ЖҰмыс бағдарламасы пән: «Клиникаға кіріспе» Мамандығы: 0301000

Н - 1, 2- бөлім , 154 – 173 бет

1. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

8. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (6%)

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

8. 
   Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 15 мин (16%)
   

Жоспар:

медициналык аспаптарды өндеудің 3 сатысын (дезинфекция, зарарсыздандыру алдындағы тазалау, аспаптарды зарарсыздандыру);

- дезерітінділерді дайындау және медициналық аспаптарды өңдеудің бірінші сатысын жүргізу;

- зарарсыздандыру алдындағы тазалау туралы түсінік;

- жуғыш комплексті дайындау және екінші этапты жүргізу;

- жүмысшы дезерітіндіні және жуғыш комплексті колдану үзақтығы;

- аспаптарды зарарсыздандыру алдындағы тазалау сапасын бақылау (фенолфтолейнді, амидопиринді, азопирамды сынаптар);

- медициналық аспаптарды өндеудің үшінші сатысы - зарарсыздандыру;

- аспаптарды, қолғаптарды, таңу материалдарын, оптикалық аспаптарды зарасыздандыру.

Дезинфекцияны химиялық әдістермен жүргізу аспаптарды, қолғаптарды, лабораториялық ыдыстарды дезинфектантардың келесі ертінділеріне батырып қоямыз.

Медициналық құрал саймандарды дезинфекциялауды химиялық әдіспен

№	Дезинфектанттың аталуы	Дезинфектанттың концентрациясы	Уақыты
1	Кальций гипохлориді	1%	60 мин
2	Сутегі асқын тотығы	4%	90 мин
3	Дезэфект	2,3% 3,8%	60 мин 30 мин
4	Дезапрев	0,5% 1%	15 мин 10 мин
5	Лизоформин 3000	2% 1,5% 0,75%	15 мин 30 мин 60 мин
6	Деохлор	0,1%	30 мин
7	Гигасепт	10 %	60 мин

Ескерту: дезофект ертіндісі 50 С қыздырылуы керек, барлық қалғандары бөлме температурасында болу керек.

Дезинфекциялаушы ертінділер бір рет қолданылады.

Кесте №2 Құрал-саймандарды химиялық әдіспен дезинфекциялау үшін жұмыс ертінділерін дайындау ( жұмыс ертіндімен 10 л есебімен )

№	Дезинфектанттың аталуы және концентрациясы	Дезинфектанттың мөлшері	Су
1	Кальций гипохлориді 1%	100г	10 л
2	Дезэфект 2,3% 3,8 %	230 мл 380 мл	9770 мл 9620 мл
3	Дезапрев 0,5% 1 %	50 мл 100 мл	9950 мл 9900 мл
4	Лизоформин 3000 2 % 1,5% 0,75 %	200 мл 150 мл 75 мл	9800 мл 9850 мл 9925 мл
5	Деохлор 0,1 %	7 таблетка	10 л
6	Гигасепт 10 %	1 л	9 л

Дезинфекцияны манипуляциядан кейін жүргізу қажет.

Дезинфекциялау үшін дезерітіндісі бар 2 сиымдылық жасау қажет: біріншісі аспаптарды қаннан және басқа да биологиялық ерітінділерден жуу үшін, екіншісі - дезинфекция үшін.

Алғашқыда бірінші сиымдылықта көп рет қолданатын шприцтердің, инелердің, аспаптардың ішкі каналдарын толтырып, оларды босатпай насосты әдіспен жуады.

Кейін екінші сиымдылықта аспаптардың, шприцтердің, инелердін бөлшектерін босатып, барлығын ыдыска салып 1 сағатқа қалдырады (уакыт шектелмеген).

Екінші саты – залалсыздандыру алдындағы тазалау.

Залалсыздандырудың кез-келген әдісінің эффективтілігі зарарсыздандыратын объектілердің тазалығына байланысты болады. Микроорганизмдердің айналасында қорғаныш қабілетін атқаратын органикалық және неорганикалық сипаттағы ластану болса, онда термиялык және химиялық зарарсыздандырудың әсер етуі көрсеткіші азаяды. Осы себепке байланысты қазіргі уакытта зарарсыздандыру алдындағы тазалауға көп көңіл бөлінуде.

Зарарсыздандыру алдындағы тазалау бірнеше сатылардан түрады.

А) Аспаптарды дезинфекциялап болғаннан кейін, оларды ағын судың астында 30 с үстау керек, бүл дезинфекциялайтын заттардың иісін кетіру мақсатында жүргізіледі.

Б) Дезинфекцияланған және жуылған медициналық аспаптар қүрамында жуушы зат немесе сутектің асқын тотығы бар ыстык ерітіндіге (40-50 С) 15 минутқа салынады.

Әдетте екі жуушы ерітіндінің біреуі колданады: күрамында «Лотос» жуушы заты бар ерітінді немесе қүрамында «Биолот» жуушы заты бар ерітінді.

Жуушы ерітінділерді жасау:

1) қүрамында «Лотос» жуушы заты бар ерітінді:

- «Лотос» жуушы заты - 5 г

- пергидроль 27,5% - 17 мл

- натрий олеат - 1,4 г

- су - 1 л-ге дейін

Ерітінді 50 С дейін жылытылады.

2) қүрамында «Биолот» жуушы заты бар ерітінді:

- «Биолот» жуушы заты - 5 г

- су - 1 л-ге дейін

Ерітінді 40-45 С дейін жылытылады.

В) Сулаудан кейін әр бөлшек жуушы заты бар ерітіндіде маталы-дәкерлі тампонның көмегімен жуулады.

Жуушы ерітіндіні түсі өзгермесе, тәулік үзақтығында ғана жууға оүқсат етіледі.

Бөлшектің тазалану сапасы бензидинді, ортотолуидинді, азопирамды, амидопирамды және фенолфтолейнді сыналар арқылы тексеріледі. Өнделген аспаптардың 1% тексеруге жіберіледі.

Практикада ең жиі колданылатыны азопирамды сынама. Бүл гемоглобиннің, тотыктырғыштардың, хлорқүрамдас заттардың, жуғыш үнтақтың, тоттың бар-жоғына тексереді. Тексеру үшін бірдей қатынаста азопирамды және 3% сутектің асқын тотығын араластырып, аспаптың жарамен жанасқан жеріне тигізеді. Ластану индикациясы мен қан іздері 1 минутта көрінеді. Реакция оң болған жағдайда: қанға - көк-фиолет түске; хлорқүрамдас тотықтырғыштарға, тотқа - коңыр түске; жуғыш затқа - қызыл түске боялады.

Бензидинді сынама алған кезде қан іздері кө түске, амидопиринді сына алғанда фиолет түске боялады.

Қанға немесе жуғыш заттарға оң сыналар беретін бөлшектер теріс нәтиже алынғанша кайталанып жасалады.

Бөлшектерде жуғыш заттардың қалдығын тексеру үшін фенолфтолейнді сынама қолданылады. Аспапка 2-3 тамшы 1% фенолфтолейннің спирттік ерітіндісі тамызылады. 30 с қызыл түс пайда болса бүл беттік активті заттардың бар екендігін көрсетеді, бөлшектерді ағын сумен, кейін дистиллденген сумен жуады.

Үшінші саты - аспаптарды зарарсыздандыру.

Бөлімшеде, стационарда орталык зарарсыздандыру жүйесі болмаса, зарарсыздандыруды күрғақ шкафта өткізеді. Зарарсыздандыру келесі тәртіп бойынша жүргізіледі: бірінші тәртіп бойынша камерадағы зарарсыздандыру температурасы - 180 С, уақыт - 60 минут; екінші тәртіп бойынша камерадағы зарарсыздандыру температурасы - 160 С, уақыт - 150 минут. Зарарсыздандырғышты 15-20 минут салқындатқаннан кейін камераны салқындатады.

Аспаптарды, шприцтерді, жүйелерді зарарсыздандыруды жоғарыда көрсетілген тәртіптің бір түрімен автоклавта зарарсыздандырған жақсы. — Бөлшектерді бикстерге салған кезде, решеткалар ашылады. Автоклавтан түсірген кезде бикс жабылады.

