13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%)
Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады
14. Үйге тапсырма беру. 4 мин (4%)
Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет
10 – cабақ
1 Сабақтың тақырыбы: Ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіс. Клизмалар
2. Сағат саны: 180 мин (100%)
3.Сабақ түрі: практикалық
4.Сабақтың мақсаты:
оқыту: оқушыларды ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіспен, клизмалармен таныстыру.
тәрбиелік: оқушыларды клизма жасау кезінде этика және деонтологиялық заңдылықтарды ұстануға тәрбиелеу.
дамыту: оқушыларда ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік көмек көрсету, клизма жасау қабілеттілігін дамыту.
5. Оқыту әдісі: рольдік ойындар, жағдайды моделдеу
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: компьютер, мультимедиялық құрылғы.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, буклеттер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ.
б) оқыту орны: № 2, 3, 4 бөлмелер.
7. Әдебиеттер:
Негізгі (Н)
1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
Қосымша (Қ)
1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006.
8. Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 28 мин (30%)
-жүрек дүрсілі кезіндегі медбикелік процесс;
-жүрек түсында ауырсыну кезіндегі медбикелік процесс;
-ентігу кезіндегі медбикелік процесс;
-түншығу (жүрек астмасы) кезіндегі медбикелік процесс,
- перифериялық ісіктер, асцит кезіндегі медбикелік процесс;
-АҚ кысымы бірден көтерілгенде немесе түскенде, талмада медбикелік процесс;
10. Жаңа сабақты түсіндіру : 54 мин (60%)
Жоспар:
Асқорыту жүйесі ауруларындағы медбикенің этикасы, деантологиясы
Асқорыту жүйесінің бұзылуының байқалуы
Іштің ауруы, тенезма, қыжылдау, дисфагия, кекіру, диспипсия, лоқсу, құсу, тәбеттің
бұзылуы, метиоризм.
клизма туралы түсінік
клизма түрлерін
клизма қоюдың мақсаты
клизма қоюға көрсетілімдер және кері көрсетілмдер
1. Тәбеттің бұзылуы.
Тәбеттің бұзылуы АІЖ-ң асқорыту безінің қызметі бұзылғанда байқалады.
Тәбеттің болмауы (анорексия) – психикалық өзгеріс, науқас тамақтан бас тартады,
Тәбеттің жоғарылауы – тамақты көп қабылдап дене салмағының артуына алып келеді. Нервті стресс, жүктілік, кейбір дәрілік заттарды қабылдау, гармональды өзгерістер себеп болады.
2. Симптом. Заеда- езудің ойылуы, организмд темір және витаминдердің жетіспеушілігінен пайда болады.
3. Симптом. Ауыздан жағымсыз иістің келуі. Стоматит- ауыз қуысының шырышты қабығының, қызыл еттің, тілдің қабынуы: арнайы антисептикалық ерітінділермен шайғанда иіс жоғалады. Темекі тарту.
Өңеш-жұтқыншақты асқазанмен біріктіріп тұратын асқорыту жорлының бөлімі. Асты жұтуда қатысады, өңештің бұлщықетінің перистальтикалық жиырылуын қамтамассыз етеді.
4. Дисфагия симптомы- жұтынудың қиындауы, өңеш ауруының белгісі. Науқас ауырсыну, қысымды сезіну, кернеу, астың, өңеште тұрып қалуы сияқты сезгілерді сезінеді.
Асқазан- өңешпен 12 елі ішек арасында орналасқан қуысты мүше, онда ас жиналып, оның біртіндеп қорытылуы және сіңірілуі жүреді. Асқазанның негізгі қызметі ауыз қуысынан түсетін асты механикалық және химиялық өңдеу. Химусты қалыптастырып, оны 12 елі ішекке түсіру. Асқазан ауруында ауырсыну эпигостральды аймақта болады. Асқазаннан қае кету көп әрі жасырын түрде болуы мүмкін. Асқазаннан жасырын қан кету темір тапшылығы анимиясында болуы мүмкін.
5. Кекіру-ауыз қуысына асқазаннан немесе өңештен газдың күтпеген еріксіз бөлінуі. Кекіру кезінде жағымсыз иіс келеді.
6. Ғыжылдау-төс астында немесе іш үсті аумағында кейде жұтқыншаққа дейін жететін, асқазан ішіндегіні өңешке тастауымен негізделетін күйдіруді сезіну.
7. Лоқсу. – төс асты аумағындағы кеуде, ауыз қуысындағы өзгеше ауырлық сезімі, кейде қусудың алдында болады және жалпы әлсіздік , тершендікпен, гиперсоливациямен, аяқ қолдың мұздауымекн, терінің бозаруымен, АҚ төмендеуімен қабаттасып жүреді.
8. Қусу. Күрделі, рефлекторлы акт болып асқазанның бұлшық еті, диафрагма, қарынның алдынғы қабырғасының қатысуымен болады. Қусу нерв жүйесінің, артериальды гипертензия, улану, тілдің шыршты қабатының тітіркенуі, жұмсақ таңдай, асқазан ішек жолыны ауруларының белгісі болуы мүмкін. Қусу, лоқсу және сілекейдің ағуымен басталады. Асқазан ауруларындағы қусу науқасқа жеңілдік тудырады. Мидың қан айналуы бұзылғанда (инсульт, гипертониялық криз, ми ісігі) қусқаннан соң жеңілдік болмайды.
Ауру сипмтомы. Ауру тамақты қабылдағаннан байланысты. Қарындағы ауру тек қана асқорыту жүйелерінің ауруларында ғана емес, жүрек ауруында, тыныс алу, неврологиялық аурулардада кездеседі. Асқазанның ауруы кейбір дәрілерді қолданғанда, тамақ қабылдағанда, акт дифекацияда, физикалық күш түскенде, денесінің қалпын өзгерткенде болуы мүмкін.
Ішек - асқорыту каналының бөлігі, асқазанның привратник бөлігініен басталып тік ішекпен аяқталады. Ішекте астын қортылуы, сіңірілуі пайда болған шлактердың жойылуы жүреді. Ішек жіңішке және жуан болып бөлінеді: ащ ішек 160-400 см, тоқ ішек 1,5м. Ішкетің патологиясының ең бастысы симптомы – нәжістің бөлінуінің бұзылуы.
Іш қату симптомы. Іш қату, нәжістің ішекте ұзақ уақыт сақталуы (48 сағаттан ). Іш қату ішектің бұлшық етінің және перистальтикасының әлсіреуінен пайда болады.
Іш өту симптомы. Іш өту – сүйық нәжіс. Себебі: астың ішекте қортылуының бұзылуы, ішекте қабуныу процестің пайда болуы және іш айдайтын дәрілерді қолдану.
Тенезм симптомы. – дефикацияға жалған ауырлық шақыру, мысалы, проктитте, дезинтерияда,
Метеоризм симптомы. Науқастар қарынның ісінуін, ауырлықты сезінеді. Себептері: ішекте газдың жиналуы, ішектің қозғалу функциясының бұзылуы, ішек қабырғаларында газ сорылуының төмендеуі, метеоризм клетчаткамен бай азықтармен қолданғанда, оларды қорытылу кезінде газдың көп бөлуіне жағдай жаратылады (капуста, қара нан), асқазан асты безінің функциясы төмендегенде, ішек микрофлорасының құрамы өзгергенде, ішек буралғанда.
Асқазан ішектен қан кету симптомы. Асқазан жарасы, эрозия, асқазанның ісігі, бауыр циррозы, өңеш венасынын варикозды кеңеюі, ішектердің әр түрлі аурулары – ісік, геморрой, жаралы колит пайда болады. Асқазан ішектен қан кету жасырын түрде болуы мүмкін – қан кету басынан «кофе қоюы» қусу, қан аралас қусу немесе нәжістің қан аралас бөлінуі (мелена). Осыдан соң кенеттен бас айналуы, тез шаршау, тері қабаттарының бозаруы, пульстің жиілуі, тыныстың жиілілуі, суық тер, құлақтың шыңылдауы, көз алдын қарайытуы, жүрек түсында ауырсыну болады. Науқас не болғаннын түсінбестен есінен таңу мүмкін, лоқсу, қан аралас қусу, нәжістің қан аралас бөлінуі байқалады.
Асқазан ішектен қан кеткендегі негізгі белгілер. Мұндай қан кету асқазан, ішек, бауыр, өңеш тағыда басқа аурулардың симптомдары болады: қан аралас қусу, «кофе қоюын» қусу тұз қышқылы гематин араласып шығады. Тоқ ішектен қан кеткенде нәжісте ашық түсті қан (гемотохезис) пайда болады. Өңештен қан кеткенде қусық массаларына ашық түсті қан қосылады. Нәжістің мелена тәрізді (қара түсті) болуы ішекте қаннан әр түрлі ферменттердің және бақтериялардың пайда болуынан болады. Өзгермеген ашық түсті қанның нәжісте болуы асқазаннан қан кеткенін дәлелдейді. Ал ішектен қан кеткенде, тоқ ішектің ісігінде нәжіс аралас ал геморройда дефикация кезінде қан қосымдысы бөлінеді.
Темір жетіспеушілік анемиясында шамалы қан кету байқалады. Асқазан ішек жолдарынынан көп қан кетуі кезінде коллапс постегморрагиялық анемия пайда болады.
Бауыр - құрсақ қуысының жұпсыз мүшесі, адам организмдегі ең үлкен без. Түрлі функцияларды орындайды. Бауырда оған асқазан ішек жолдарынан қанмен түсетін улы заттарды залалсыздандыру жүреді. Оның массасы үлкен адамда – 1500-1700 г.
Өт қабы - өт жиналатын қалта.
Бауыр және өт жолдары клиникалық симптомдар.
аурысыну оң қабырға оң иық жаурынға, жауырдың аралығында таралуы
диспептикалық бұзылыс
жедел қабыну процесінде температураның көтерілуі
тердің қышынуы
сарғаю
тері, шыршты қабаттар сары түске енеді
нәжістің ашық түске, зәрдің қоңыр түске енуі
Клизма дегеніміз тоқ ішектің төменгі жағын емдеу және диагноз қою мақсатында түрлі сұйықтықтарды енгізу. Клизмалардың тазалау, сифонды, қоректендіру, дәрі-дәрмек және тамызғыш сияқты түрлері болады. Дені сау адам ішін әрдайым тәулігіне бір рет және бір уақытта босатып отырады. Кейбір аурулармен ауырғанда дәрет жүрмей қалады (іш қатып қалады). Мұндай жағдайда сырқатқа іш жүргізетін дәрі, диета белгілеп, сондай-ақ клизма қояды.
11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (70%)
бөлімшелерде ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы бар науқастарда мейірбикелік үрдісті жүзеге асыру, клизмалар жасау.
12. Жаңа тақырыпты бекіту. 18 мин (20%)
Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.
Тесттер:
Бауыр ауруының негізгі белгілері:
А) сарғаю, демікпе, жүрек дүрсілі, тері қышуы;
Б) қанауға бейім, көгеру, тұншығу, төс астындағы ауру:
В) сарғаю, зәрдің қараюы, түссіз, терінің қышуы
Г) арықтау, температураның жоғарылауы, бас айналу
Асцит – бұл:
А) қанның сұйық бөлігінің плевральды қуысқа түсуі
Б) тері жамылғысының көгеруі
В) аяқтың ісінуі
Г) қанның сұйық бөлігінің құрсақ қуысына жиналуы
Д) дененің ісінуі
Бауыр шаншуының ұстауы мынаған тән
А) гепетитке
Б) холециститке
В) өттің тазаруына
Г) бауыр циррозына
4. Бауыр циррозына тән белгілер:
А) жүдеу
Б) қан кету
В) бауыр мен көк бауырдың үлкеюі
Г) асцит
Д) бәрі дұрыс
5. Аш ішектің ұзындығы
а) 5-7 м
б) 2-3 м
в) 10-12 м
г) 1-2 м
6. клизма түсініктемесі
а) тоқ ішекке сұықтық жіберу
б) тоқ ішекке дәрілік заттарды енгізу
в) аш ішекті зерттеу
г) аш ішекке сұйықтық жіберу
7. клизма қоюға көрсеткіштер
а) операциядан кейін
б) метиоризмде
в) эндоскопиялық тексеруден алдын
г) тік ішекке шам қояр кезінде
8. Өттің тас ауруында ас қабылдау иньтервалы:
А) күніне 3 рет
Б) күніне 4 рет
В) әр 4 сағат сайын
Г) емдік ашығу
Д) ас қабылдау интервалының маңызы жоқ
9. Өт тас ауруына тән белгі:
А) оң жақ қабырға астындағы өткір ауру
Б) бас ауру
В) лоқсу, құсу
Г) іштің сыздап ауруы
Д) бел тұсындағы ауру
10. Бауыр мен өт жолдарының ауру науқастарының тамақтану рационынан мыналар шығарылады:
А) майлы қуырылған
Б) ұннан жасалған
В) тәтті
Г) рацион өзгермейді
Жауап эталоны:
1-в, 2-г, 3-в,4-д, 5-а, 6-б, 7-г, 8-в, 9-а, 10-а.
Ситуациялық есептер:
Стационарға оң жақ қабырға астының өткір ауруы оң иық пен жауырынға берілетін сырқат түсті. Сіздің сырқатқа күтіміңіз қандай болады?
Клизма жасау үшін науқасты мейірбике оң жақ бүйіріне қарата жатқызады, қолына
қолғап кеймеді. Бұл дұрыс жағдай ма?
13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%)
Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады
14. Үйге тапсырма беру. 4 мин (4%)
Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет
11 – сабақ
1 Сабақтың тақырыбы: Зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіс. Зәрдің жедел тоқтауы кезінде көмек көрсету.Қуыққа катетер енгізу алгоритмі.
2. Сағат саны: 180 мин (100%)
3.Сабақ түрі: практикалық
4.Сабақтың мақсаты:
оқыту: оқушыларды зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіспен, зәрдің жедел тоқтауы кезінде көмек көрсетумен, қуыққа катетер енгізу алгоритмімен
таныстыру.
тәрбиелік: оқушыларды зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезінде, зәрдің жедел тоқтауы кезінде, қуыққа катетер енгізу кезінде этика және деонтологиялық заңдылықтарды ұстануға тәрбиелеу.
дамыту: оқушыларда зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезінде, зәрдің жедел тоқтауы кезінде көмек көрсету, қуыққа катетер енгізу қабілеттілігін дамыту.
5. Оқыту әдісі: рольдік ойындар, жағдайды моделдеу
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: компьютер, мультимедиялық құрылғы.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, буклеттер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ.
б) оқыту орны: № 2, 3, 4 бөлмелер.
7. Әдебиеттер:
Негізгі (Н)
1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
Қосымша (Қ)
1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006.
8. Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 28 мин (30%)
Асқорыту жүйесі ауруларындағы медбикенің этикасы, деантологиясы
Асқорыту жүйесінің бұзылуының байқалуы
Іштің ауруы, тенезма, қыжылдау, дисфагия, кекіру, диспипсия, лоқсу, құсу, тәбеттің
бұзылуы, метиоризм.
клизма туралы түсінік
клизма түрлерін
клизма қоюдың мақсаты
клизма қоюға көрсетілімдер және кері көрсетілмдер
10. Жаңа сабақты түсіндіру : 54 мин (60%)
Жоспар:
Жедел зәр тоқтауына түсінік.
Жедел зәр тоқтауына алып келетін себептер мен белгілері.
Жедел зәр тоқтауы кезіндегі көмек.
Қуыққа катетер қою туралы түсінік.
Катетер қоюдың мақсаты: емдік, диагностикалық.
Процедураны өткізудің көрсеткіштері мен кері көрсеткіштері.
Катетер түрлері.
Процедураны өткізу әдісі және жабдықталуы.
Кездесетін асқынулары және оларды алдын алу.
Ерлер мен әйелдерге қуыққа катетер қою
ерекшеліктері.
Құралдарды тазарту.
Жедел зәр тоқтауы .
