|
қуаттыыыылығы
|
белоктар
|
майлар
|
углеводтар
|
витаминдер
|
Минерал тұздары
|
А
|
В1
|
С
|
кальций
|
калий
|
Сүт пен айран
|
62
|
3,0
|
3,5
|
4,5
|
0,05
|
0,05
|
1,0
|
120
|
127
|
Қаймақ 1 сорт
|
285
|
2,1
|
28
|
3
|
0,30
|
0,05
|
-
|
86
|
91
| Сүзбе майлысы |
230
|
11
|
19
|
3
|
-
|
-
|
-
|
140
|
-
| Сүзбе майсызы |
75
|
14
|
0,5
|
3,5
|
-
|
-
|
-
|
164
|
-
| Сыр советский |
380
|
21
|
30
|
2,5
|
0,22
|
0,06
|
-
|
700
|
-
| Тәтті қою сүт |
324
|
6,8
|
8,3
|
53,5
|
0,03
|
0,06
|
2,5
|
316
|
-
| Сүт ұнтағы |
469
|
22,8
|
24,4
|
36,3
|
0,32
|
0,24
|
4,0
|
939
|
994
| Жұмсақ сыр |
255
|
19
|
18
|
2
|
-
|
-
|
-
|
663
|
-
| Қаймақты балмұздақ |
180
|
3,4
|
9,4
|
18,5
|
-
|
-
|
-
|
137
|
109
| Қымыз |
46
|
1,5
|
1,6
|
6,2
|
-
|
-
|
20
|
83
|
81
| Шұбат |
53
|
8,3
|
3,8
|
1,2
|
0,03
|
0,05
|
5,57
|
167
|
-
| Құрт |
386
|
45
|
17
|
13,5
|
|
|
белгісіз
|
|
| Ірімшік |
480
|
36
|
27
|
23
|
|
|
белгісіз
|
|
|
2. Организм үшін нағыз пайдалы белоктар алынатын тағамдар: түрлі еттер, балықтар және жұмыртқалар.
3. Құрамында углеводтары көп тағамдар.
4. Қуаттылығы күшті тағамдарға түрлі-түрлі майлар жатады. Олардың 100 грамындағы қуаттылық 700-800 ден кем емес. Белоктар мен углеводтар өте аз да, ал май 70-90 грамм мөлшерінде, витаминдер мен минерал тұздары жоқтың қасында болады.
Бесінші және алтыншы бөлімдерге құрамында С, Р және А витаминдері көп тағамдар жатады.
Тиімді тамақтанудың екі міндеті бар.
Баланың туған сәтінен бастап қалыпты дамуы мен өсуі үшін қажет құрлыс материалдарымен қамтамасыз ету / ақуыз, май, минералды заттар, көмірсу тегі/.
Ағзаның энергетикалық шығынын толтыру үшін қоректік заттарды жеткізіп тұру.
Тамақтануда қойылатын талаптар:
Тамақ құрамы әр алуан болу керек / ақуыз, май, көмірсутек, липоид, минералдық зат, дәрумендер /.
2. Тамақ құрамы әр алуан болуы керек / өсімдік, жануар тектес:
ет, сүт, балық, жұмыртқа, нан, жарма, жеміс-жидек /.
Тамақтың сапасы жоғары, ауру туғызатын микробтардың болмауы.
Тамақтың энергетикалық сапасы жоғары болуы керек.
Тамақтанудың уақтылы болуы.
Тамақтану – ағзадағы зат алмасу мен газ алмасудың негізі. Тамақ қабылданған соң 3-6 сағат ішінде толық қорытылады. Тамақ құрамындағы белок, май, көмірсутектің ара салмағы 1:1:4 пропорциясында болғаны жөн.
Ақуыз жетіспесе – ағзаның өсуі баяу, орталық жүйке жүйесінің қызметі нашарлап, шартты рефлекстер баяулайды. Белок тағам құрамының 50 % -тін құрауы керек. Майлар, липоидтер – энергия көзі. Майда А, Д, Е дәрумені, өсімдік майында Е дәрумені бар. Тамақ майлылығы 10-20% болу керек.
Липоид – фосфатид және стериндер түрінде болады, жүйке жүйесі қызметін жақсартады.
Көмірсу – энергия көзі. Тағамның 60-70 % болу керек. Дәрумендер – vita - өмір, латын сөзінен шыққан. Ағзаның тіршілігі мен дамуы үшін және ағзаның ауруға төзімділігін арттырады.
А дәрумені бауырда, майда, сүтте, ірімшікте және көкөністерде болады. Бұл дәрумен ағзада жетіспесе көру қабілеті төмендейді.
Д дәрумені балықта, бауырда жұмыртқаның сарысында кездеседі. Ағзада жетіспеген жағдайда балаларда рахит ауруы пайда болады.
К тобы ө қан кетудің алдын алуды өте пайдалы. Ол картопта, помидорда, сәбізде кездеседі.
В тобы нерв жүйесі, жүрек қызметі, тері аурулары және қан аздықта өте қажет. Оның бірнеше түрлері бар: В1, В2, В6 және В12. Бауыр, ет, жұмыртқада, сүтте, бұршақ тұқымдастарда және көкөністерде кездеседі.
РР – сиыр етінде, помидорда, сүтте болады. Егер ағзаға бұл дәрумен жетіспесе пеллагра ауруы дамиды. Тері зақымданып, жан күйзелісі байқалады.
С дәрумені ағзаның зат алмасу процесінде маңызды рөль атқарады. Ағзада С дәрумені жетіспесе ағза түрлі ауруға қарсы тұру қабілетінен айырылады.
Минералды заттар – жасуша мен ұлпа түзуге, зат алмасуға, қышқылдың сілтілік тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі.
Микроэлементтер: Fe, J, Mn, Cu, F, Sn / 15 - мг аспайды/.
Макроэлементтер: K, Ca, Mg, Na, S, P, Ce, / грамм мөлшері/.
Ca – сүйектің дұрыс қалыптасуына қажет, сүтте, картопта, сәбіз, капустада кездеседі.
P – ұлпа ме,н жасуша құрамына керек, сүт, ет, бауырда кездеседі.
Na – осмос қысымын тұрақты ұстауға қажет, ас тұзында болады.
K –ағзаның дұрыс дамуына керек.
Fe –қан эритроцитінде – гемоглабин құрамына керек, жетіспесе анемия ауруы пайда болады.
J – қалқан безі гармонын жасауға көмектеседі.
F – сүйекке, тіс эмаліне керек. Ол аз болса кариес, ал көп болса флюороз пайда болады.
Cu – қан құрамы үшін ферменттер жасау үшін керек.
Mn – қанның құрамы үшін және жыныс мүшелерінің жетілуіне қажет.
Су қатысуымен аңзада алмасу процесі жүреді. Күніне 4 рет тамақтану керек, кешке 6-7 - ден кейін тамақ қабылдамау қажет. Ретсіз тамақтану ағзаның түрлі ауруына алып келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |