Карл Линней кім болған?
жүктеу/скачать 17,44 Kb.
|
айшаа
- Бұл бет үшін навигация:
- Университеттегі білімі, ғылыми экспедициясы
Карл Линней кім болған?тірі табиғатты жүйелеуде аса зор еңбек сіңірген швед ғалымы. Ол түрдің табиғи жан-жақтылығын және ақиқат барлығын айта келіп, түр-құрылысы жағынан ұқсас, көбеюі кезінде өздеріне ұқсас ұрпақ беретін көптеген туыстас ағзалар жиынтығы деді. Линней түрді латын тілінде қос атпен атауды (биноминальдық номенклатура) тәжірибе енгізіп, оны жүйелеуге негіз етіп пайдаланды. Жақын түрлер туысқа, туыстар отрядқа, отрядтар класқа біріктірілді. Линней барлық өсімдіктерді гүліндегі аталықтары мен аналығының саны, пішіні, көлемі және құрылысына қарай 24 класқа, ал жануарларды тыныс алу және қанайналым мүшелерінің құрылысына қарай 6 класқа топтастырды. Жануарлар кластарына: сүтқоректілер, құстар, сұмпайылар, балықтар, бунақденелілер және құрттарды жатқызды. 17 жасында Линней барлық қолданыстағы ботаникалық әдебиеттерді жақсы білді. Сол жылы ол ‘Vaxjo Katedralskola’ (собор мектебі) оқыды, онда математика, теология, грек және иврит сияқты алдыңғы қатарлы тақырыптарды оқыды, діни қызметкерлер қатарына қосылуға қызығушылық танытқан ұлдар үшін қолданылған бірқатар курстар. 1721 жылы ол ‘Лунд университетіне’ ботаниканы күндізгі бөлімге оқуға түседі. Тәлімгері Йохан Ротманның нұсқауын басшылыққа ала отырып, Линней өсімдіктерді жіктеуді үйрене бастады. 1728 жылы ол ‘Уппсала университетіне’ медицина мен ботаниканы оқуды жалғастыру үшін ауысады. Сол жерде ол Олоф Цельсиймен мықты байланыс орнатты, ол кейінірек бүкіл әлемде қолданылатын температуралық шкаланы ойлап тапты. Линней 1728 жылы өсімдіктердің жыныстық көбеюі туралы алғашқы магистрлік диссертациясын жазды. Бір жылдан кейін оны қағаз жүзінде жүздеген адамдарға дәрістер оқуға шақырды. 1732 жылы ол ‘Швеция ғылымдарының қоғамынан’ жаңа өсімдіктер, жануарлар мен пайдалы қазбалар кен орындарын іздеу үшін солтүстік Швеция арқылы саяхат жасау үшін үлкен грантқа ие болды. Экспедиция кезінде ол ‘Linnaea borealis’ атты кішкентай гүлді тапты, ол кейінірек оның құрметіне аталған болатын. 1734 жылы ол студенттердің каталогын жүргізу және жаңа пайдалы қазбалар кен орындарын ашу үшін Даларнаға экспедициясын басқарды. 1735 жылы Линней Голландияға сапар шегіп, оған Хардервейк университетінің медицина ғылымдарының докторы дәрежесін берді. Сол жылы, әйгілі ғалым өсімдіктерді жіктеудің егжей-тегжейлі жаңа жүйесі - «Systema Naturaea» шедеврін жариялады. 1737 жылы ол Скандинавия тундрасы арқылы ұзақ сапарының нәтижелерін «Флора Лаппоника» кітабында жариялады, онда аймақтағы 534-тен астам флора түрлері жіктелген. Сол жылы Каролус 'Genera Plantarum' шығарды, онда өсімдіктердің 935-тен астам түрлерін сипаттады. 1737 жылы ол Хартекампф қаласындағы гербарий мен ботаникалық бақтағы өсімдіктердің кең каталогы 'Hortus Cliffortianus' жариялады. Келесі жылы ол Швецияға оралып, дәрігер болды. Төменде оқуды жалғастырыңыз 1741 жылы ол ‘Уппсала университетінде’ медицина профессоры болып тағайындалды. Жаңа жұмысқа тұрғаннан кейін он күн өткен соң, ол дәрілік өсімдіктерді табуға арналған экспедицияға университет студенттерінің тобын басқарды. Бұрын ашылмаған 100-ден астам өсімдіктер каталогқа енгізілді. 1745 жылы Линней Швецияның табиғи өмірінің жиынтығы туралы екі кітап шығарды: «Флория Суекика» және «Фауна Суекика». 1750 жылы ол ‘Упсала университетінің’ ректоры болды. Ол бұл қызметті алдағы 22 жыл ішінде атқаратын еді. Баланың әкесі Карл өсімдіктер әлемімен алғаш таныстырылған ағаш үйі мен бақшасы бар ауыл пасторы болды. Болашақ ғалым оларды жинап, кептіріп, сұрыптап, гербарийлер жасаған. Карл бастауыш білімін жергілікті мектепте алды. Бір қызығы, мұғалімдер Линнейді мүгедек бала деп есептеген. Университеттегі білімі, ғылыми экспедициясыҰлына медициналық білім беру үмітімен ата-анасы оны Лунд қаласында орналасқан университетке жіберуді ұйғарды. Бір жылдан кейін Линней Упсалаға көшті. Болашақ ғалым осы жерде жоғары ботаникалық білім алды. Біраз уақыттан кейін Карл Линнейдің өмірбаяны маңызды оқиғамен ерекшеленді. Швед корольдік қоғамы Карлды Лапландияға ғылыми экспедицияға жіберу туралы шешім қабылдады. Саяхаттан Линней минералдардың, жануарлар мен өсімдіктердің үлкен коллекциясын әкелді. Ғалым 1732 жылы 9 қарашада корольдік қоғамға экспедиция кезінде көргендері туралы есеп берді.РЕФЕРАТ
Орындаған: Боранбаева Айша Тексерген: Мусабаева Динара жүктеу/скачать 17,44 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|