- Ф.Аквинский ілімі бойынша, универсалилер «заттарға дейін», «заттарда» және «заттардан кейін» өмір сүреді. «Заттарға дейін» идеялар ретінде құдайдың парасатында, «заттарда» жекенің ажырамас түрлері есебінде өмір сүреді, ал «заттардан кейін» – адам парасатындағы түсініктер немесе абстрактылы ойдың желісі.
-
-
- Номинализмнің белді мүшелерінің бірі Росцелин (1050-1120 жж.) оны «дауыс дыбыстары... кеңістіктегі жаңғырықтан артық еш нәрсе емес» дегенге меңзейді.
- Осы көзқарас тұрғысынан схоластикалық реализм дәлелдеген христиандық парыздар бос ойдан шығарылған қиял, таза алыпсатарлық болып көрінеді. Мысалы, Росцелиннің ойынша, ақиқат пен есептелетін құдайдың үш бірлігі туралы діни қағиданы реалистер «Құдай – бір уақытта, құдайлық үш жақты: әке құдай, бала құдай, қасиетті рухты өзіне біріктіретін, дара діни субстанция» деп, дұрыс түсіндірмеген. Шын мәнінде, әр түрлі үш құдай өмір сүреді деп ол діни негізгі бастамаға, христиан «шіркеуі әкелерінің» беделіне қарсы шығады. Кешікпей шіркеу оған қарсы жауап береді. 1092 ж. Суассон жиынында күпірлігі үшін Росцелин ілімі айыпталып, «үш құдай» идеясынан бас тартуға мәжбүр етіледі.
- Номинализм дамуының жаңа, жоғарғы сатысы XIV ғасырда Оккамның философиялық көзқарастарымен байланысты дүниеге келді.
- Орта ғасырларда реалистерге қайшылықта болған философиялық, номиналистік бағыт
- (латынша nomina – атаулар деген сөз) жақтаушылары үшін объективті, шын өмір
- сүретін – «жеке заттар», ал жалпы түсініктер (универсалилер) – тек қана тілде
- өмір сүретін заттардың белгілері, аттары, ресми атаулары.
5. ОРТАҒАСЫРЛЫҚ СХОЛАСТИКА. ФОМА АКВИНСКИЙ ФИЛОСОФИЯСЫ - XII-XIII ғасырларда схоластика «классикалық» деп аталатын өзінің кемелденген шағына жетті. Тарихи дәуірде Платон идеяларының орнын «христиандық аристотельшілдік» басады. Ол Оксфорд, Кембридж, Падун, Тулузи т.б. қалалар университеттерінде оқытылады, жетілдіріледі, шыңдалады. Оқу орындары арасында 1200 жылы негізі қаланған Париж университеті маңызды орынға ие болып, оның дін факультеті католик шіркеуінің басты теориялық орталығына айналады. Осы кезде ірі дін иесі, философ Фома Аквинский шығармалары кең танылады.
- XIII-XIV ғасырлардағы соңғы схоластиканың көрнекті өкілдері Д.Скот пен У.Оккам сенім мен парасатты құқық негізінде теңестірді. Осы арқылы олар сенім парасаттан жоғары қойылған кемелденген схоластика іліміне қарсы шығады.
- Схоластика (латынша scholastika – мектеп деген сөз) – адамның парасаты,
- ақылы, ойлау тәсілдері мен сенім ретінде қабылдаған идеяларын тұжырымдап,
- айтылған жеке қорытындыларды дәлелдеуге талпынатын философиялық ойдың
- бір түрі. Орта ғасырда схоластика өз дамуында үш түрлі сатыдан өтті.
- Оның ерте түрі XI-XII ғасырларда жаңа платоншылар мен Августин
- ой-пікірлерінің айтарлықтай әсерімен қалыптасты және келесі философтар:
- Эриуген, Абеляр, Росцелин, Ансельм Кентерберинский есімдері кең танылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
