Кенжәлиев Д. И. l Аспан механикасы
§8. Коперник ілімінің дамып жетілуі
жүктеу/скачать 2,32 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кеплердің 1-заңы
| §8. Коперник ілімінің дамып жетілуі
Коперник планеталарды хрусталь сфералардың бойымен бекітіліп, домалайды деп есептеген. Птолемей жүйесінде де сфералар бір- біріне байланысқан жүйе құрайтын. Хрусталь сфералардан бастартып, орбита ұғымын енгізген - Тихо Браге болатын. Оның қолданған бақылау әдістемесі, инструменттері сол заманда аса озық әрі дәл болатын. Бірақ Браге Жерді қозғалмайды деп есептеді. Планеталар Күнді айналса, Күн Жерді айналады – деп есептеген.[26] Орта ғасырларда ең алғашқы ғылыми –зерттеу мекемесінің үлгісі: Ураниборг атты қала құрып, ғылыми зерттеу жұмыстарын кең көлемде жүргізбекші болған. Бірақ кейін Дания билеушісімен тіл табыса алмай, Прагаға көшіп, сонда жұмыс істеген ол 40 жыл бойы Марс планетасын бақылап, координаттарын мейлінше дәл өлшеп отырған. Ал Иоганн Кеплер (1574-1630) Коперник ілімін жақтайтын ғалымдардың бірі болды. Прага қаласында Дания астрономы Тихо Брагенің шақыруымен жұмыс істеуге келіп, Браге дүниеден озғаннан кейін, соның орнына тағайындалған. Кеплер Коперник ілімінің дұрыстығын дәлелдейтін фактілерді іздестіреді. Марс қозғалысын ұзақ уақыт Тихо Брагемен бірге жасалған бақылаулардың нәтижелерін пайдаланып, бұл планета үшін орбитасын анықтамақшы болады. Сол замандағы астрономдардың да, Коперниктің де ойынша планеталардың орбиталары тек шеңбер болуы мүмкін. Кеплер 1609 жылы Марс орбитасы шеңбер емес, эллипс деген қорытындыға келеді. Күн сол эллипстің бір фокусінде орналасқан болып шықты. Кеплер кейін басқа заңдарды ашады. Сонымен, Кеплердің 1-заңы: Әрбір планета эллипс бойымен қозғалады,оның бір фокусінде Күн орналасады. Эллипстің негізгі сипаттамалары а-үлкен жарты осі (14-сурет), ε- эксцентриситет   (8.1)
эллипстің декарттық координат жүйесіндегі теңдеуі : 
мұндағы 
эллипстің полюстық координаттар жүйесіндегі теңдеуі:  , (8.2)
мұнда:  - фокустық параметр.
Бұл заң планетаның траекториясын көрсетеді. Келесі заң планетаның траектория бойымен қалай қозғалатындағын білдіреді: жүктеу/скачать 2,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|