Жедел зәр тоқталу дегеніміз- операциядан кейін қуық бұлшықетінің жүйке регуляциясы бұзылуынан және де уретра обтурациясының нәтижесі. Ануриядан айырмашылығы анурия кезінде қуық бос және кіші дәретке отырғысы келмейді , ал жедел зәр тоқталу кезінде қуық толып тұрады және кіші дәретке жиі отырғысы келеді.
Дені сау адам бір тәулікте 4-7 рет зәр шығарады, көбінесе күндіз,ал түнде 1 реттен көп емес .
Аденома , қуық асты без рагі , босанудан кейін және операциядан кейін жедел зәр тоқталу пайда болады .
Зәр шығару рефлексін краннан аққан судың шуымен немесе жыныс мүшелерін жылы сумен жуып шығаруға болады. Қасаға үстіне жылы грелка қойса жақсы әсер береді .Істеген іс-шаралар жүзеге аспаса дәрігер тағайындауы бойынша бұлшықет тонусын жоғарылататын дәрілік заттарды береді (прозериннің 0,5% 1 мл ерітіндісін немесе пилокарпиннің 1% 1 мл ерітіндісін тері астына).Бұл іс-әрекеттер жүзеге аспаса дәрігер тағайындауы бойынша қуыққа катетер қояды.
Жедел зәр тоқталу кезінде көмек көрсету .
Науқастың жағдайына қарай оны ыстық ваннаға отырғызады, спазмолитиктерді енгізеді ( но-шпа 2-4 мл ерітіндісін немесе баралгиннің 5% 2-3 мл ерітіндісін бұлшықетке енгізу. Осы шаралар әсер етпесе науқасты урология бөліміне жатқызу қажет.
Зәр шығару каналының жарақатынан болған зәр тоқталу кезінде қуыққа катетер қоюға мүлде болмайды.
Катетерлеу –катетерді қуыққа несеп шығару,жуу, дәрі-дәрмектік заттар енгізу немесе зерттеу үшін несеп алу мақсатында енгізу. Қуыққа микроптар түсіріп алмау үшін катетерлеу ерекше мұқияттылық шараларды талап етеді, себебі оның шырышты қабығының қарсы тұруы өте нашар. Соның салдарынан катетерлеу тек өте қажетті жағдайда ғана жасалады. Катетерлеу жұмсақ және қатты катетерлердің көмегімен жүргізіледі. Жұмсақ катетер –ұзындығы 25-30 см, диаметірі 10мм дейінгі(1-30) иілмелі резеңке түтік. Катетердің жоғарғы ұшы дөңгеленіп келген ,бітеу. Одан шамалы жерде бүйірлік сопақша тесіктері бар. Катетердің жоғарғы ұшы қиғаш кесілген немесе воронка тәрізденіп кеңейтілген дәрі-дәрмек ерітінділерін ендіру және қуықты жуу үшін шприцке ұштық қою оңай болу үшін осылай жасалған.
Қолдану алдында катетерлерді 10-15 минут бойы қайнату керек. Қайнатудың әсерінен катетерлер біртіндеп иілмелілігін жойып,жарамсыз болып қалатынын есте сақтау қажет. Қолданылып болған соң оны сабындап жылы суға жуады да жұмсақ шүберекпен сүртеді. Резеңке катетерлерді 2% бор немесе карбол қышқылының ерітіндісі толтырылған эмаль не шыны қақпағы бар қораптарда сақтайды, әйтпесе олар кеуіп, иілгіштігін жояды да сынғыш болады.
Қатты (метал) катетерлер тұтқадан, өзектен және тұмсықтан( екі сопақша тесігі бар уретральді ұшты) тұрады. Катетер жұмыр, төменгі жағы бітеу.Ерлер катетерінің ұзындығы 30 см, әйелдер катетері -12 -15 см. Әйелге катетер енгізу.
Мақсаты: несеп қуығынан зәрді уақытылы шығару.
Көрсеткіші: жедел зәр тоқталу, несеп қуығын жуу және оған дәрілік заттарды енгізу, несеп және зәр шығару мүшелеріне операциядан кейінгі кезеңде.
Қажетті заттар:
стерильді: катетер , анатомиялық (2 дана) пинцеттер, корнцанг, лоток, латексті қолғаптар;
1:5000 фурациллин ерітіндісі , вазелин майы ;
зәрді жинауға ыдыс, дезинфицирлейтін ерітінділер , клеенка, антисептикалық ерітінділер;
Процедура алдында медбике қолын сабындап жылы сумен жақсылап жуып, тырнақтарын спиртпен немесе йод тұндырмасымен сүртеді. Сырқат алдын ала дәрет алады, ал қынабынан бөлінулер бөлінсе бүркіп жуады. Медбике немесе дәрігер оның оң жағында болады. Сол қолымен жыныстық еріндерін ашып, оң қолымен жоғарыдан төмен( тік ішекке қарай бағыттап) сыртқы жыныс мүшелерін , несеп шығаратын тесікті қандай да бір дезинфекциялайтын ерітіндімен (1: 1000 сулема ерітіндісімен, фурациллинмен, оксицианды сынап ерітіндісімен ) мұқият сүртеді. Содан кейін зарарсызданған вазелинмен майланған әйел катетерін алып, несеп шығаратын каналдың сыртқы тесігін тауып, ептеп катетер енгізеді. Катетердің жоғарғы тесігінен несеп шықса , катетер дұрыс түскен болып саналады.
Несеп өзінен өзі бөлінбесе жайлап қуықтың тұсынан басып, қалған несепті шығарады, ал содан кейін шамалы қалған несеп катетерді шығарған соң , несеп жүретін каналды жуып өтетіндей етіп, жайлап катетерді суырып шығарады. Әйелдің несеп бөлетін каналы онша ұзын емес(4-6см), сондықтан катетер енгізу онша қиын емес.
Егер несепті тексеруге алу қажет болса, зарарсызданған прбирканың аузын несеп жолының үстіне ұстап,ол толған соң зарарсызданған мақта тампонмен жабады. Егер катетер енгізу зарарсызданбаған катетермен немесе кір қолмен жасалса қуыққа инфекция түседі де, қабыну пайда болады, бұл сырқат күйін қиындатады, сондықтан медбике асептика және антисептика ережелерін қатаң сақтауы тиіс.
Еркекке катетер енгізу.
Мақсаты:несеп қуығынан зәрді уақытылы шығару.
Көрсеткіші: жедел зәр тоқталу; несеп қуығын жуу және оған дәрілік заттарды енгізу; бүйрек және несеп мүшелеріне операциядан кейінгі кезеңде.
Қажетті заттар:
стерильді: катетер, анатомиялық(2 дана) пинцентер , корнцанг, лоток, латексті қолғаптар, 1:5000
фурациллин ерітіндісі, вазелин майы.
зәрді жинауға ыдыстар ;клеенка, антисептикалық ерітінділер.
Еркекке катетер енгізу өте қиын, себебі олардың несеп шығару каналының ұзындығы 22 -25 см әрі екі физиологиялық тарылу жолдары кездеседі. Олар катетердің өтуіне кедергі келтіреді. Сырқат катетер енгізу кезінде тізесін бүгіп, шалқасынан жатады, табанының арасына «утка», астауша немесе кружка қояды, оған катетер бойымен несеп ағады. Медбике немесе дәрігер сол қолымен сырқаттың жыныс мүшесін ұстап, бор қышқылы ерітіндісіне малынған мақтамен оның басын мұқият сүртеді. Алдын ала зарарсызданған вазелин майы жағылған катетерді пинцетпен немесе зарарсызданған дәке
салфеткамен оң қолына ұстап онша көп күш жұмсамай біртіндеп несеп шығаратын каналға ендіреді. Катетерлеуді резеңке катетермен бастайды, ол жұмсақ әрі иілгіш болғандықтан кез келген формаға түседі, бұл оның жолда бар кедергіден өтуіне мүмкіндік береді. Катетер қуыққа енген бойда несеп шығады. Еркектерге металл катетерді тек дәрігер ғана енгізеді.
Қуықты жуу.
Бұл жұмыс қуықтан іріңді, тканнің іріген заттарын, ұсақ тастарды механикалық жолмен шығару үшін, сондай-ақ цитоскоп енгізу алдында жасалады. Әдетте қуықты резезке катетермен жуады. Алдын ала қуықтағы несептің мөлшерін, бір рет несеп шығару арқылы біліп алады.Сырқат тізесін бүгіп, бөксесін ашып, жамбасы көтеріңкі жатады. Бұл процедураны урологиялық креслода жасайды. Қуықты эсмарх кружкасымен жуады, оның резеңке түтігіне катетер кигізілген. Бор қышқылының ( 2% ерітіндісін), калий перманганатын ( 1:10000), оксицианды сынап (1 :10000) ерітінділерін пайдаланады. Аспаптар зарарсызданған болуы тиіс. Катетер енгізіп, несеп шығарады да, катетерді Эсмарх кружкасының резеңке түтігіне жалғайды. Қуықты түссіз сұйық шыққанша жуады, егер осыдан кейін цитоскоп енгізу керек болса, ерітіндіні қуықтың жартысына дейін жіберіп, катетерді шығарып алады. Жуғаннан кейін сырқат төсекте 30-60 минут тай жатуы тиіс. Егер дәрі-дәрмек заттармен жуса, онда күнделікті немесе күнара жуылады. Әдетте жалпы 12-14 рет жуады.
11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (70%) бөлімшелерде зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы бар науқастарда мейірбикелік үрдісті жүзеге асыру, зәрдің жедел тоқтауы кезінде көмек көрсету, қуыққа катетер енгізу кезінде мейірбикеге көмектесу.
12. Жаңа тақырыпты бекіту. 18 мин (20%)
Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.
Тесттер:
1.Қандай аурулар және жағдайлар жедел зәр тоқталуымен өтеді.
А.ісіктер немесе аденома
Б.бүйрек жетіспеушілігі
В.екі зәрағардың қысылуы
Г.құрсақ қуысының мүшелеріне жасалған операциясынан кейінгі жағдай
Д.босанудан кейінгі кезең
2.Жедел зәр тоқталуды ликвидациялау үшін қолданады:
А.қуыққа катетеризация жасау
Б.цистостомия
В.прозеринді тері астына енгізу
Г.атропинді тері астына енгізу
Д.спазмолитиктерді қолдану(но-шпа, баралгин)
Е.сыртқы жыныс мүшелерін жылы сумен жуу
3.Әйел қуығына катетер қою кезінде дұрыс кезекті іс әрекетті анықта.
А.аяқтарын тізесіне бүгіп арқасымен науқасты жатқызып және екі жаққа аяғын ашу.
Б.глицеринге батырылған зарарсызданған катетерді
оң қолмен ұстау
В.антисептикалық ерітіндімен зәрағар каналын өңде
Г.сол қолдың 1 және 2 саусақтарымен үлкен және кіші жыныс еріндерін көтеру, зәр ағар каналын анықтау
Д.зәр ағып болған соң зәрағар каналынан катетерді алу
Е.катетерді зарарсыздау
Ж.зәрағар каналына 3-5см-ге катетерді енгізу, соңын зәр қабылдағышқа салып қою
4.Жауапты толықтыр.
Жедел зәр тоқталу кезінде, дәрігер тағайындауы бойынша медбике науқасқа но-шпаның қанша ....мл,
....% ерітіндісін енгізеді.
5.Зәр шығару каналының жарақатынан болған зәр тоқталу кезінде қуыққа катетер қоюға ...............
6.Ерлерге металл катетерді мына жағдайда.................
енгізеді.
7.Катетерлер болады.........................
Сәйкестір.
8.Металл катетерлерді стерилизациялайды:
Өңдеу уақыты:
1.Пармен . А.180.С 60 мин
2.Құрғақ бумен. Б.160.С 100 мин
В.132.С 20 мин
Г.120.С 45 мин
9.Қуықты жууға көрсеткіш:
А.жедел зәр тоқталу
Б.жедел простатит
В.уретраның зақымдалуы
Г.қуықтың қабыну аурулары
Достарыңызбен бөлісу: |