ЖҰмыс бағдарламасы пән: «Клиникаға кіріспе» Мамандығы: 0301000

В) палаталар аталуы

Г) тамақтану төртібі

2.Қажет диета жөне оның қолдану ұзақтығын .. анықтайды.

А) диеталық медбике

Б) аға медбике

В) дәрігер

В) 5,5 ккал

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 5 – бөлім, 308 – 332 бет

8. 
   – сабақ
   

3. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  енжар науқастарды тамақтандыру
  
• 
  ауыр науқасты тамақтандыру
  
• 
  келушілердің тамақтарын бақылау
  
• 
  зонд, гастростома аркылы тамақтандыру
  
• 
  тік ішек арқылы қоректік қоспаларды жіберу техникасы
  
• 
  парентеральды тамақтандыру
  

Жоспар:

• 
  қарапайым физиотерапия түсінігі, әсер ету механизмі
  
• 
  қарапайым физиопроцедурапың түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстердің әсер ету принциптері, емдік эффекті
  
• 
  компресстердің түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстерге көрсетілімдер және кері көрсетілімдер
  
• 
  процедураны жүгізу үшін қажетті көрнекілер
  
• 
  процедураны қабылдау кезінде пайда болатын асқынулар және техника қаіпсіздігі
  
• 
  құралдарды өңдеу
  

Физиотерапия – адам ағзасын емдеу мақсатымен әр түрлі табиғи факторлардың әсер етуі. Суықты, жылыны, механикалық тітіркендіргіштерді қолданған кезде терінің тітіркену бөлімдерінен терең орналасқан мүшелер мен ұлпалар өзгереді. Бұл өзгерістер тамыр тонусының без бөлу, және қозғалу белсенділігі жасушалардың метаболизмінің өзгеруіне себеп болады. Адамда жалпы реакция пайда болады. Ұйқысы, тәбеті, көңіл – күйі жақсарады. Мұны рефлекторлық терапия деп атаймыз.

Физиотерапияны қолдануға көрсетілімдер, физиотерапиялық әдісі беткейлі региональді және орталық қан айналуды жақсартады, ұлпаның трофикасын жақсартады, нейрогумаральдық регуляцияны қалыптастырады, және иммундық жүйенің бұзылуын қалыптастырады. Физиотерапия әдетте қызбалы жағдайда кері көрсетілім береді, аурудың тез таралуы, ағза – инфекциялық аурудың ең жоғары сатысында, туберкулездің актив кезеңінде, жаңадан пайда болған жаман сапалы және олардағы өзгерістерге көз қарас, қан жүйесінің ауруы, қан кетуіне дағдыланған және қан кетуі; қан айналымының жүрек тамырларының жетіспеушілігі ауруы қан айналымының ІІ сатысынан жоғары аортаны аневризмасы және үлкен тамырларда олар ауруға шалдығуы тез қозудан пайда болады. Емдеуде және профилактикада физикалық факторларды пайдалануда физиотерапиялық кабинеттерде және емхана, поликлиника бөлімдерінде жүргізіледі. Поликлиникада және басқа да емдеу – профилактикалық, қажет кезде емханалық палаталарда және үйлерде жүргізіледі. Физиотерапиялық бөлімшелер емханада жұмысты орындайды, және поликлиникада 10 дәрігерден кем болмаған жағдайда. Профилактикалық ұйымдар жас балдардың арасында жүргізледі, (өндірістік, демалыс үйлерінде санаторияларда). Физиотерапиялық бөлім ірі емхана және поликлиниканы басқарады. Дәрігер – физиотерапевт, арнайы дайындықты өткен кезде орта медбике жұмысшы физиотерапиялық жұмысқа жіберілмейді, тек қана арнайы дайындықты өткен соң.

Жылумен емдеу – ағзаға жылумен әсер ету емдеу мақсатында. Жылулық әсер адам терісі жылулыққа тигенде әсер етеді, сонда жылу алмасу жүзеге асырылады жылу өткізгіштік заңдылығымен немесе жылу ағзаның ішінде пайда болады, жұтылған энергиямен физикалық факторлардың әсерінен пайда болады. Термин “жылу-емдеу” әдетте емдеу процедураларында кең тараған, сол кезде жылулық әсер жалғыз және анықталған кезде болады. Көп кезде оқиғаларда бұл тәсіл экзогенді жылулықты пайдалануда: грелка, күйдіру компрессоры, припарки, сумен емдеу тәсілдері, балшықпен, жарықпен емдеу және т.б.

Жылумен емдеуде әр түрлі озокерит және парафинмен емдеу, сол кезде жылытылған озокерит, парафин заттары қолданылады.

Озокериттпен емдеуде озокеритті қолданамыз – мұнайлық битумның минералды топтары. Жоғарғы жылуды қолдану, озокериттің эффективтілігі жылу тасмалдауының бәсең жылу беру және минемальді жылу өткізгіштігінде. Олардың қыздыру температурасы 40-50°С (бірінші қабат) және 60-70°С (екінші қабат) күйікті болдырмайды. Жылу берудің негізгі факторлары механикалық және химиялық. Озокеритпен емдеуде ванналар, жағулар, физиотерапиялық әдіспен аппликациялау (гальванизация, электрофорезбен, ультродыбысты терапия, жарықпен емдеу, массаж және т.б.).

Парафинмен емдеудің нәтижесі. Парофинде озокерит компрессивті әсер етеді. Парафин сулы баняда 65-100 °С жүзіп жүреді және ванна түрінде және аплекация түрінде қолдандады. Озакеритпен емдеуде, парафинмен емдеуде және жылумен емдеудегі көрсетілімдер мен терінің кері көрсеткіштері.

Жылумен емдеудің механизімі өзгеріп тұрады , жергілілікті және жалпы қан айналымда, қан ағуын жылдамдатады, копилярлардың қызыметін жоғарлатады . Жылумен ұзақ емдеуде тері қызуы жоғарлайды. Жылумен емдеу кезінде жүрекжиырылады, қан қысымы төмендейді,тынысалу тереңдігі және жиілігі жоғарлайды , бұлшықет тонусы кішірейеді, эндокринді бездердің функциясы өзгереді. Ішкі ағзалар өзгереді әсіресе жүрек-қан тамыр жүйесі, бірақта олардың функциональді жағдайына байланысты.

Жылумен емдеудің көрсетілімдері: Тірек қимыл аппаратының ауруларында, орталық және перифериялық нерв жүйелерінің аурулары және жарақаттан кейінгі өзгерісте, көптеген ішкі жүйелердің аурулары,периферияялық қантамырлары, тері аурулары, көз, құлақ, күйіктен және үсіктен кейін жылумен емдеудің обсалютті кері көрсетілімдер: Қатерлі және қатерсіз ісіктерде, туберкулердің активті түрінде, қан кетуде,қан айналым жетіспеушілік сатыларында.

Оқытушымен топта жұмыс істеу,тақырыптың материялды талқылау, студенттің өзіндік жұмысы, тест және ситуациалық есепті талқылву.
Кыздырушы компресс қою

Мақсаты: Қан тамырларды бір қалыпты және ұзақ уақытқа кеңейту, ұлпалардағы қан айналымды жақсарту, сіңдіруді тездету және ауырсынуды басу.

Көрсетілімі:Жергілікті инфильтраттарды (инъекциядан кейінгі), бұлшықет және буындардағы қабыну процесін, лор-ауруларын емдеу, жарақат алудың (ушибы) екінші тәулігінде.

Қарсы көрсетілімі:Қан кетулер, терінің іріңді аурулары, тері бүтінділігінің бұзылуы, әртүрлі этиологиялы ісіктер, соққы және жарақат алудың (ушибы) бірінші тәулігі.

Қажетті құрал-жабдықтар: 8 қабатты дәкелі салфетка, дәкелі салфетканы малу үшін ерітінді, (бөлме температурасымен бірдей су (20-25ºС), 40% спирт немесе 6% сірке суы (жарты литр суға 1 кіші ас қасық сірке суы) клеенка немесе компресті қағаз, мақта, бинт, қайшы.

Парафин қою мақсаты: қанайналымды күшейту, босаңсыту, ауыруды басу. Парафинді көбінесе буын ауыруларында негізгі қабынуға қарсы ем қабылдағаннан кейін қолдануға болады

Сүлік қою.

Мақсаты: жергілікті қан алу, қанның қоюлануын төмендету

Көрсетілімі: артериялық гипертензия, бауырда венозды қалдықтың тұрып қалуы, ЖИА, венаның тромбозы және тромбофлебит, геморрой.

Құрал-жабдықтар: стерильді: лоток; пинцет; тампондар; салфеткалар; таңу материалы, медициналық банка, 70% спирт, 40% глюкоза ерітіндісі, мүсәтір спирті немесе натрий хлориді; ыстық су; 6-8 сүлік.

Қыша қағазын қоюға көрсетілімдер:

Миозит, бронхит, бұлшықеттердің физикалық шаршаудан кейін ауыруы;

Қыша қағазын қоюға қарсы көрсетілімдер:

Теріде іріңді процесстер, аллергиялық немесе басқа қышымалар, қызба, жүрек аритмиялары.

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1. 
   Инфильтраттың қатайуы
   
2. 
   Терінің күлдіреуі
   
3. 
   Инфильтраттың жарылуы
   
4. 
   Терінің тартылуы
   

1. 
   тұншығуда
   
2. 
   бас ауырғанда
   
3. 
   бүйрек шаншуында
   
4. 
   инфильтраттың іріңдеуі
   
5. 
   жарақаттың қанауы
   

1. 
   Копрессті қою уақыты ?
   
   1. 
      6-8 сағат
      
   2. 
      30 минут
      
   3. 
      2-3 сағат
      
   4. 
      12-14 сағат
      

1) 2 сағат өткен соң компресстің астына саусақты енгізіп, оның ішкі қабаттарын анықтау

2) 2 сағат өткен соң копрессті шешіп ,тексеріп көру

3) 2 сағаттан соң шешіп көру

4) 2 сағаттан соң науқастың сезімін сұрау

5) 2 сағаттан соң, егер сарғаю байқалса

5. Суық компрессті ауыстыру жиілігі

1) сальфетка қызғанда

2) құрғап қалғанда

3) 2-3 минуттан соң

4) науқас суықты сезгенде

5) 10-15 минуттан соң

6. Қыздырушы комресс үшін не қажет ?

1) лоток, су, сальфетка, целлофан

2) жылы су, спирт, сальфетка, компресс қағазы, мақта, бинт

3) 2% хлорамин ерітіндісі, мақта, сальфетка, целлофан

4) Эсмарх кружкасы, су, мақта, спирт, клеенка

5) лоток, мақта, бинт, жасыл ерітінді, клеенка

7. Ылғалды компресс болмауы керек

1) суық

3) қыздырушы

4) дәрілік

5) горчичникпен

8. Мұзды мұйықты қолдануға болмайды

1) жедел холецистит, жедел панкреатит

2) өкпеден қан аққанда

3) бүйрек шаншуында

4) жоғары қызбада

5) жарақаттың бірінші күнінде

9. Грелканы қолдануға болмайды

1) ішек коликасында

2) бүйрек коликасы

3) қабынған инфильтраттарда

4) жедел холецистит, жедел панкреатит

5) қызбаның бірінші кезеңінде

10. Мұзды мұйықты, грелканы дезинфекциялайды

1) 6% перекись водород ерітіндісі

2) 0,015% деохлор ерітіндісі (2 рет сүртіледі)

3) 0,5% гигасепт ерітіндісі ( толық саып қою)

4) кез келген жуатын ерітіндімен
Ситуациялық есептер

1. 
   Дәрігер науқасқа операциядан кейінгі кезеңде мұзды мұйықты операция болған орынға қоюды бұйырды. Медбике алдын мұздатқышқа қойылған мұз мұйықты алып сүлгіге орап, жарақатқа қойды. Медбикенің іс-әрекетін бағалаңыз.
   
2. 
   Медбике науқас баланың тамағына қыздырушы компрессті төмендегіше қойды: дәке салфетканы 70 градус температурадағы ыстық суға малып, тамағына қойып, полиэтиленді пакетпен жапты, сосын қатты бинтпен таңып қойды. Медбикенің іс-әрекетін бағалаңыз. Науқас балаға компрессті қалай қою керек ?
   

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 8 –бөлім , 405 – 427 бет

4. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  қарапайым физиотерапия түсінігі, әсер ету механизмі
  
• 
  қарапайым физиопроцедурапың түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстердің әсер ету принциптері, емдік эффекті
  
• 
  компресстердің түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстерге көрсетілімдер және кері көрсетілімдер
  
• 
  процедураны жүгізу үшін қажетті көрнекілер
  
• 
  процедураны қабылдау кезінде пайда болатын асқынулар және техника қаіпсіздігі
  
• 
  құралдарды өңдеу
  

Жоспар:

• 
  Дәрілік заттардын негізгі топтары
  
• 
  Организмге дәрілердін түсу жолдары, олардын басылымдылғы және жетіспеушілігі
  
• 
  ЕПҰ емдеу бөлімшесінін дәріханадан дәрілік заттарды жаздырып алу ережелері
  
• 
  Жалпы талаптар, бөлісмшеде ұсынатын дәрілерді сактау
  
• 
  Наркотикалык,психотроптык және катты әсер ететін дәрілерді сақтау ережелері
  
• 
  Емдеу бөлімшелерінде наукастарға дәрілерді тарату ерекшеліктері және ережелері
  
• 
  Дәрігердің тағайындау кағазы
  
• 
  Дәрімен емдеуді тіркеу және бакылау.
  

1. 
   Тағайындау журналы, әрбір наукаска бөлек парақ берілген, сонда барлык
   тағайыңдауды енгізеді (таблетканы пр-р, май, тамшы ж.т.б.)
   
2. 
   Егулерді тағайындау парағы парентеральды жасаған дәрінін атын жазады егу
   медбикесіне
   
3. 
   Бір рет тағанындалуға арналған дәптер, ұйкы алдында беріледі- бұл кезекші медбике
   үшін
   
4. 
   Наукасқа жана дәрі тағайындалса постағы медбике бүл туралы аға медбикеге
   хабарлайды себебі оны дәріханадан жаздырып алу ушін (егер дәрі жок болса медбике
   дәрігерге хабарлау міндетті)
   
5. 
   Дәрігердін тағайындауымен косымша зерттеулер журналға ауыстырылады (лабараторлы,рентгенге, ЭКГ)
   

Максаты: Дәріханадан дәрілерді алу

1. 
   Бөлімшеде дәріні жаздырып алу аға медбике өткізеді бүл палаталык медбикенің
   өтінішіне сай болады өйткені кунделікті ауру тарихынан дәрігер тағайындаудан көшіріп
   арнайы дәптер немесе кағазға әрбір наукаска бөлек жазылады.
   
2. 
   Аға медбике бөлімше бойынша тағайындалған дәрілер бойынша мәлімет курайды.
   Алынған мәліметті косып форма 1 -77 толтырады. Талаптар парағы екі бөлімнен түрады; бір бөлігін аптекаға және түбірін бөлімшеде калдырады. Наркотикалық улы дәрілер және спиртін бөлек бланктерде жазылады аурухана штампымен бірге. Емдеу мекемесінін баскарушысының колы және мөрі болады.
   
3. 
   Науқастарға дәріні, ауруханада ем алып жатқан арнайы бланктерге жазады.
   
4. 
   Жалпы топтағы дәрілік заттарды екі экземплярда ручка немесе черниламен жазады.
   Бір экземпляр дәріханада калады, ал екіншісі жауаптыға кайтарылады
   
5. 
   Накладнойда міндетгі турде толык дәрінін аты орыс тілінде, дәрі формасы, дозасы,
   орауымы және мөлшері көрсетіледі.
   
6. 
   Улы наркотикалык дәрілер латын тілінде 3 экземплярда жазылады.
   

7. 
   Улы, наркотикалык және барлык заттар, есепке алынатын ауру тарихы көлемі,
   наукастың аты- жөні, препараты енгізу жолы сондай-ақ концентрация этил
   спиртінін көрсетіледі.
   
8. 
   Емдеу -профилактикалык және басқа уйымдар өзінін курылысында дәріханалар
   жоқтар баска заттармен бірге шаруашылык есепті дәріханадан камтамсыз етіледі .
   
9. 
   Егер де емдеу мекемесі шаруашылык есепті дәріханаға бекітсе оны улы,
   наркотикалық дәрілерді басқа дәрілерден бөлек 5 экземплярда латын тілінде
   жаздырылады.
   
10. 
    Міндетгі түрде бөлімше аты, этил спиртінін концентрациясы сондай-ак дәрінін
    тағайындауы көрсетіледі (егуге арналған, көз тамшылары ж.т.б.)
    
11. 
    Баска калған барлык дәрілер және дәріхана затгары 4 экземплярда жазылады.
    
12. 
    Барлык талаптар мөрмен, штамп, кол коюмен көрсетіледі.
    
13. 
    Арнайы есепке алынбайтын дәрілер, Б тізіміндегі дәрілер орыс тілінде жазылады.
    
14. 
    Спирт жене спиртті ерітінділер латынша колдану әдістері көрсетіледі.
    
15. 
    Барлык дәрілердін дозасы және саны көрсетіледі.
    
16. 
    Дәріханадан дәріні алу.
    

1. 
   Аға медбике күнделікті ауруханадан дайын дәрілерді алады, дайындау кажет ететін
   дәрі келесі күні шүғыл кағазды сол күні толтырады.
   
2. 
   Дәріханалар дәрілерді тек кана зауыт тұрінде немесе аптекалык орауыштарда
   шығарады.
   
3. 
   Дәріні алғанда оның сырткы түрі ,этикетка, дозасын дайындаған күнін, орауыш герметикасын, фармацефт қорлын, бағалайды.
   

1. 
   Постағы медбикеде дәрі сақтайтын кілтпен жабылатын шкаф болуы кажет
   
2. 
   Дәрілік заттарды сактаудын негізгі принциптері катан тәртіпке сәйкес токсикологиялык топпен тарату.
   

3. 
   Әрбір наркотикалық анальгетикке бөлек қагаз арналады, онда дәрі атауы, саны, колданатын күні, науқастың аты-жөні, ауру тарихының нөмірі,қолданған ампула саны,олардың қалдыгы,медбике қолы көрсетіледі.
   
4. 
   Бос және қодданбаған ампулалар ("наркотикалық затгарды есепке алу"
   журналы, сейфтің кілті кезекші медбикеге тапсырады.
   
5. 
   Кезекшілікті тапсыру кезіңде журналдагы көшірмелердің сөйкестігін тексереді.
   
6. 
   Таңертең бос ампулалар аға медбикеге тапсырылады.
   
7. 
   Медбике наукасқа наркотикалық анальгетикті дәрігер тағайындауы бойынша береді.
   
8. 
   "А және Б" тізіміндегі дәрілерді сақтайтын сейфтің кілті тек қана наркотикалық, улы және қатты өсер ететін дәрілерге жауапты адамдарда
   сақталады. Түнге қарай бұл кілттерді кезекші дәрігерге береді. Наркотикалық
   дәрілер бар сейфтің кілті берілгенін тіркейтін арнайы дәптер" колдарын
   қояды.
   
9. 
   Арнайы комиссия бас дәрігермен бірге 10 күнде 1 рет қолданылатын
   ампулаларды сәйкес актке байланысты жояды.
   

1. 
   Құрамында улы және наркотикалық дәрілерді науқасқа басқа медикаменттерден бөлек беріледі.
   
2. 
   Ампуланы,орауышты ашар кезде дәрінін атын, дозасын салыстырып осыдан кейін ғана науқасқа береді.
   
3. 
   Дәрілердің тағайындауы бойыеша наркотикалық дәрілерді қолдану егу
   немесе палата медбикесінің дөрігер қатысуымен өткізіледі. Ауру тарихы және
   тағайындау қағазына белгілейді.
   
4. 
   Наркотикалық дәріні ауыз арқылы қабыддау және тек қана медбике
   қатысуымен өткізіледі.
   

2. 
   Дәріні дәрігердін рүқсатынсыз беруге, бір дәріні екінші дәрімен
   алмастыруға , алдын-ала дәрілерді ұяшыққа,мензурна, пакеттерге қоюга.
   
3. 
   Фарм. комитетінің бекітілмегені бойынша дәрілерді толтыру, сақтауға
   
4. 
   ЕПМ-ге дәріханадан дөрілік заттарды босатуға егерде рүқсат кағазы болмаса
   
5. 
   Санитар, шоферге дәріханадан дәрі алуга мүлдем тыйым салынады.
   

Әсер ету алгоритмі

1. 
   Жылжымалы сталге дәрілік заггары бар ьдысты қойыңыз (қатты және
   сүйық), пипеткалар (өрбір флаконға бөлек), мензуркалар.график суымен,
   кайшы, тағайындау парағы.
   
2. 
   Бір науқастан екінші науқасқа дәріні үлестіріңіз.
   
3. 
   Дәріні үлестірер кезде науқасқа оның ерекшеліктерін түсіндіріңіз ащы
   дәм, жагымсыз иіс, зэр түсінің өзгеруі немесе нәжісін.
   
4. 
   Науқас медбикенің көзінше дәріні ішу керек.
   
5. 
   Дәріні үйлестіру тәртібі көбінесе қолайлы себебі:
   

• 
  медбике науқастың дәрі ішкенін бақылайды
  
• 
  медбике науқастың сүрақтарына жауап береді
  
• 
  дәрі үлестіруде қателер болмайды
  

1. 
   ДәрілІк заттар жиі тамакқа дейін 15-30 минут беріледі себебі тамақпен
   олардың сіңірілуі бәсендейді
   
2. 
   Асқазан-ішек жолы кілегейлі қабатын тітіркеңдіретін дврілер (темір
   препаратгары, аскорбин қышқьілы,кальций хлорид ерітіндісін 15-30 минуг
   тамақтан кейін) қабылдайды
   

4. 
   Науқастарга аш қарынга ішілетін дәрілерді 20-60 минутта таңертеңгілік
   тамаққа дейін ішеді.
   
5. 
   Үйықтататын дөрілер 30 минут үйқы алдында
   
6. 
   Нитроглицерин,валидол науқастардын сөрелерінде сақталады.
   
7. 
   Қайнатпа, түнба, еріівділер,микустура ас қасықпен )15 мл), ауруханада
   градирленген мензуркалар мен береді.
   
8. 
   Спиртті түнбалар, экстракт және басқа да ерітінділер {мысалы 0,1% атропин сульфаты) тамшы күйінде беріледі
   
9. 
   Пилюля, драже, капсула,түймедақ құрамында темір бар өзгертілмеген күйде
   беріледі.
   

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.