71
деген сөздер қырғыз әдеби тілінде жұмсалады. Қазақ тілінде де «өз
атағын өзі көтермелеу» деген мағынада
даңдайсу
(
даң + дай + сы +
у)
деген етістік кездеседі. Демек,
даң
сөзі бір кездерде жеке тұрып,
«атақ, даңқ» дегенді білдіргені хақ.
Бұл жерде ерекше болып көрінетін құбылыс –
шығу
етістігінің ба-
рыс септіктегі сөзді қажет етуі (әдетте, дұрысы
даңы шыққан
болу
керек қой). Сірә,
биікке шықты, тауға шықты
дегендей, «белгілі
атаққа шықты (ілікті)» деген үлгіге (модельге) сай
даңға шықты
бо-
лып қалыптасқанға ұқсайды. Қазірде
бой жетті
түрінде айтылатын
тіркес ілгеріректе қазақ тілінде
бойға
жетті
тұлғасында айтылған.
Мысалы, Асанқайғы толғауында:
Қадірін
жеңге білмесе,
Бойға жеткен
қыз ғаріп.
Даң
сөзі осы күнгі әдеби нормадағы
даңқ
сөзімен түбірлес деген
пікір бар (Досқараев, II, 43).
Достарыңызбен бөлісу: