Халық мұңшысы
Заманның ағымын аңғарған, төңіректегі құбылысты шолған, кедейдің күйін көрген, әділетсіздікті жан-тәнімен сезінген Жамбылдың тұла бойын ендігі жерде ашу-ыза кернейді, жұртқа бірдей өмірді аңсайды. Намысын кекке жаныған, көптің көкейіндегісін таныған Жамбыл байдан гөрі жүрегі, ары, пейілі таза кедейді жақыным деп таниды, солардың туын көтереді. Қоғамдағы теңсіздік ақынды тез есейтеді, ащы тілін, азаматтық үнін шығарады. Бұл шынында да көпшіліктің кисе киімге, ішсе тамаққа жарымаған; құлағынан күн көрінген, сіңірі шыққан, соры қайнаған, кісіні байлығына, мансабына қарай сыйлаған уақыт еді. Балбыраған бай мен қалжыраған кедейдің арасы жер мен көктей еді. Осының бәрін көзімен көріп, жанымен сезінген ақын көпшіліктің сөзін сөйлейді; ендігі жырлайтыны да сол “туғалы сөзі өтпеген, қолы есеге жетпеген, құлшылықтан кетпеген” кедейдің күйі, жарлы мен жалшының өмірі болады.
Ұзынағаш, Қаратас,
Қалқабайдай қайран жас,
Бекеттен нан қоймайды
Жалаңаяқ, жалаңбас.
Оған ауыз жарымас
Қысы-жазы қарны аш,
Қайтіп жаның ашымас,
Неткен заман қатыбас! — деген ақын енді бірде:
Жаман көйлек жыртылып,
От басында итініп.
Әрі дімкес, тамақ аш,
Әрі тұттай жалаңаш.
Аш бұралып, күн суық,
Жұрт соңынан жоқшылық,
Көшке ілескен итше ұлып, – деп ащы шындықты айтады.
Дуадақ болдым шөлі жоқ,
Аққу болдым көлі жоқ.
Сыбызғы болдым үні жоқ,
Асыл болдым құны жоқ.
немесе:
Бүйтіп көрген күн құрсын
Жапырақтай қалтырап,
Таусылғандай тынысың
Күнде жүрек қансырап–
деп, өзі айтқандай, құны болмаған асыл, тілі байланған бұлбұл тіршіліктен түңіліп, өмірден безгендей болады, өзге бір заманды аңсайды, ызасын кекке жанып, біржолата азаматтық жолға түседі.
Достарыңызбен бөлісу: |