырыптары бойынша білімін байқау, сан есімнің сөйлемдегі қызметін меңгерту. Сөйлемдегі сөздерді сатылай кешенді технологиясы арқылы талдай білуге машықтандыру. Дамытушылық: оқушылардың сөздік қорын молайту, ойлау қабілетін дамытып, өз ойын жүйелі түрде жеткізе білуге дағдыландыру.
• Тәрбиелік: оқушыларды ұқыптылыққа, сауатты жазуға, еңбексүйгіштікке баулу.

Психологиялық дайындық

2. Үй тапсырмасын сұрау.

• 1-тапсырма. «Миға шабуыл»
• 1-топ.
• 1. Сан есім дегеніміз не?
• 2. Сан есім құрамына қарай қалай бөлінеді?
• 2-топ.
• 1. Цифрмен сан есімдерге жалғанатын жалғаулар қалай жазылады?
• 2.– ыншы,- інші, - ншы, - нші жұрнақтары сан есімнің қай түріне тән?
• 3-топ.
• 1. Реттік сан есім рим цифрымен берілгенде қалай жазылады?
• 2. Қырық есептік санын септе.
• 4-топ.
• 1. Шамалы, жуық, тарта шылаулары емле бойынша қалай жазылады? 2.Үшінші реттік сан есімін жікте.

2-тапсырма. Сан есімнің мағыналық топтарын тірек - сызба арқылы жинақтап қайталау.

• Есептік сан есімдер бесінші, жетінші
• Реттік сан есімдер жетеу, алтау
• Жинақтық сан есімдер бес бүтін оннан бес
• Болжалдық сан есімдер жиырма шақты
• Топтау сан есімдер он екі, мың, жүз
• Бөлшектік сан есімдер он-оннан

3-тапсырма. Сан есімдерге сатылай кешенді талдау.

• 1-топ 2-топ 3-ші топ 4-ші топ
• мың тоғызыншы жетеу елудей
• 1. ..... құрамнан тұр: ..... 2. Тұлғасына қарай – ..... түбір 3. Құрылысына қарай – ..... сөз. 4. Лексикалық мағынасы – заттың ..... білдіріп тұр. 5. Грамматикалық мағынасы- .... есім. 6. ..... - .....? деген сұраққа жауап береді 7. Мағынасына қарай ...... ...... есім.

3. Сергіту жаттығуы:

• Жаңылтпаш Бес түп алма «Бестік» алғандікі. Төрт түп алма «төрттік алғандікі. «Төрттік» алған
• Бес түп алма алмайды. «Бестік» алған Төрт түп алма алмайды.
• (Қ. Мырзалиев)

4. Жаңа мағынаны тану Сан есімнің сөйлемдегі қызметі

• Сан есім заттың санын, мөлшерін анықтап, сөйлемде анықтауыштың қызметін атқарады.
• Мысалы: Жер шарының үштен екі бөлігін су алып жатыр.
• Сан есім атау септікте тұрып бастауыш қызметін атқарады.
• Мысалы: Алтау ала болса, ауыздағы кетеді.
• Сан есім жіктеліп, заттанып, немесе көмекші етістіктермен тіркесіп, баяндауыш қызметін атқарады. Мысалы: Атадан – алтау, анадан – төртеу, Жалғыздық көрер жерім жоқ.

Атау мен ілік септіктен басқа септікте тұрған сан есімдер толықтауыш қызметін атқарады. Мысалы:

• Атау мен ілік септіктен басқа септікте тұрған сан есімдер толықтауыш қызметін атқарады. Мысалы:
• Білекті бірді жығар, Білімді мыңды жығар. Сан есімдер септік тұлғасында тұрып та, септелмей де етістіктің алдында келіп, пысықтауыш қызметін атқарады.
• Мысалы: Кездесіп жетпіс үште іздегенім.

5. Бекіту

• 80-жаттығу (оқулықпен жұмыс)
• Мәтінді оқып, сан есімнің қай сөйлем мүшесінің қызметін атқарып тұрғанын анықта.

Мәтінді оқып шығып, құрамындағы сан есімдерге сұрақ қойыңдар, қай мүше екенін, қандай сөзбен тіркескенін айтыңдар.

• Үлгі: Қанша күн? – он бес – анықтауыш, есептік сан есім. Он бес күн өткен соң, Бекболаттың ауылындағы бір көлік келді. Аман - есен жиырма үй Бекболаттың ауылына көшіп барды. Бекболат әр кедейге бір - екі соқа жасап берді. Сарысудың табан балығынан кедейлер екі - үш көлік балық қақтап алды. Сөйтіп екі жылдың ішінде Бекболаттың төңірегінде қырық шамалы үй ағайындары жиналды.

6. Топпен жұмыс

• 1 топ.
• 1.Қырық – қасиетті сан. 2.Алыстан екі адам қараңдап көрінді. 3.Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар.
• 2-топ.
• 1.Сегіз қызым – бір төбе, Кенжекейім – бір төбе. 
• Қазақ ұғымында жетінің өзіндік орны бар.
• 2. Ат баспаймын деген жерін үш басады. 3. Біз екеу едік.

3-топ.

• 3-топ.
• 1.Келген адамдар алтау екен.
• Біз бәріміз тоғызбыз.
• 2. Шара тоғызда басталады. Сіздерге бес-бестен бөліну керек. Біздер алты- алтыдан топтадық.
• 4-топ.
• 1. Жетеуі де өнерлі екен.
• 2.Тоғызға сегізді қосу, оннан бесті алу, он үшпен есептеледі.
• 3. Жарысушылар он түрлі тапсырма орындайды

7. Адасқан әріптер ойыны. Дұрыс оқы сөзін тап, әр тірліктің көзін тап.

• ... нәрседен қашық бол, Адам болам десеңіз.
• ... , ... , ... , Еріншек, бекер мал шашпақ – ... дұшпаның, білсеңіз. ... , ... , ... , Қанағат, рахым, ойлап қой – ... асыл іс көнсеңіз.

8. Сөзжұмбақ

• с

• а

• н

• е

• с

• і

• м

• 1. 18 см тең өлшем 2. Жеті жұттың бірі 3. Сан есімнің сөйлемдегі негізгі қызметі 4. Есім сөздердің орнына жүретін сөз табы 5. Жеті септіктің бірі 6. Үлкен-... (антоним) 7. Жеті қазынаның бірі

9. Домино ойыны

• 1-топ.
• үйге келді. төртте ол
• 2-топ.
• ағайын- ана- алтау, біреу
• 3-топ.
• жиырма- отыздай бар. жылқысы
• 4- топ.
• сан. жеті – тақ

10. Жаңа сабақты қорыту. Тест

Тест жауаптары:

1	2	3	4

1	2	3	4

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
D	А	D	С	Е	E	C	Е	D	Е

Үйге тапсырма

• 82-жаттығу
• Сан есімдерді қатыстырып өлең, әңгіме, мақала жазыңдар.

Назар аударғаныңыз үшін рахмет!!!

жүктеу/скачать 14,85 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: