ЖҰмыс бағдарламасы пән: Микробиология Пән коды: Мiс 2210 Мамандық: 051102 «Қоғамдық денсаулық сақтау»

2. Мақсаты:

1. 
   Микробиологиялық лабораториядағы кеңінен қолданатын құрал-жабдықтармен таныстыру және үйрету.
   
2. 
   Иммерсионды жарық микроскопта жұмыс істетуді үйрету.
   
3. 
   Бактерия дақылынан дайындалған фиксацияланған жұғындыны қарапайым әдіспен бояу.
   
4. 
   Боялған препараттарды қарапайым иммерциондық жүйеде микроскоптау.
   

1. 
   Медициналық микробиология пәнінің анықтамасы.
   
2. 
   Микроорганизмдердің классификациясының негізгі принциптері.
   
3. 
   Бактерия жасушасының құрылымы.
   
4. 
   Бактерия жасуша қабырғасының құрылымының ерекшеліктері.
   
5. 
   Бактериялардың цитоплазматикалық мембрана – полифункционалдық құрылымы.
   
6. 
   Бактерия капсуласы, оның негізгі қасиеті, оны микроскопия әдісімен анықтау.
   
7. 
   Жіпшелер, донорлық талшықтар, фимбриялар, немесе кірпікшелер – олардың химиялық құрылымы, бактерия жасушасы үшін биологиялық маңызы.
   
8. 
   Эндоспоралар және спора түзу – бактериялардың қолайсыз жағдайдағы қорғаныстық қасиеті.
   
9. 
   Spirochaetalis қатарының морфологиялық ерекшеліктері.
   
10. 
    Риккетсиялардың морфологиялық ерекшеліктері, олардың жүйелілігі, классификациясы.
    
11. 
    Хламидиялардың морфологиялық ерекшеліктері, олардың жүйелілігі, классификациясы.
    
12. 
    Микоплазмалардың морфологиялық ерекшеліктері, олардың жүйелілігі, классификациясы.
    
13. 
    Актиномицеттердің (стрептомицеттердің) ұйымдасу дәрежесінің ерекшеліктері, бактериялардан және саңырауқұлақтардан айырмашылығы, ұқсастығы.
    
14. 
    Зең саңырауқұлақтардың морфологиясы.
    
15. 
    Қарапайымдылардың классификациясы және морфологиясы.
    
16. 
    Грам әдісімен бояу механизмі және кезеңділігі.
    
17. 
    Ожешко, Нейссер, Бурри-Гинс, Цилю-Нильсен бояу әдістері.
    

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006

Қосымша:

1. 
   Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007
   
2. 
   Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007
   
3. 
   Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007
   
4. 
   Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007
   
5. 
   Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007
   
6. 
   Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.
   
7. 
   Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж.
   
8. 
   Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
   
9. 
   Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.
   
10. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.
    
11. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
12. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).
7. Бақылау (тесттер, есептер және т.б)

Жағдайлық есептер:

1. 
   Грам әдісімен боялған жұғындыда қызыл түсті, шеті тұйықталған орама пішіндегі таяқша байқалады. Микроб морфологиясын анықтау және Грам әдісімен бояудың оған қатысы.
   
2. 
   Грам әдісімен боялған жұғындыда «жүзім шоғыры» тәрізді күлгін коктар байқалады. Микроб морфологиясын анықтау және Грам әдісіне қатысу.
   
3. 
   Романовский-Гимзе әдісімен боялған жұқпада көк-күлгін иірілген ірі біркелкі емес оралымдармен микроорганизмдер көрінеді. Бұл қандай микроорганизмдер?
   
4. 
   Романовский-Гимзе әдісімен боялған жұқпада бірнеше оралымдармен, латын «S» әрпі тәрізді қызғылт түске боялған микроорганизмдер көрінеді. Бұл қандай микроорганизмдер?
   
5. 
   «Жаншылған» тамшы препаратынан, қараңғы жазықты әдіс арқылы бірқалыпты оралымдары бар микроорганизмдер анықталады. Бұл қандай микроорганизмдер?
   
6. 
   «Жаншылған» тамшы препаратында бөлінген, септирленген мицелиялары бар, олар бір-бірімен айқасып тығыз саңырауқұлақ тобын түзген, одан бір клеткалы конидие тасымалдаушы шығып аяқ жағы желдеткіш тәрізді ұйыған. Бұл қалталы саңырауқұлақтардың қай түрі?
   

1. Алғашқы рет микроорганизмдерді көру мүмкіндігін дүниеге келтірген ғалым:

1. 
   Р.Кох
   
2. 
   И.Мечников
   
3. 
   Л.Пастер
   
4. 
   А.Левенгук
   
5. 
   Д.Ивановский
   

1. 
   Грам
   
2. 
   Ожешко
   
3. 
   Леффлер
   
4. 
   Бури-Гинс
   
5. 
   Романовский-Гимза
   

1. 
   төрт
   
2. 
   екі
   
3. 
   үш
   
4. 
   бес
   
5. 
   алты
   

1. 
   х 8, 40
   
2. 
   х 8
   
3. 
   х 10
   
4. 
   х 40
   
5. 
   х 90
   

1. 
   капсула
   
2. 
   L - форма
   
3. 
   жасушалық қабырға
   
4. 
   талшықтар
   
5. 
   цитоплазматикалық мембрана
   

1. 
   бөлме температурасындағы шкаф
   
2. 
   термостат
   
3. 
   Пастер пеші
   
4. 
   Кох аппараты мұздатқыш
   
5. 
   мұздатқыш
   

1. 
   жағынды
   
2. 
   “жуан” тамшы
   
3. 
   ”езілген” тамшы
   
4. 
   “ілінген” тамшы
   
5. 
   вирустық препараттар
   

1. 
   0,2 мкм
   
2. 
   0,1 мкм
   
3. 
   200 нм
   
4. 
   100 нм
   
5. 
   10 нм
   

1. 
   резиналық бұйымдар
   
2. 
   физиологиялық ерітінділер
   
3. 
   қоректік орталар
   
4. 
   шыны ыдыстар
   
5. 
   синтетикалық материалдар
   

1. 
   фазалы-контрасты
   
2. 
   люминицентті
   
3. 
   жарыктық
   
4. 
   электронды
   
5. 
   күңгірт-жазықтық
   

№3

3. Оқыту мақсаты: Бактериялық ілмекпен, инемен, тамызғышпен, шпательмен егу техникасын меңгеру. Зерттелетін материалды жасанды қоректік ортаға егу.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. 
   Метаболизм-бактерия жасушасында өтетін биохимиялық реакциялары, метаболизмнің екі жағы.
   
2. 
   Бактериялардың қоректенуі және энергия көзі бойынша жіктелуі.
   
3. 
   Бактериялардың қоректену механизмнің ерекшеліктері және өсу факторлары.
   
4. 
   Бактерия ферменттерінің негізгі топтары, оның жіктелуі.
   
5. 
   Аэробты және анаэробты бактериялардың тыныс алуы кезіндегі электрондардың соңындағы акцепторлары.
   
6. 
   Бактериялардың өсуі мен көбеюі. Бактерия популяциясының сұйық қоректік ортада көбею фазасы.
   
7. 
   Арнайы, микробиологиялық терминдерге түсініктеме беріңіз: “түр”, “штамм”, “клон”, “колония”, “таза дақыл”.
   
8. 
   Бір белгі бойынша бөлінетін /морфологиялық, биологиялық, патогендік, антигендік т.б./; бір түр ішіндегі бактериялардың штамдары.
   

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006

Қосымша:

1. 
   Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007
   
2. 
   Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007
   
3. 
   Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007
   
4. 
   Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007
   
5. 
   Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007
   
6. 
   Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.
   
7. 
   Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж.
   
8. 
   Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
   
9. 
   Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.
   
10. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.
    
11. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
12. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

7. 
   Бақылау (тесттер, есептер т.б)
   

1. 
   Анаэробтардың таза дақылын алу үшін лаборант тоңазытқыштан алынған Китта-Тароцци ортасына зерттелетін материалды егеді. Сосын инкубация кезеңінде термостатқа салады. Таза дақыл алуда қандай қателік жіберілді?
   
2. 
   Шымкент қаласында ішек инфекциясының өршіген кезінде лабораторияда бір топ аурудан дизентерия, іш сүзегі, тырысқақ вибрионы бөліп алынып талданған. Бөлінген қоздырғыштарды арнайы микробиологиялық терминдермен негіздеңіз.
   

4.Бактериялардың бірқалыпты популяциясын бөліп алу үшін врач - бактериолог өскен микроорганизмнің қасиетін зерттеу үшін тығыз қоректік ортадағы бөлінген колонияның бір бөлігін алады. Бұл процестерді арнайы микробиологиялық терминдермен негіздеңіз.

5.Гисс ортасына егілген бактериялық дақылдың инкубациялық тәуліктен кейін глюкозасы бар пробиркадағы қоректік ортаның түсі газ түзе өзгереді. Бұл өзгеріс нені білдіреді?

6.«Шұбар» қатардағы егілген дақылдың 24 сағаттан кейін пептонды суы бар пробиркада Гисс ортасының бұлдырауы байқалады. Ортаны 1 атмосфералық қысымда лаборант стерилдеген болатын. Дифференциалды көміртегісі бар ортаны дайындау және стерильдеу кезіндегі қателіктер мен дұрыстарды атаңыз.

1. Бактериялардың дақылдық қасиеттерін зерттеуде қолданатын әдіс:

1. 
   биологиялық
   
2. 
   бактериоскопиялық
   
3. 
   аллергологиялық
   
4. 
   серологиялық
   
5. 
   бактериологиялық
   

1. 
   изомераза фермент
   
2. 
   лиаза
   
3. 
   трансфераза
   
4. 
   гидролаза
   
5. 
   оксидоредуктаза
   

1. 
   темір
   
2. 
   күкірт
   
3. 
   мырыш
   
4. 
   алюминии
   
5. 
   азот
   

1. 
   қиғаш агарға егу
   
2. 
   оқшауланған колонияларды зерттеу
   
3. 
   лабораториялық жануарларды залалдау
   
4. 
   Гисс ортасына егу
   
5. 
   қоректік агарға егу
   

1. 
   оксидоредуктаза
   
2. 
   ревертаза
   
3. 
   хеликаза
   
4. 
   лигаза
   
5. 
   лиаза
   

1. 
   ылғал
   
2. 
   құрғақтық
   
3. 
   ауа
   
4. 
   сілтілі орта
   
5. 
   жарық
   

1. 
   ақуыз
   
2. 
   липид
   
3. 
   көмірсу
   
4. 
   минеральды заттар
   
5. 
   су
   

1. 
   гидролазы
   
2. 
   трансферазы
   
3. 
   лиазы
   
4. 
   изомеразы
   
5. 
   лигазы
   

1. 
   протеолитикалық қасиеттерін зерттеу
   
2. 
   жұғындыларды микроскоптау
   
3. 
   қиғаш қөректік ортаға егу
   
4. 
   оқшауланған колонияларын зерттеу
   
5. 
   Гиса орталарына егу
   

1. 
   термостат
   
2. 
   автоклав
   
3. 
   центрифуга
   
4. 
   мұздатқыш
   
5. 
   Пастер пеші
   

№4

1. 
   Қоректік орталардың жіктелуі.
   
2. 
   Қоректік орталарға қойылатын талаптар.
   
3. 
   Универсальды қоректік орталар.
   
4. 
   Элективті /селективті/ қоректік орталар, оның тағайындалуы.
   
5. 
   Дифференциалды - диагностикалық қоректік орталардың құрамы мен қолданылуы.
   
6. 
   Таза қоректік орталарды стерильдеу әдістері.
   

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006

Қосымша:

1. 
   Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007
   
2. 
   Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007
   
3. 
   Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007
   
4. 
   Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007
   
5. 
   Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007
   
6. 
   Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.
   
7. 
   Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж.
   
8. 
   Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
   
9. 
   Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.
   
10. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.
    
11. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
12. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

7. 
   Бақылау (сұрақтар, тесттер, есептер және т.б)
   

1. 
   Гисс ортасына егілген бактериялық дақылдың инкубациялық тәуліктен кейін глюкозасы бар пробиркадағы қоректік ортаның түсі газ түзе өзгереді. Бұл өзгеріс нені білдіреді?
   
2. 
   «Шұбар» қатардағы егілген дақылдың 24 сағаттан кейін пептонды суы бар пробиркада Гисс ортасының бұлдырауы байқалады. Ортаны 1 атмосфералық қысымда лаборант стерилдеген болатын. Дифференциалды көміртегісі бар ортаны дайындау және стерильдеу кезіндегі қателіктер мен дұрыстарды атаңыз.
   
3. 
   ОҚО 1998ж. Келес ауданындағы тырысқақтың өршіген кезінде тырысқақ вибрионы бір уақытта судан, аурудан және тасымалдаушыдан бөліп алынған. Осыны арнайы микробиологиялық терминмен негіздеңіз.
   
4. 
   Бактериялардың бір қалыпты популяциясын бөліп алу үшін дірігер бактериолог өскен микроорганизмінің қасиетін зерттеу үшін тығыз қоректік ортадағы бөлінген колонияның бір бөлігін алады. Бұл процессті арнайы микробиологиялық терминмен негіздеңіз.