ЖҰмыс бағдарламасы пән: «Мейірбике ісі негіздері» Мамандығы: 0302000 «Мейірбике ісі»

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 4 - бөлім , 284 – 308 бет

үйрету

кезінде этика және деонтологиялық заңдылықтарға тәрбиелеу.

қабілеттілігін дамыту.

1. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

8. 
   Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%)
   

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

№№№№№№
10. Жаңа сабақты түсіндіру : 54 мин (60%)

Жоспар:


11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (70%)

бөлімшелерде ауыр халдегі науқастарға дәретсауыт пен несепсауытты беру. 12. Жаңа тақырыпты бекіту. 18 мин (20%)

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

Тесттер:



Ситуациялык есептер:

13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%)

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 4 – бөлім, 284 – 308 бет

үйрету

3. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

8. 
   Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%)
   

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

№№№№№

Жоспар:

1. 
   Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру
   
2. 
   Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру
   
3. 
   Дайьн тамақты сақтау, тарату және тасымалдау
   
4. 
   ауыр халде жатқан науқасқа гастростома, зонд арқылы тамақтандыруын
   
5. 
   тік ішек арқылы қоректік қоспаларды енгізу техникасын
   
6. 
   парентеральды тамақтандыру
   
7. 
   процедураны өткізуге арналған құралдарын оны дайындауың және қолданғаннан кейін өндеу.
   

• 
  тамақ сапасын анализдеу, дұрыс сақталуын бақылау
  

• 
  Дәрігер диетологтың басқаруымен күнделікті ас мәзірін тамақ картотекасына
  сәйкестігін қүрастыру.
  

• 
  Диеталардың химиялық кұрамын және энергетикалық құндылығьн санау.
  
• 
  Медициналық құжаттарды толтыру.
  

1. 
   Аурухананың тамақ блогы құрылысы, мазмұны, тамақ дайындауын қатаң кадағалау қажет.
   

4. 
   Тамақ блогы қызметкерлері тек қана санитарлық минимумнан сынақ тапсырғаннан кейін гана жіберіледі
   
5. 
   Тамақ блогы бөлімшесінде асхана ыдыстарын жууға катаң тыйым салынады.Бүны тек қана бөлімше буфеттерінде жуады.
   
6. 
   Тамақ блогы және буфет құрал-жабдықтары аурухана және емхана табельдері құрал-жабдықтарына сәйкес керек.
   
7. 
   Орталықтандырылған тамақ заттарын тасымалдау болмағанда және нақты әкелуге арнайы транспорт жылына бір рет паспортизациядан өтеді.
   
8. 
   Аурухана бөлімшелеріндегі буфеттер қамтамасыз етілуі тиіс:
   

• 
  суық жөне ыстық су
  
• 
  екі секциялы жуғыш ванналар, олар канализацияға қосылған, ыдыстарды шаятын және кептіретін сеткалар.
  
• 
  Тамақты қыздыратын электроплита
  
• 
  Ыдыстарды, тамақтарды сақтайтын шкафтар (нан,тұз,қант)
  
• 
  Бір науқасқа шаққанда ыдыс жиынтығы
  
• 
  Жуғыш және дезинфекциялайтын заттар
  
• 
  Жинастыратын заттар (шелк, ветошь,щеткалар)
  
• 
  Таңбаланған «буфетке арналған»
  
• 
  Дайын болған тамақты екі сағат ішінде тасу керек.
  
• 
  Науқастарға тамақты буфетші немесе бөлімшенің кезекші медбикесі таратады
  
• 
  Бөлімшелердің барлық науқастары асханада тамақтанады. Науқастардың тамақтары (үйден келген шкафта, сөрелерде (құрғақ тамақтар) ал тез бұзылатын тоңазытқышта сақталады
  
• 
  Порционникті және порционник талаптарын құрастыру
  
• 
  Дәрігер науқасқа диетаны тағайындап немесе болдырмау жөне ауру тарихына стол нөмірі жазылады
  
• 
  Палата медбикесі тағайындау парағына диета туралы мәліметтерді таңдайды
  
• 
  Медбике порционникті 2 экземплярда жасайды
  
• 
  Онда стол туралы мәлімет және науқастар залы және оларды қабылдайтын.Бір экземплярды бөлімшенің аға медбикесіне тапсырады ол басқасын таратушыға берілген порционникте палата нөмірі, аты-жөні,наукастың тамақтанатын орнын көрсетеді, асхана, палата.
  
• 
  Порционникті аға медбике таңертең ұсынады. Науқастар саны, емдік столдар туралы мәліметтерді береді. Порционникті аға медбике және бөлімше меңгерушісі талаптар жазады. Таңертең қүжаттарды аурухананың диеталық мейіркешіне береді.
  

• 
  Қалған тамақ қалдықтарын және лас ыдыстарды науқастың жанына қалдырмау қажет.
  

бөлімшелерде емдік тамақтандыруды ұйымдастыру.

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

В) 5,5 ккал

6. Тамақтану тәртібі бұл-

В) дәрігер

В) палаталар аталуы

Г) тамақтану төртібі

10. Тамақты кім үлестіреді

А) кіші мед. қызметкері

Б) буфетші

В) палаталық медбике

Г) диеталық дөрігер

Ситуациялык есептер:

1 .Түнде науқасқа асқазан жара ауруымен бөлімшеге келіп түсті. Берілген науқасқа мәліметтерді кім ұсынды?

2. Науқастарға тамақты үлестіретін кім жөне қашан өткізілді? палатада ауыр халде жатқан науқастар біреуінде емдік процедуралар аяқталады, ал екіншісінде физиологиялық бөлінулер қабылданып жатыр. Басқа науқастар тамақ іше ме ?

13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%)

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 5 – бөлім, 308 – 332 бет

үйрету

1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру
  
• 
  Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру
  
• 
  Дайьн тамақты сақтау, тарату және тасымалдау
  
• 
  ауыр халде жатқан науқасқа гастростома, зонд арқылы тамақтандыруын
  
• 
  тік ішек арқылы қоректік қоспаларды енгізу техникасын
  
• 
  парентеральды тамақтандыру
  
• 
  процедураны өткізуге арналған құралдарын оны дайындауың және қолданғаннан кейін өндеу
  

Жоспар:

1. 
   енжар науқастарды тамақтандыру
   
2. 
   ауыр науқасты тамақтандыру
   
3. 
   келушілердің тамақтарын бақылау
   
4. 
   зонд, гастростома аркылы тамақтандыру
   
5. 
   тік ішек арқылы қоректік қоспаларды жіберу техникасы
   
6. 
   парентеральды тамақтандыру
   

Тісі жоқ науқастарды тамақтандыру.

1. 
   Қолыңызды жуыңыз
   
2. 
   процедурамен науқасты таныстырыңыз
   
3. 
   Стерильді зондтты вазелин немесе глицеринмен майлаңыз
   
4. 
   Науқастың басын артқа шалқайтамыз
   
5. 
   Стерильді зондты төменгі мұрын жолдары арқылы 15-18 см тереңдікке
   енгіземіз
   
6. 
   Сол қолдың саусағымен жұтқыншақтағы зондты анықтап оны артқы
   жұткыншақ клеткасына қысыңқыраймыз, себебі зонд трахеяны үзбес үшін
   
7. 
   Науқастың басын аздап алға қисайтып және оң қолмен зондты өңештің
   ортаңғы бөлігіне дейін итереміз. Егер дем шығарған кезде ауа зондтан
   шықпаса, ал науқастың дауысы сақталады, яғни зонд өңеште тұр.
   
8. 
   Зондты мына қашықтықта енгіземіз, формула бойынша(бойы/см )100;
   
9. 
   Шприцке ауа толтырып оны зондқа жалғау керек
   
10. 
    Фонендоскопты эпигастральді бөлікке қоямыз
    
11. 
    Фонендоскоптың көмегімен ауаны зонд арқылы асқазанға жібереміз,
    

• 
  тамақты жылыту керек
  
• 
  зондты жыланкөз арқылы асқазанға жібереміз
  
• 
  түйық ұшына воронка жалғаймыз
  
• 
  аздап асқазанға тамақ жібереміз (50 мл 6-8 рет күніне немесе 300- 500 мл 4 рет күніне).
  
• 
  Фистуладан зондты шығарамыз
  

- Құрғақ стерильді таңғыш саламыз, зонд және воронканы дезинфекциялаймыз

• 
  тамақты жылыту керек
  
• 
  зондқа воронканы жалғаймыз
  
• 
  Аздап (50 мл) асқазанға тамақ жібереміз
  
• 
  Зондты тамақ қалдыктарынан жылы сумен жуып, оны воронкаға қүямыз 50 мл
  
• 
  70 % спиртпен жыланкөз айналасын өңдейміз
  
• 
  гастростома айналасына индиффериентті мазь жағамыз
  
• 
  кұрсак қуысына енгізілген зонд тұсына күрғақ асептикалық таңғыш саламыз
  
• 
  зондты құрсақ куысы стенкасына пластырьмен бекітеміз.
  Көрсетілімдері:
  
• 
  жақ- бет операциясы және жарақаттар
  
• 
  ауыз куысының жарақаты, жұтқыншақ және өңеш
  
• 
  бас- ми операциясы, жарақаттар, ісіктер, ми зақымдары
  
• 
  бас- ми жарақаты кезіндегі ес - түссіз жаткан сырқаттар, кома, бауыр жетіспеушілігі, бүйрек , кант диабеті
  
• 
  күйіктер, тыртықты өзгерістер, өңеш резекциясы, асқазан аурулары, оның бітелуі
  
• 
  асқазан резекциясы: ауыр күйік аурулары, сепсис, кахексиясының терминальді стадиясы.
  

бөлімшелерде ауыр халдегі науқастарды тамақтандыру

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

В) палаталар аталуы

Г) тамақтану төртібі

2.Қажет диета жөне оның қолдану ұзақтығын .. анықтайды.

А) диеталық медбике

Б) аға медбике

В) дәрігер

В) 5,5 ккал

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 5 – бөлім, 308 – 332 бет

4. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

7. 
   енжар науқастарды тамақтандыру
   
8. 
   ауыр науқасты тамақтандыру
   
9. 
   келушілердің тамақтарын бақылау
   
10. 
    зонд, гастростома аркылы тамақтандыру
    
11. 
    тік ішек арқылы қоректік қоспаларды жіберу техникасы
    
12. 
    парентеральды тамақтандыру
    

Жоспар:

• 
  қарапайым физиотерапия түсінігі, әсер ету механизмі
  
• 
  қарапайым физиопроцедурапың түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстердің әсер ету принциптері, емдік эффекті
  
• 
  компресстердің түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстерге көрсетілімдер және кері көрсетілімдер
  
• 
  процедураны жүгізу үшін қажетті көрнекілер
  
• 
  процедураны қабылдау кезінде пайда болатын асқынулар және техника қаіпсіздігі
  
• 
  құралдарды өңдеу
  

Физиотерапия – адам ағзасын емдеу мақсатымен әр түрлі табиғи факторлардың әсер етуі. Суықты, жылыны, механикалық тітіркендіргіштерді қолданған кезде терінің тітіркену бөлімдерінен терең орналасқан мүшелер мен ұлпалар өзгереді. Бұл өзгерістер тамыр тонусының без бөлу, және қозғалу белсенділігі жасушалардың метаболизмінің өзгеруіне себеп болады. Адамда жалпы реакция пайда болады. Ұйқысы, тәбеті, көңіл – күйі жақсарады. Мұны рефлекторлық терапия деп атаймыз.

Кыздырушы компресс қою

Мақсаты: Қан тамырларды бір қалыпты және ұзақ уақытқа кеңейту, ұлпалардағы қан айналымды жақсарту, сіңдіруді тездету және ауырсынуды басу.

Көрсетілімі:Жергілікті инфильтраттарды (инъекциядан кейінгі), бұлшықет және буындардағы қабыну процесін, лор-ауруларын емдеу, жарақат алудың (ушибы) екінші тәулігінде.

Қарсы көрсетілімі:Қан кетулер, терінің іріңді аурулары, тері бүтінділігінің бұзылуы, әртүрлі этиологиялы ісіктер, соққы және жарақат алудың (ушибы) бірінші тәулігі.

Қажетті құрал-жабдықтар: 8 қабатты дәкелі салфетка, дәкелі салфетканы малу үшін ерітінді, (бөлме температурасымен бірдей су (20-25ºС), 40% спирт немесе 6% сірке суы (жарты литр суға 1 кіші ас қасық сірке суы) клеенка немесе компресті қағаз, мақта, бинт, қайшы.

Парафин қою мақсаты: қанайналымды күшейту, босаңсыту, ауыруды басу. Парафинді көбінесе буын ауыруларында негізгі қабынуға қарсы ем қабылдағаннан кейін қолдануға болады

Сүлік қою.

Мақсаты: жергілікті қан алу, қанның қоюлануын төмендету

Көрсетілімі: артериялық гипертензия, бауырда венозды қалдықтың тұрып қалуы, ЖИА, венаның тромбозы және тромбофлебит, геморрой.

Құрал-жабдықтар: стерильді: лоток; пинцет; тампондар; салфеткалар; таңу материалы, медициналық банка, 70% спирт, 40% глюкоза ерітіндісі, мүсәтір спирті немесе натрий хлориді; ыстық су; 6-8 сүлік.

Қыша қағазын қоюға көрсетілімдер:

Миозит, бронхит, бұлшықеттердің физикалық шаршаудан кейін ауыруы;

Қыша қағазын қоюға қарсы көрсетілімдер:

Теріде іріңді процесстер, аллергиялық немесе басқа қышымалар, қызба, жүрек аритмиялары.

бөлімшелерде мұзды мұйық, компрес қолдануды үйрену

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1. 
   Инфильтраттың қатайуы
   
2. 
   Терінің күлдіреуі
   
3. 
   Инфильтраттың жарылуы
   
4. 
   Терінің тартылуы
   

1. 
   тұншығуда
   
2. 
   бас ауырғанда
   
3. 
   бүйрек шаншуында
   
4. 
   инфильтраттың іріңдеуі
   
5. 
   жарақаттың қанауы
   

1. 
   Копрессті қою уақыты ?
   
   1. 
      6-8 сағат
      
   2. 
      30 минут
      
   3. 
      2-3 сағат
      
   4. 
      12-14 сағат
      

1) 2 сағат өткен соң компресстің астына саусақты енгізіп, оның ішкі қабаттарын анықтау

2) 2 сағат өткен соң копрессті шешіп ,тексеріп көру

3) 2 сағаттан соң шешіп көру

4) 2 сағаттан соң науқастың сезімін сұрау

5) 2 сағаттан соң, егер сарғаю байқалса

5. Суық компрессті ауыстыру жиілігі

1) сальфетка қызғанда

2) құрғап қалғанда

3) 2-3 минуттан соң

4) науқас суықты сезгенде

5) 10-15 минуттан соң

6. Қыздырушы комресс үшін не қажет ?

1) лоток, су, сальфетка, целлофан

2) жылы су, спирт, сальфетка, компресс қағазы, мақта, бинт

3) 2% хлорамин ерітіндісі, мақта, сальфетка, целлофан

4) Эсмарх кружкасы, су, мақта, спирт, клеенка

5) лоток, мақта, бинт, жасыл ерітінді, клеенка

7. Ылғалды компресс болмауы керек

1) суық

3) қыздырушы

4) дәрілік

5) горчичникпен

8. Мұзды мұйықты қолдануға болмайды

1) жедел холецистит, жедел панкреатит

2) өкпеден қан аққанда

3) бүйрек шаншуында

4) жоғары қызбада

5) жарақаттың бірінші күнінде

9. Грелканы қолдануға болмайды

1) ішек коликасында

2) бүйрек коликасы

3) қабынған инфильтраттарда

4) жедел холецистит, жедел панкреатит

5) қызбаның бірінші кезеңінде

10. Мұзды мұйықты, грелканы дезинфекциялайды

1) 6% перекись водород ерітіндісі

2) 0,015% деохлор ерітіндісі (2 рет сүртіледі)

3) 0,5% гигасепт ерітіндісі ( толық саып қою)

4) кез келген жуатын ерітіндімен

Ситуациялық есептер

1. 
   Дәрігер науқасқа операциядан кейінгі кезеңде мұзды мұйықты операция болған орынға қоюды бұйырды. Медбике алдын мұздатқышқа қойылған мұз мұйықты алып сүлгіге орап, жарақатқа қойды. Медбикенің іс-әрекетін бағалаңыз.
   
2. 
   Медбике науқас баланың тамағына қыздырушы компрессті төмендегіше қойды: дәке салфетканы 70 градус температурадағы ыстық суға малып, тамағына қойып, полиэтиленді пакетпен жапты, сосын қатты бинтпен таңып қойды. Медбикенің іс-әрекетін бағалаңыз. Науқас балаға компрессті қалай қою керек ?
   

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 8 –бөлім , 405 – 427 бет

1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  қарапайым физиотерапия түсінігі, әсер ету механизмі
  
• 
  қарапайым физиопроцедурапың түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстердің әсер ету принциптері, емдік эффекті
  
• 
  компресстердің түрлері
  
• 
  қыша қағазы, грелка, мұзды мұйық, компресстерге көрсетілімдер және кері көрсетілімдер
  
• 
  процедураны жүгізу үшін қажетті көрнекілер
  
• 
  процедураны қабылдау кезінде пайда болатын асқынулар және техника қаіпсіздігі
  
• 
  құралдарды өңдеу
  

Жоспар:

• 
  Тамыр соғуының анықтамасы. Тамыр соғуын анықтау орындары мен әдістері
  
• 
  тамыр соғуының сипаттамасы: ырғығы, жиілігі, толықтығы, күші, биіктігі, жылдамдығы
  
• 
  артериалдық қысымды өлшеу әдісі
  
• 
  артериалдық қысымының өзгеруіне әсер етуші факторлар
  
• 
  тыныс алу сипаттамасы: жиілігі, тереңділігі, ырғағы
  
• 
  тыныс алудың патологиялық бұзылыстары: ентігу, тұншығу
  
• 
  тыныс алу түрлері: қалыпты (кеуделік, құрсақтық, аралас), патологиялық тыныс алу (Куссмауль, Биотт, Чейн-Стокс)
  

Артериалды тамыр соғуы – қанның артериалды жүйеге атқылауы кезінде пайда болатын, тамыр қабырғаларының ырғақты тебіренуі. Тамыр соғуының сипаты, оның қабырғаларының жағдайына, әсіресе созылуына байланысты.

Тамыр соғуының ырғақтығы – пульс толқыны аралығындағы үзіліс бойынша анықталады. Егер пульстік тебіренуі артерия қабырғасының пульстік тебіренуі тең уақыт аралығында пайда болса пульс ырғақты (дұрыс). Ырғақтылық бұзылған кезде тамыр соғу толқыны дұрсы ауыспайды – артериалдық пульс.

Тамыр соғуының жиілігі – 1 минутта анықталады. Дені сау адамның тыныш жиілігін минутына 60-80. Жүрек жиырылуы тез болғанда (тахикардия), тамыр соғуының толқыны асады, пульс жиілейді. Ал жүрек соғуы төмендегенде (брадикардия) – пульс сиректейді. Егер пульс ырғақты болса, оның жиілігін 30 минутта анықтап, 2-ге көбейту керек. Егер пульс ырғақсыз болса, оның жиілігін 2 қолда бірдей 1 минуттан анықталып, шыққан санды қосып, 2-ге бөледі.

Тамыр соғуының күші – тамырдың соғу тербелісінің таралуын түгел тоқтатуға қажетті күшпен анықталады. Тамырдың қатты соғу дәрежесін шамамен ең жоғарғы қан қысымының мөлшерімен шамалауға болады. Қан қысымы неғұрлым жоғары болған сайын, тамыр соғұрлым қатты соғады. Артериалды қысым көтерілгендегі тамырдың соғуы қатты болады.

Тамыр соғуының толықтығы – тамыр соғуының жылдамдығы – тамырдың соғу толқынының көтеріліп, түсуімен анықталады.

Тамыр соғуының биіктігі – тамыр соғуының толықтығымен байланысты. Тамыр жақсы соғуы кезінде саусақтың астынан тамырдың қатты толқынып, ал нашар кезінде тамырдың әлсіз соғуын, тамыр соғуының толқыны аз білінер – білінбес сипап білуге болады. Бұл жүрек бұлшық еті жұмысының нашарлағанын көрсетеді. Әсіресе білінер – білінбес соғуы тамырдың білінбей соғуы деп аталады. Тамыр соғуын анықтаудың мақсаты: жүрек – қан тамыр жүйесін қызметіг бағалау. Тамыр соғуын анықтау орындары: кәрі – жілік артериясы, ұйқы, самай, ұршық сан, тізенің асты, тобық артериялары.

Кәрі – жілік артериясында тамырдың соғуын анықтау

Керекті заттар:

• 
  секундомер немесе секундомерлі сағат
  
• 
  ауру тарихы, температура парағы
  

1. 
   Науқастың еркін жағдайда болуын қадағалау
   
2. 
   науқасты отырғызып немесе жатқызып тамырдың соғуын екі қолда бірден анықтайды
   
3. 
   науқастың білегінен ұстағанда мейірбикенің бас бармағы білектің астынғы жағында, қалған 4 саусағы білектің жоғарғы бетінде болуы тиіс.
   
4. 
   мейірбике ІІ, ІІІ IV саусақтармен тамырдың соғу орнын анықтап, тамырды жайлап басып, оның соғуын анықтайды.
   
5. 
   тамыр соғуының барлық көрсеткіштерін анықтау
   
6. 
   тексеру нәтижелерін жазба түрде медициналық немесе амбулаториялық картаға тіркеу керек
   
7. 
   нәтижелер температура парағына жазылуы керек
   

1. 
   Чейн-Стокс тынысы – дем алу қимылдарының оқтын – оқтындығымен сипатталады, дем алу қимыладырының арасында біртіндеп және тыныс толық тоқтап қалғанша үзілістер болады (опноэ).
   
2. 
   Биота тынысы – қалыпты, ырғақты тыныс алумен сипатталады, ол арасында 1 минутке дейін созылатын ұзақ үзілістермен отырады.
   
3. 
   Куссмауль тынысы – қалыпты сирек тыныс алу циклдерімен, шум дем алу және дем шығаруы күшеюімен сипатталады (диабет комасы).
   

Астма – тұншығу ұстамасы

бөлімшелерде науқастардың тамыр соғуын анықтау және сипаттау, АҚҚ өлшеу, тыныс алу жиілігін есептеу.

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1. 
   Брадипноэ дегеніміз ... .
   

Б) тыныс алудың төмендеуі

В) тыныс алу жетіспеушілігі

Г) ентікпе

Д) тұншығу

2. Тамыр соғу ырғақтығы ... сипатталады.

А) артериядағы қанның жалпы мөлшері

Б) минутына тамырдың соғуына

В) артерия қабырғасына түскен күшпен

Г) тебірену амплитудасымен

Д) тамыр соғутолқынының бір қалыптылығымен

3. 
   Гипертония дегеніміз ... .
   

Б) қан қысымының төмендеуі

В) қан қысымының жоғарлауы

Г) тамыр соғуының тапшылығы

Д) пульстік қысым

3. 
   Тамыр соғуының тапшылыгы дегеніміз:
   

Б) егерде тамыр соғу ырғақтығы біріңгай уақыт аралығында пайда болса

В) қан айналым көлемінің азайуынан және әлсіз толуынан байқалады

Г) артерия қабырғаларының тербелу амплитудасы азайғанда

Д) тамыр соғу толқыны баяу көтерілгенде және төмендегенде

3. 
   Тамыр соғуы қай кезде кенеттен жиілеуі ... .
   

Б) Ұйықтағанда, дәрі қабылдағанда, физикалық күш түскенде

В)Толқыну, атмомференың әсері, алькогольді және дәрі – дәрмекті қабылдағанда, физикалық күштің әсерінен

Г)Мимен жұмыс істегенде, жүгіргенде, қызба істегенде

Д) Физикалық жаттығулар кезінде, демалғанда, тамақ қабылдағанда

3. 
   Тахикардия дегеніміз ... .
   

Б) Әлсіз тамырдың соғуы

В) Тамыр соғуының тапшылығы

Г) Тамыр соғуының жиілеуі

Д) Ырғақты тамыр соғуы

7. Тамырдың соғуы дегеніміз ... .

А) Сол жақ қарыншадан ортаға түскен қан

Б) Бір минутта артерия қабырғасының ырғақты тебіренуі

В) Артерия қабырғасының элластикалық жиырлуы және кеңейюі

Г) Жүректің оң жақ қарыншасының жиырлуы және артериялардағы қанның қимылы

Д) Венозды тамырдағы қанның қимылы

8. Тыныстың қай көрсеткіші науқасты бақылау кезінде анықталмайды

А) Жиілігі

Б) Көлемі

В)Ырғағы

Г)Түрі

9. Тамыр соғуы, дененің қай бөліктерінде анықталады

А) Ұйқы артериясы, саусақ буыны

Б) Жамбас артериясы, өкпе, бауыр артериялары

В) Шынтақ артериясы, жүрек, ұйқы, самай артериялары

Г) Шынтақ венасы, самайда

Д) Самай, ұйқы артериясы, білезік, сан артериялары

10. Жүрек жиырлуының жиілігі төмендегілерге сәйкес

А) Минутына 16-20

Б) Минутына 40-70

В) Минутына 60-80

Г) Минутына 70-90