ЖҰмыс бағдарламасы пән: «Мейірбике ісі негіздері» Мамандығы: 0302000 «Мейірбике ісі»

А.салицил спиртінің 1% ерітіндісі

Б.маргонцовоқышқыл калийдің 5% ерітіндісі

В.70% этил спирті

Г.фурациллиннің 0,02% ерітіндісі

Ситуациялық есептер:

1. 
   Операциядан 8 сағаттан кейін науқас кіші дәретке отырмады. Осы кезде медбикенің іс-әрекеті.
   

2. 
   Операциядан кейін реанимациядан бөлімшеге науқасты ауыстырды . 6сағаттың ішінде науқас кіші дәретке отырмады . Бұл кезде медбикенің іс-әрекеті қандай ?
   

Кері көрсеткіші болмаса іштің төменгі бөлігіне грелка қоюға болады , суды ашып қою . Бұл іс- әрекеттер әсер етпесе дәрігерге хабарлау .

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет

1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  

• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Жедел зәр тоқтауына түсінік.
  
• 
  Жедел зәр тоқтауына алып келетін себептер мен белгілері.
  
• 
  Жедел зәр тоқтауы кезіндегі көмек.
  
• 
  Қуыққа катетер қою туралы түсінік.
  
• 
  Катетер қоюдың мақсаты: емдік, диагностикалық.
  
• 
  Процедураны өткізудің көрсеткіштері мен кері көрсеткіштері.
  
• 
  Процедураны өткізу әдісі және жабдықталуы.
  
• 
  Кездесетін асқынулары және оларды алдын алу.
  

Жоспар:

1. 
   Эндокринді жүйелердің қызметі бұзылған науқастарды күту, қадағалау деонтологиялық аспект ілері.
   
2. 
   Эндокринді жүйе аурулары бар науқастарды тексеру тәртібі.
   
3. 
   Инструменталді және лабораторлы тексеру әдістері және олардың мәні.
   
4. 
   Комалық симптомдары және дәрігерге дейінгі көмек.
   
5. 
   Қант диабетімен ауыратын науқастардың іріңді жараларды алдын- алу.
   

Шөлдеу және көп мөлшерде зәр кіші дәретке отыру (полиурия)- қантты және қантсыз диабетінің негізгі белгісі. Бұл гиперудың артқы бөлігінің ауыр патологияларында кездесуі мүмкін. Шағымдары: асқорыту қызметінің бұзылуымен байланысты.(іштің ауыр сезімі, жүрек айну, құсу)- қант диабеті кезіндегі диабетикалық кетоацидоздың жиі белгісі. Гипотериозда іш қатуы болады. Қалқанша бюезі аурулары бар науқастарды күту, бақылау. Қалқанша без- адамның эндокринді жүйесінің ірі мүшесі болып табылады. Трийодтиронин, тироксин, кальцитонин бөліп шығарады. Қалқанша без аурулары (диффузды токсикалық зоб, эндемиялық зоб, гипотериоз тиреодит, ісіктер ж.т.б.) жиі кездеседі. Қалқанша без без ауруларында жиі нерв- псикихалық жүйе зақымдалады. Диффузды токсикалық зобы бар аурулар тез ашуланшақ, ал гипотериозджа апатия, ұйқышылдық. Зат алмасу бұзжылған науқастарда дене салмағы ұзжылады. Диффузды токсикалық зобта кенеттен арықтау байқалады. Күнделікті өлшену аурудың ағымын және емдеу нәтижесін көрсетеді. Зат қалқанша безі ауыратын науқастарда негізгі алмасу өзгероуіне байланысты дене температурасы өзгереді, гипертериозда жоғарылайды, гипотериозды төмендейді. Дене температурасы ауру ағымын көрсетеді, термометрияны күніне бірнеше рет өткізедді. Диффузды токсикалық зобта шөлдеу, жоғары терминдік гипотиреоз кезінде теріге көңіл бөлу қажет. Терілер қатқыл, тез қабыршықталған болады. Диффузды токсикалық зобта көз кеңістігі кеңейген, көзін фурацилинмен жуып, қабюығына көз ма йын жағу керек. Қалқанша без ауруларында жүрек –қан тамыр жүйесі бұзылады.Диффузды токсикалық зобта тахикардия, артериалды гипертензия, гипотиреозда керісінше. Сондықтан ҚҚ өлшеу керек. Диффузды токсикалық зобы бар науқастар диетаны сақтау қажет. Асқынуы- тиреотоксикалық криз- бұл кезде кенет психикалық қозғыштық, дене температурасы 40-41 ⁰ , іш ауруы, жүрек айну, іш өту, құсу. Тиреотоксикалық криз кезінде кортикостерендты, код, препараттары, жүрек гликозидтері қолданады.

Диабетикалық кома

Әсер ететін факторлар: Режимнің бұзылуы,Физикалық және психикалық травма, Инфекция

Команың алды белгілері: Шөлдеу, Адипомия, Бас ауруы, Іш ауруы,

Медбике тактикасы: Дәрігерді тез арада шақыру

Кома белгілері: Тері құрғауы, Ацетон иісі, тахикардия, ҚҚ төмендеуі, Гипергликемия, Глюкозурия

Емдеуі: Инсулин енгізу, Дезинтоксикациялық терапия, Гипогликемиялық кома,

Себептері: Тамақтану тәртібінің бұзылуы, қанда инсулин мөлшерден тыс көбейіп кетуі

Кома алды жағдайдың белгілері: Әлсіреу, Тері бозаруы, Терлегіштік, Бұлшық еттердің тартылуы, Дененің дірілдеуі

Медбике тактикасы:

Дәрігерді тез арада шақыру. Қант немесе тәтті шай беру керек.

Семіздік бар науқастарды күту және бақылау. Семіздік дегеніміз- тері асты клетчаткаларға майлы тіндердің мөлшерден тыс жиналуы. Бұл кезде зат алмасу бұзылады. Шағымдары ентікпе, әлсіздік, терминдік, ҚҚ қосалқы аурулары атеросклероз, жүректің ишемиялық ауруы, қант диабеті, подарга, өт-тас ауруы. Бұндай науқастардың күтімінде тыныс алу және жүрек қан- тамыр жүйесіне көп көңіл бөлу керек. Семіздік ауруы бар науқастар жиі іріңді ауруларға беймиі келеді. Алдын- алу жақсы күтім, ванна, душ қабылдау қажет. Күнделікті науқасты таразыға өлшеу тиіс. Стационардағы науқастарға төмен калориялы диета тағайындалады. Арнайы физикалық жаттығулар, су процедуралары, массаж қажет. Қажет жағдайда тәбетті төмендететін дәрілік заттар (изолипан, минифон ж.т.б.), гармональды дәрілер, зжәр айдайтын дәрілер қолданады.

Сабақтың мазмұны.

Бөлімшелердегі студенттердің өзіндік жұмыстары

1. 
   Эндокринді жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі науқастардың күтімін ұйымдастыру жұмыстарымен студенттерді таныстыру.
   
2. 
   Оқытушымен бірлесіп істеген жұмыстары.
   
3. 
   Эндокринді жүйе ауруы бар науқастарды талқзылау және мейірбикелік процесті ұйымдастыру.
   

Лабораториялық тексеру әдісінің көмегімен организмде болып жатқан биохимиялық процестерді білуге болады. Бұл процестер қабыну, жұқпалы, аллергиялық, ісікң және тағы басқа ауруларда өзгеріп от ырады.

Лабораториялық анализдің негізгі сауалы болып организмнің функциональді жағдайының объективті көрінісін, диагностикалық мақсатта және емнің нәтижелігін бақылау болып табылады.

Қанның биохимиялық анализі адам организмдегі барлық зат алмасу процестерінің ( ақуызды алмасу, көмірсу алмасу, май алмасу, электролитті алмасу) жағдайын көрсетеді. Зат алмасудың әр бір түрі белгілі бір жүйе немесе мүшенің жұмысына байланысты болып келеді.

Бүйректегі патологиялық процестің ауырлығын анықтау үшін қаннан зат алмасу өнімінің шығуының қаншалықты бұзылғанын анықтау қажет.

Кейбір ауруларды нақты негіздеу үшін қанның биохимиялық анализі маңызды болып табылады. Оның қатарына: бауыр, бүйрек, ұйқы безі, жүректің шұғыл аурулары, тұқым қуалайтын аурулар, авитиминоздар, интоксикация және т.б.

Көмір су алмасудың – ең жиі көрсеткіші болып қан құрамындағы қант болып табылады. Оның аз мерзімге көтерілуі тамақтанып болған соң эмоциональді қозу, стресті реакциялар, ауырсыну ұстамалары байқалады. Қанда қант мөлшерінің тұрақты көтерілуі қант диабеті кезінде кездеседі. Май алмасудың бұзылуы кезінде липидтер және оның фракцияларының ( триглициридтер, липопротеидтер және холестерин эфирі) көтерілуі байқалады. Бұл көрсеткіштер бүйрек және бауырдың функциональді қабілеттілігін бағалау үшін маңызды. Липидтердің жоғарылауы тамақтанып болған соң байқалады жжәне 8-9 сағатқа созылады. Қанда липидтердің жоғарылауы гепатит, атеросклероз, нефроз, қанат диабеті және семіздік кезінде кездеседі.

Пигментті алмасудың көрсеткіші болып билирубин саналады- өттің сары қоңыр пигменті. Бауырда түзіледі., өтпен ішекке түседі. Қанда осы пигменттің екі түрі кездеседі- тікелей және тікелей емес. Бауыр ауруларының тән белгілеріне – тікелей билирубин концентрациясының жоғарылауы, ал механикалық сарғаю кезінде ерекше жоғарылауы жатаджы. Диурездің көп бөлінуі кезінде бүйрек арқылы, көп терлегеннен тер арқылы және қайтымсыз құсу кезінде асқазан- ішек жолы арқылы электролиттер мен судың интенсивт і азаюына сусыздану дамиды. Су минералды алмасудың әр түрлі бұзылысы қант диабетінің ауыр түрінде, бауыр циррозы кезінде, жүрек - қан тамывр жетіспеушілігі кезінде кездеседі.

Эндокринді жүйенің функциональді жағдайын бағалау үшін –қандағы гормандардың құрамын анықтайды, мүшделердің спецификалық активтілігін білу үшшін- ферменттің құрамын, ал гиповитаминоздарды диагностикалау үшін дәрумендердің құрамын анықтайды.

С- реактивті ақуыз (СРА) жедел қабыну ауруларының (өкпе қабынуы, аппендицит) ең жедел және сезімтал индикаторы болып табылады.

Клинико- диагностикалық лабораториялық тексерудің әр бір түрі дәрігерддің тағайындауы бойынша жүргізіледі.

Лабораториялық тексеру әдісінің көмегімен организмде болып жатқан биохимиялық процесстерді білуге болады. Бұл процестер қабыну, жұқпалы, атллергиялық, ісік және тағы ббасқа ауруларда өзгеріп отырады.

Лабораториялық анализддің негізгі сауалы болып организмнің функциональдюі жағдайының объективті көрінісін, диагностикалық мақсатта және емнің нәтижелігін бақылау болып табылады.

Қанның биохимиялық анализі адам организміндегі барлық зат алмасу процесстерінің (ақуызды алмасу, көмірсу алмасу, май алмасу, электролитті алмасу) жағдайын көрсетеді. Зат алмасудың әр бір түрі белгілі бір жүйе немесе мүшенің жұмысына байланысты болып келеді.

Бүйректегі потологиялық процестің ауырлығын анықтау үшін қаннан зат алмасу өнімінің шығуының қаншалықты бұзылғанын анықтау қажет.

Кейбір ауруларды нақты негіздеу үшін қанның биохимиялық анализі маңызды болып табылады. Оның қатарына: бауыр, бүйрек, ұйқы безі, жүректің шұғыл аурулары, тұқым қуалайтын аурулар, авитаминоздар, интоксикация және т.б.

Қан анализі организімге минерал және су алмасу мен тығыз байланысты екенін көрсетеді. Диурездің көп бөлінуі кезінде бүрек арқылы, көп терлегенне тер арқылы және қайтымсыз құсу кезінде асқазан – ішек жолы арқылы электролиттер мен судың интесивті азаюынан сусыздану дамиды. Су минералды алмасудың әр түрлі бұзылысы қант диабетінің ауыр түрінде, бауыр циррозы кезінде, жүрек – қан тамыр жетіспеушілігі кезінде кездеседі.

С – реактивті ақуыз (СРА) жедел қабыну ауруларының (өкпе қабынуы, аппендицит) ең жедел және сезімтал индикаторы болып табылады.

Клинико – диагностикалық, лабораториялық тексерудің әр бір түрі дәрігердің тағайындауы бойынша жүргізіледі.

11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (70%)

бөлімшелерде эндокринді жүйе қызметі бұзылуы бар науқастарда мейірбикелік үрдісті орындау.

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1. 
   Қалқанша безі ауыратын науқас диспансерлік қарауда киімінің тар екендігін айтты. Бұл жағдайда медбике:
   

Б)науқасты таразға тартады

В)науқасқа жаны ашиды

Г)берілген мәселеге көңіл аудармайды

2. 
   Эпидемиялық зобтың даму себептері:
   

Б)қалқанша без жетіспеушділігі

В)иод жетіспеушілігі

Г) темірдің көбеюі

3. 
   Инсулин қатысады
   

Б)асқазан- ішек жолынан глюкозаның сіңірілуі

В)организмнен глюкозаның бөлінуі

Г) майлардың сіңірілуі

4. 
   Қант диабетіне тән:
   

Б)арықтау, шөлдеу, гипогликемия

В)ісіктер, әлсіздік, олигурия

Г) әлсіздік, апатия, олигурия

5. 
   Науқасқа бірінші рет инсулин тағайындалады. Ол медбикеге инсулиннің ағзаға қалай әсер ететінін сұрады. Медбике инсулинді
   

Б)клетка арқылы қандағы глюкозаның сіңірілуіне қатысады

В)ұйқы безі клеткалардың қызметін реттейді

6. 
   Диабетикалық комға тән:
   

Б)жүрек айну

В)ацетон иісі

Г) организмнен қанның бөлінуіне қатысады

Д) ұйқы безінің альфа- клеткалардың қызметін реттейді

7. 
   Диабетикалық комаға тән:
   

Б)жүрек айну

В)ацетон иісі

Г) организмнен қанның бөлінуіне қатысады

Д) ұйқы безжінің альфа- клеткалардың қызметін реттейді

8. 
   Медбике науқасқа инсулин енгізгеннен кейін мынандай белгілер дамуы мүмкін: тремор, терлегіштік, әлсіздік, ашығу сезімі, осыған байланысты мынандай кеңес береді:
   

Б)салат

Г) томат сок

9. 
   Қант диабетімен ауыратын науқастарды күту жоспары арқылы, мақсатын анықтау
   

2. құсу болмайды

3. қантты төмендететін дәрілерддің әсерін түсіндіреді

9. Инсулин енгізгеннен кейін науқаста тез дірілі, аштығу байқалды

А) гипертони ялық криз

Б) гипогликемиялық жағдай

В) коллапс

Г) талма

10. Семіздік ауруы бар науқастарды күтіміне байланысты қандай шаралар қолданылады

А) дұрыс тамақтануын ұщйымдастыру

Б) тері күтімі

В)термометрия

Г) емдік физкультура

Ситуациялық есептер.

1. 
   62 ж науқас терапия бөлдімшесиіне мынандай шағымдармен: ауыз қуысының кебюуі, шөлдеу, тері қышуы, жиі кіші дәретке отыру келіп түсті. Қдарағанда: терісі ұстағанда құрғақ, қасыған іздер, РS 86/ минуты қанда- қанды (ашқарында 10,3- моль/ л, тәуліктік зәрде глюкозурия (10/л).
   

2. 45 жасар науқас терапия бөлімшесіне мынандай шағымдармен әкелінеді: жүрегінің қатты соғуы, терминдік қайта құсу, кенеттен әлсіздік, дене салмағын көп мөлшерде жоғалту. 5 жыл тиреотоксикалық зат ретінде «Д» есепте тұр, тиреостатикалық дәрілерді қолданады. Тұмаудан кейін жағдайы нашарлады. Қарағанда t 38⁰ РS180/мин. ҚҚ 140/60 мин ст. Б қалқанша безі аздап үлкейген, аяқ қолдарддың треморы байқалады.

Күтім тактикасы қандай ?

13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%)

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет

1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Эндокринді жүйелердің қызметі бұзылған науқастарды күту, қадағлау деонтологиялық аспект ілері.
  
• 
  Эндокринді жүйе аурулары бар науқастарды тексеру тәртібі.
  
• 
  Инструменталді және лабораторлы тексеру әдістері және олардың мәні.
  
• 
  Комалық симптомдары және дәрігерге дейінгі көмек.
  
• 
  Қант диабетімен ауыратын науқастардың іріңді жараларды алдын- алу.
  

Жоспар:

1. 
   Егде және ересек жастағы ауруларды күтудегі практикалық дағдыларын меңгерту.
   
2. 
   Осы жастағы адамдардың арасындағы жиі кездесетін ауруды байқау.
   
3. 
   Жасанды тамақтандырылатын тамақты үйымдастыру.
   
4. 
   Егде және ересек адамдардың жеке басының гигиенасы.
   
5. 
   емдік дене шынықтыру
   
6. 
   Бақытсыз жағдайды, сыныкты емдеу.
   
7. 
   Гериатриялық науқастардың өкпе қабыну ауруының алдын алу.
   

Адамның қартаюына байланысты көздің көру, қүлақтың естуі, терінің жүмсақтығы өзгереді. Қартаюдың механизмі.