Тізеүстінің зақымдануының механизмі тура(тіземен құлау, тізеүстін соғу), тура емес(төртбасты бұлшықеттің координирленбеген жиырылуы), аралас. Төртбасты бұлшықеттің жиырылуынсыз тура соққы сүйек фрагменттерінің ығысуынсыз жарықшақтық сынуына әкеледі, себебі апоневроздық созылу және бүйірлік ұстап тұрушы байламдардың толық жыртылуы болмайды. Егер тізеүстінің соққысы сынуға әкелмесе, онда буындық шеміршек зақымданды деп айтуға болады.
Орналасуына байланысты: — жоғары полюс, денесі, төменгі полюс.
Шығулар: бүйірлік: сыртқы , ішкі торсионды : сыртқа, ішке, алды вертикальды.
Тізеүстінің сынығының жиі кездесетін түрлері. А –көлденең , б –жарықшақтық, в — вертикальды, г –жұлынған.
Диагностикасы. Келесі клиникалық белгілермен білінеді:
Диагностикасы. Келесі клиникалық белгілермен білінеді:
*ауырсыну, деформация, ісіну, тізе буынының контурының жазылуы, гемартроз (диастаз кезінде сынықшалар арасында буын герметикалығы бұзылады) — пунктатта – май тамшыларымен қанның болуы.
*Тізе буынында мәжбүрлі жазулы қалып, белсенді және енжар бүгу қимылдарын жасауға талпыныс жасағанда ауырсынудың пайда болуы; *Түзу тұрған аяқты көтере алмау немесе бүгілген аяқты жаза алмау (сынықшалардың ығысуымен болатын сынықтар);
* Ығысумен болған сынықтарда(Нақты белгі!) тері астында тізеүстінің фрагменттерінің пальпациялануы (кейде визуальды да көрінеді), төртбасты бұлшықеттің тартпаларының әсерінен сынықшалар арасы мен және тізеүстінің жоғарғы полюсінің ығысуы арасындағы диастаздың болуы 2 –8 см –ге дейін жетуі мүмкін( бүйірлі ұстап тұрушы байламдардың бүтіндігі мен сынықшалар арасындағы диастаз 3 – 5 мм–ден аспайды).
Радиологиялық диагностика. Екі стандартты проекцияда жасалынатын рентгенограммамен диагнозды қоюға болады. Бойлық сынықты (вертикальды) күмәнданған кезде аксиальды проекцияда рентгенограмма жасалынады. Трансхондральды зақымданулар кеш кезеңінде бос буынішілік шеміршектік денелер түрінде анықталады, тізеүстінің буындық бетінің хондромаляциясы, пателло-феморальды артроз кеш сатыларында көрінеді. Ерте кезеңінде бұл өзгерістерді тек артроскопияның көмегімен ғана көреді.
Радиологиялық диагностика. Екі стандартты проекцияда жасалынатын рентгенограммамен диагнозды қоюға болады. Бойлық сынықты (вертикальды) күмәнданған кезде аксиальды проекцияда рентгенограмма жасалынады. Трансхондральды зақымданулар кеш кезеңінде бос буынішілік шеміршектік денелер түрінде анықталады, тізеүстінің буындық бетінің хондромаляциясы, пателло-феморальды артроз кеш сатыларында көрінеді. Ерте кезеңінде бұл өзгерістерді тек артроскопияның көмегімен ғана көреді.
Ауруханаға дейінгі көмек. Науқасқа табанымен бірге бекітілген тізе буынының жазылған қалпында транспорттық шиналарды салып, травматологиялық стационарға жолдайды.
