4 Қанықпаған көмірсутектерге химиялық тест:
а) Бромның этиленмен және ацетиленмен әрекеттесуі. Цилиндрге бром ерітіндісін (төртхлорлы көміртегідегі) құяды да, этилен мен ацетиленді газометрден өткізеді (немесе осы газдарды алуға арналған аспаптан). Бром бояуы жоғалады;
б) этилен мен ацетиленнің бейтарап ерітінді - пен тотығуы. Цилиндрге 1 % ерітіндісін құяды және газометрден этилен мен ацетилен өткізеді. Ерітіндінің түссізденуі және қоңыр марганецтің диоксидінің пайда болуы байқалады.
Нәтижелерді өңдеу. Метан, этилен, ацетилен алу реакцияларын және этилен мен ацетиленнің сұйылтылған ерітіндісі мен Br2 әрекеттесу реакцияларын жазыңыз.
Бақылау сұрақтары мен есептері
1. Алюминий карбидінен гидролиз нәтижесінде 2,24 л (қ.ж) метан алынды. Түзілген алюминий гидрооксидінің массасын анықтаңыз.
2. Этан және пропан 6,72 л көлеміндегі қоспасын толық жандыру барысында түзілген өнімдерді артық мөлшерде алынған ізбес суынан өткізгенде 80 г тұнба түзілді. Қоспа құрамында қанша литр этан болғаны?
3. Берілген сызбанұсқада қандай заттар түзіледі, реакция теңдеулерін келтіріңіз:
4. Қалыпты бутан сатылап сутекті бөліп бутен, онан соң 1,3-бутадиен түзгендегі катализаторларды атаңыз. Қалыпты бутан бірден сутекті бөліп, 1,3-бутадиен түзілуі қандай катализатор қатысында жүзеге асады?
5. Төрт түрлі қанықпаған көмірсутектердің құрамы бірдей: 85,7 % С және 14,3 % Н. Келтірілген көмірсутектердің буларының ауа бойынша салыстырмалы тығыздықтары 0,97; 1,45; 1,93 және 2,41. Көмірсутектердің формуласын анықтаңдар.
5 Лабораториялық жұмыс. Бромды этилдің синтезі
Жұмыстың мақсаты:
спирттердегі гидроксил тобының галогенге орынбасуы арқылы галогеналкандарды алуға арналған лабораториялық әдісті үйрену;
процестің жүру механизмімен танысу (негізгі және қосымша реакциялар).
Теориялық бөлім. Бромды этил (бромэтан) – эфир иісті түссіз сұйықтық;
20 ºС болғанда 100 г суда 0,914 г ериді (бұны назарға алып, қабылдағышқа көп су алмау керек); спиртте, эфирде жақсы ериді, шекті көмірсутектердің галогентуындылар қасиеттеріне ие. Бос бромның бөлінуі нәтижесінде жарықта сарғаяды. Молярлық салмағы 108,98; балқу температурасы -119 ºС; қайнау температурасы +38,3 ºС; тығыздығы 1,4596; сыну көрсеткіші 1,4211.
Есірткі, хладоагент, этилбензол, этилмалон эфирі, ингаляция алу үшін, Гриньяр синтезінде де мен бірге қолданылады.
Жоғары концентрленген бромды этил жүйке жүйесін зақымдайды. Оны қатты жабылған ампулаларда немесе ысқыланған тығынмен жабылған қалың қабырғалы склянкаларда сақтайды.
Спирттердегі гидроксил тобын ауыстыру үшін галогенсутекті қышқылдар (HCl, HBr, HJ) немесе галогенфосфорлы қосылыстар (PCl3, PBr3, PJ3) қолданылады. Галогенсутекті қышқылдардың спирттерге әсерін келесі теңдеу арқылы көрсетуге болады
мұндағы Х- галоген ()
Мысалға келтірілген реакция қайтымды, өйткені су алынып жатқан галогентуындыларды нәтижелі заттарға ыдыратады. Реакция соңына дейін аяқталу үшін суды немесе галогеналкандарды реакциялық қоспадан алып отыру керек. Галогентуындыларды алу үшін галогенсутекті қышқылды емес, ал оның тұзын және концентрленген күкірт қышқылын қолданған ыңғайлы (түзілу кезінде галогенсутекті қышқылдың активтілігі жоғары). Бұл әдіс берілген жұмыста бромэтилды алу үшін орындалады.
Негізгі реакциялар
Қосымша реакциялар
Достарыңызбен бөлісу: |