Кесетін аспаптарды 2 сағатка 96% этил спиртінің ерітіндісіне салып қояды, өйткені оларды автоклавта немесе күрғақ шкафта зарарсыздандырса олардың өткірлігі төмендейді.

I - материалды зарарсыздандыру алдында дайындау. Таңы материалыньщ қасиеттері - жазылу процестеріне кері әсерін тигізбеу керек; -жақсы гигроскопиялык болу керек; - аз төгілетін болу керек; - жүмсақ, жаралы бетке әсерін тигізбеу керек; - өндірісте арзан болу керек. Таңы материалын санау үшін оларды келесі түрде қояды - шариктерді 50-1000 дана, қағаздарды 10 данадан. Халаттарды, жамылғыштарды және т.б. орап кояды.

II - зарарсыздандыруға дайындық. Материал универсалды оралған кезде бикске кішкентай материал салып қояды. Мақсатты орау кезінде бикске накты операция үшін таңы материалын салып қояды. Түрлі орау кезінде - киімнің немесе таңу материалының нақты түрін салып кояды. Материалды тығыз орауға болмайды, онын ішіне зарарсыздандыру индикаторын салып кояды.

III - зарарсыздандыру. Таңы материалдарын және операциялық киімдерді актоклавта 2 атм кысымда 20 минут бойы зарарсыздандырады.

IV - зарарсыз материалды сақтау. Зарарсыздандырудан кейін салкындатып түсіреді. Зарарсыздандыру уакыты - 48 сағат. Хирургиялык қолғаптарды және щеткаларды зарарсыздандыру.

Әдетте қолғаптарды автоклавта зарарсыздандырады. Ол үшін қолғаптарды тексеріп, іші-сыртын талькпен толтырып, дәкерлі кағазбен орайды. Резиналы қолғаптарды, резиналы дренаждарды автоклавта 1,1 атм қысымда 20 минут зарарсыздандырады. Қолғаптарды қайнатып та зарарсыздандыруға болады.

Алдын ала жуылған щеткаларды 2-3 сағатқа дезинфекциялайтын ерітіндіге салып кояды, кейіннен зарарсыздандырады.

Оптикалык жүйесі бар катетрлерді және аспаптарды зарарсыздандыру.

Оптикалық жүйесі бар катетрлер мен аспаптарды формалиннің буында 48 сағат бойы зарарсыздандырады, немесе 25-30 мл таза формалин, үштік ерітінді немесе «Дезоксон-1» ерітіндісі немесе сынаптың оксицианид (1:1000) ерітіндісі күйылған ыдыска салып зарарсыздандырады.

1) ыстық жуатын ерітіндіде 15 минут бойы сулау

2) ағын судың астында жуу

3) ыстық ауамен қүрғату шкафында кептіру

4) ағын судың астында жуып, дистиллденген суда жуу

5) мата-дәкерлі тампонның көмегімен аспаптарды жуатын ерітіндіде жуу.

6) аспаптарды 3% хлорамин ерітіндісінде дезинфекциялау

2. Аспаптарды зарарсыздандыруда зарарсыздандырудың қандай тәртібін қолданады (температура, уақыт, қысым):

1) құрғақ шкафта

2) автоклавта

Сәйкестікті табыңыз

1) температура 120 С

2) температура 132 С

3) температура 160 С

4) температура 180 С

5) қысым 1,1 АТМ

6) қысым 2 АТМ

7) уақыт 20 мин

8) уақыт 45 мин

9) уақыт 60 мин

10) уақыт 120 мин

3. Кесетін аспаптарды қалай зарарсыздандырады?

1) автовславта

2) қүрғақ шкафта

3) 96% этил спиртіне 2 сағат салып қояды

4)1 сағат бойы кайнатады

5) дезинфекциялы камерада

4.Қолданылған қолғаптарды зарарсыздандыру кезіндегі зарарсыздандыру тізбегін анықтаңыз?

1) талькпен ішін және сыртын толтырады

2) автоклавта зарарсыздандырады

3) дәкерлі қағазбен орайды

4) кептіреді

5) 2% хлорамин ерітіндісінде 2 сағат бойы жарарсыздандырады

6) ағынды судың астында жуады

5. Оптикалық жүйесі бар аспаптарды қалай зарарсыздандырады?

1) автоклавта

2) пароформалинді камерада 48 сағат

3) құрғақ шкафта

4) 2 сағат қайнатады

5) күйдіреді

6) таза формалинде

Жауаптардың дұрыс комбинациясын таңцаңыз:

А) 4,5

Б)1,2,6

Г) 2,6

6. Аспаптардағы канның ізін анықтайды

1) индикатормен

2) баканализбен

3) бензидинді сынамен

4) фенолфтолейнді сынамен

7. Аспаптарда жуғыш заттардың қалғанын анықтайды

1) индикатормен

2) баканализбен

3) бензидинді сынамен

4) фенолфтолейнді сынамен

8. Манипуляциядан кейінгі аспаптарды ендеудегі бірінші этап?

1) ағын сумен жуу

2) 3% хлорамин ерітіндісінде салып кою

9. Бұйымдарды химиялык әдіспен зарарсыздандыруда мына ерітіндіден басқасының барлығы қолданылады:

1) 3% сутектің асқын тотығы

2) 6% сутектің асқын тотығы

3) дезоксон-1

4) хлоргексидин

5) 96% этил спирті

10. Шприцтерді, аспаптарды зарарсыздандыру алдындағы евдеудің бірінші этапы болып табылады:

1) ағын сумен жуу

2) «Биолот» еретіндісінде сулау

3) 1% хлорамин ерітіндісінде сулау

4) 3% хлорамин ерітіндісінде сулау
Ситуациялык есептер.

1. Аспаптарды зарарсыздандыру алдындағы ендеуде фенолфтолейнді сына алғанда аспаптар кызыл түске боялды. Осы кездегі сіздің тактикаңыз?

2. Оптикалық жүйесі бар аспап пароформалинді камерада 8 сағат бойы зарарсыздандырылды. Бүл аспаппен ауруды тексеруге болады ма?

8. 
   12. Сабақты қорытындылау. 5 мин (6%)
   

8. 
   13. Үйге тапсырма беру. 5 мин (6%)
   

2. 
   Сағат саны: 90 мин (100%)
   
3. 
   Сабақ түрі: теориялық
   
4. 
   Сабақтың мақсаты:
   

• 
  оқыту: оқушыларды қабылдау бөлімшесінің құрылымы мен негізгі қызметтері, пациенттерді қабылдау және тіркеуді үйрету
  
• 
  тәрбиелік: Оқушылардың мінез - құлқын қабылдау бөлімшесінде этика және деонтологиялық нормаларға тәрбиелеу.
  
• 
  дамыту: қабылдау бөлімшесінде жұмыс істеу қабілеттілігін дамыту.
  

1. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

- дезерітінділерді дайындау және медициналық аспаптарды өңдеудің бірінші сатысын жүргізу;

- зарарсыздандыру алдындағы тазалау туралы түсінік;

- жуғыш комплексті дайындау және екінші этапты жүргізу;

- жүмысшы дезерітіндіні және жуғыш комплексті колдану үзақтығы;

- аспаптарды зарарсыздандыру алдындағы тазалау сапасын бақылау (фенолфтолейнді, амидопиринді, азопирамды сынаптар);

- медициналық аспаптарды өндеудің үшінші сатысы - зарарсыздандыру;

- аспаптарды, қолғаптарды, таңу материалдарын, оптикалық аспаптарды зарасыздандыру.

8. 
   Жаңа сабақты түсіндіру : 40 мин (44%)
   

• 
  қабылдау бөлімінін құрылысы және кұрал - жабдықтары;
  
• 
  қабылдау бөлімінін санитарлық - эпидемиологиялық тәртібі;
  
• 
  қабылдау бөлімі медбикесінің функционалдык міндеттері;
  
• 
  Дене биомеханикасына түсінік
  
• 
  Пациентті төсекте қозғалысы
  
• 
  Пациентті төсекте әртүрлі қалыпта (Фаулер қалпы.Симса, арқамен, ішімен, жанымен жатқызу қалпы)
  

2. 
   қарау бөлімшелері - бір-бірінен алшақтанған немесе бокстардан түрады.
   
3. 
   санитарлық өткізгіш - шешіну орны, себіл, киінетін жерден түрады.
   
4. 
   диагнозы анықталмаған науқастарды орналастыратын изолятор.
   
5. 
   киімді сақтау камералары.
   
6. 
   медициналық манипуляцияларды орындайтын орындар - егу бөлімшелері, операциялық тану орындары.
   
7. 
   рентген кабинеті және лаборатория.
   
8. 
   кезекші дәрігердід кабинеті.
   
9. 
   жуынатын, жинастыратын орын.
   

• 
  Лидерді анықтап алу, бригаданы басқару және бұйрық беру
  
• 
  Наукасқа ең қолайлы әдісті тандаңыз
  
• 
  Өзіне кім ауырлық жұмысын алатынын анықтап алу, науқастың жамбасынан және денесінен ұстауды анықтап алу (ол күшті немесе ірі медбике болуы тиіс, яғни қызметіне қарамайды).
  

1. 
   Науқасқа сенім білдіру керек
   
2. 
   Науқастың жағдайын бағалау және оның жағынан көмек көрсетуін сұрану. Науқастан активті қозғалу
   
3. 
   Науқасқа ұстауды түсіндіру, оның келісімін алу
   
4. 
   Қоршаған аялдаманы бағалау(еденнің ылғалдылығы , еденде ботен заттар ).
   Наукастың қауіпсіздігін камтамасыз ету.
   

1. 
   Науқастан өзінің қолын дененің ыңғайлы жерінен үстау. Бұл наукастың дене биомеханикасын қамтамасыз етеді. Егер науқастың бір қолы әлсіз болатын болса екінші күшті қолымен әлсіз колын үстау.
   
2. 
   Науқастың арт жағынана бару (арт жағына кресла немесе орындық қою) науқастың қолынан үстап, ауыратын қолын еске алу. Бұндай үстау әдісі медбикенің дене биомеханикасына дұрыс келеді, ыңғайлы үстау, құлап бара жатқанда медбикенің иығынан үстау.
   

2. 
   Науқасты қауіпсіз екеніне сендіру, медбикеден қолын алу, үстағаны үшін науқасқа рақмет айту
   
3. 
   Қолды жуу, кептіру
   

Көрсеткіштері: мәжбүрлі, пассивті, ойьтқтың алдын алу:

1. 
   Сенімін білдіру
   
2. 
   Науқас жағынан көмек керегін айту. Науқастың активті болуын ескеру.
   Науқасқа қарама- қарсы түру, сол қолын медбикенің иығына асу, оң қолын тізе үстіне кою. Дене биомеханикасын дұрыс сақтау үшін аяғын
   тізеге дейін бүгу
   
3. 
   Науқасты көтеру, аяғын төмен түсіріп және төсекке қарай горизонталды
   бағытта 90о С- бұрышта бұрылу. Медбикемен науқастың дұрыс дене
   биомеханикасын сақтау
   
4. 
   Науқасты отырғызу, науқасқа қарап сол қол иықта, ал оң қолы денеде бөлу керек. Науқасты қауіпсіз екенін ескеру керек, себебі басы айналуы мүмкін
   
5. 
   Науқас ыңғайлы отырғанын айту
   
6. 
   Науқастың арқа жағына жастықша қою
   Аяқталуы
   

1. 
   Науқастың аяғына тапочка кигізіп және аяғының астына тақтайша қою
   
2. 
   Қолды жуып кептіру
   

1. 
   транспортабельді - жатқызып, отырғызып, жартылай отырғызып тасымалдау.
   
2. 
   транспортабельді емес - оларды тез арада реанимациялық бөлімғе ауыстырады.
   Тасымалдау әдісін дәрігер белгілейді.
   

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.