Радиохимиялық зерттеу әдістері

Судың, ауаның, азық-түлік өнімдерінің және топырақтың радиоактивтілігін зерттеу тек қана берілген обьектінің ортақ активтілігін өлшеуді ғана емес, изотоптық құрамын зерттеуді дн қамтуы керек. Бұл сыртқы ортадағы радиоактивтік изотоптардың әр түрлі радиотоксикалылығы болуымен байланысты. Сондықтан бірдей деңгейлі активтілігі бар, бірақ әр түрлі токсикалылығы бар изотоптар болса, онда олар әр түрлі қауіп төндіреді.

Мысалы, суқойма суларында 8·10-10 кг/л-ге тең Na24 концентрациясы осы изотоптың шекті рұқсат етілген концентрациясынан (ПДК) 10 есе кіші болады. Осындай активтілік Sr90 үшін шекті рұқсат етілген концентрациядан (ПДК) 20 есе артық болады және мүмкін емес деп танылуы шарт.

Радиоактивтік заттар қоспасының изотоптық құрамын және бөлек компоненттердің сандық сипаттамасын анықтау мақсатында гигиеналық практикада радиохимиялық әдістер қолданылады. Бұл әдістердің мәні әр түрлі элементтердің изотоптарын қоспадан химиялық бөліп алып, олардың активтілігін анықтауда. Әдетте радиоактивтік элементтер қоспасын бөлу ерітінділерде жүргізіледі. Сондықтан зерттеуге арналған үлгілерді әр түрлі әдіспен ерітіндіге айналдырады. Алынатын ерітінділерде радиоактивтік элементтер өте аз мөлшерде болатынын атап өткен жөн. Олардың еру шегінен асу мүмкіндігі жоқтығынан және сыйымдылық қабырғасындағы радиоактивтік элементтер адсорбциясы себебінен радиоактивті элементтерді әдеттегі қоршау әдісімен бөліп алу мүмкін емес. Ерітінділердегі изотоптарды бөліп алу үшін келесі әдістерге жүгінеді:

1) Изотоп тасымалдаушымен қоршау, бұл жағдайда ерітіндіге сол радиоактивтік заттың тұрақты изотобын енгізеді;

2) Изоморфты қоршау – ерітіндіге радиоактивтік затпен химиялық қасиеті жағынан сәйкес изотоп енгізіледі;

3) Изотоп тасымалдаушымен әсер ету (мысалы, осылай І131-ді анықтайды).

4) Изотоп тасымалдаушымен экстрагирлеу;

5) Хроматография.

Радиоактивтік изотоптың толық бөлінуін бақылау зерттелетін ерітіндіге екінші

ретті қосылған тасымалдаушыны қоршау арқылы (бұл жағдайда екінші реттік қоршау активтілігі жоқ болуы керек) немесе зерттелетін ерітіндіге кейіннен толық қоршауға алынуы анықталатын тасымалдаушының тура мөлшерін қосу арқылы жүзеге асырады. Тасымалдаушының қоршалу пайызы радиоактивтік изотоп қоршауы пайызына тең болады. Радиохимиялық сандық анализ жүргізуге кіріспес бұрын зерттелетін материалдың мүмкін изотоптық құрамымен танысқан жөн. Егер анализ жүргізілетін материал құрамынан қандай да бір радиоизотоп тапса немесе бір бірінен β-бөлшектердің максималь

энергиясы немесе жартылай шашырау периоды өзгеше болған жағдайда радиохимиялық анализдің қажеті жоқ, физикалық әдістермен сәйкестікті тексеру жеткілікті. Сыртқы ортаның ластанған объектілерінде Sr90, Cs137 және Pu239 жоғары токсикалық изотоптарын анықтау ерекше гигиеналық мәнге ие. Кей жағдайларда I131-ді анықтау жүргізіледі.

Дәріс 10. Радиологиялық бақылау

Дәріс 11. Радиоактивті қалдықтар

2. 
   
   
   жүктеу/скачать 226 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: