Клара Қабылғазина
жүктеу/скачать 2,41 Mb. Pdf көрінісі
|
Тіршілік.pdf
| ЖАЛҒЫЗ ЖАПЫРАҚ
Аспан сұп-сұр. Қою қап-қара бұлттар әлдеқайда беті ауған жаққа жөңкiле көшiп жатыр. Сұрланған, сұстанған түрлерiне қарағанда келе жатқан қыс ызғарынан қашып бара жатқандай… Күздiң суық желi тек даланың берекесiн ғана қашырмай, үй-iшiнiң де әтуiрiн алғандай… Жатаған тоқал үйдiң ойдым-ойдым болып сылағы түскен сырт пiшiнi көзге қандай сұрықсыз көрiнсе, үйдiң iшi де соншалықты көңiлсiз күйде тұр. Төрт көздi шағын терезенiң алдына көлденең салынған темiр төсектiң үстiнде бiр уыс қана болып бүрiсiп отырған қара кемпiр де тоңазыған денесiн жылытқысы келгендей жиырыла түседi. «Алла, тағала, жалғызымды сақтай гөр» деп күнiне әлденеше жалбарынып қоюды әдетке айналдырған. Бұл қария осы ауылдың көнекөз қарттарының бiрi Жәмiш кемпiр едi. Төсек тартып жатқанына талай уақыт болды. Көктем өттi, ала жаздай жатты, ендi мiне, суық күз келдi. Даладағы ауа райының қандай екенiн, қай мезгiл екенiн осы төрт көздi терезеге мөлиiп, ұзақ-ұзақ қарап жа- тып бiлетiн. Жетпiске жеткен шағында күрт жатып қалды. Жасында ауырған өкпе ауруы қайта меңдеп едi оны. Екi иiнiнен дем алып, зорға қозғалады. Әлi бұл жағдайының қаншаға созылатынын қайдан бiледi! Әйтеуiр, кеудеде жан болған соң адам амал жасайды екен. Таңертең келiнi Сақыпжамал алдына қойып кеткен шайды бiр-екi құртпен біраз талмап, тастай боп суып кетсе де ұзақ сораптайтын. Келiнi ауылдағы бастауыш мектепте мұғалiм болып жұмыс iстейдi. Түс мезгiлiнде бiр жүгiрiп келiп кетедi. «Ер мұғалiмдердiң бәрiн майданға алып кеттi ғой, апа, бүкiл мектептiң жұмысы Сәлима екеуiмiздiң мойнымызда. Сiз үшiн ғана үйге жүгiрiп жүрмiн, әйтпесе, тiптi уақыт жоқ», – деп едi анада. Iштей аяп қояды. Жалғыз ұлының соғысқа аттанғанына да мiне, алты айдың жүзi болыпты. Алты айдан бес күн асқанына дейiн көкiрегiнде сайрап тұрса да, аузын жыбырлатып, әлсiз саусақтарын қыбырлатып қайта санайды. Қайта санайды да құдайына, жаратқан иесiне тағы бiр сиынып қояды. Күзге салым бiр хат келген едi-ау, содан берi баласы- нан хабар жоқ. Ондағы: «Оқу оқыдық, қару-жарақты атып үйрендiк. Ендi, әне-мiне майданға алып кетедi деген сыбыс бар. Майданға кiре қалсақ хабарымды тағы бiлдiремiн» – деген сөздерi есiнде тұр. Әсiресе, 52 Клара Қабылғазина «Айналайын, апатай, есiмнен күнi бойы Сақыпжамал екеуiң шықпай- сыңдар. Қас та рың да бас көтеретiн де ешкiм қалмады ғой. Дегенмен, «көппен көрген ұлы той» дегендей, ел қатарлы күн көрерсiңдер. Жауды жеңiп, аман-есен елге оралатыныма сенемiн. Тек қана мен барғанша сен тiрi болшы, апатайым!» деген жолдары құлағында тұрғандай. Жалғандағы жалғызын көз алдына елестетiп жатып, көзi iлiнiп кет- кен екен. Үйренген әдетi бойынша тағы терезеге қарады. Терезенiң алдында анадайдан көрініп тұрған жалғыз теректiң бұталарының жапырақтары түсiп, жалаңаштанып қалған. Кенет, теректiң орта тұсындағы бұтақтардың арасынан түспей қалған бiр жапырақ көзiне түстi. Асықпай, мұқият түрде теректiң әр бұтағын қарап шықты. Тiптi тесiле қарағандығы сондай көздерi де жасаурап кеттi. Шынымен-ақ сып-сидам теректiң өн бойында қалған сол жалғыз тал жапырақ едi. Күздiң суық желiнiң ызғарынан қалтырағандай дiр-дiр етедi. Өзi онша сарғаймаған да. Қою жасыл түсiн сәл сарғайтып барып сақтап қалған. Неге екенiн өзi бiлмейдi, әйтеуiр осы жапырақтың түспегенiн тiледi. Оны өзiне ырым етiп қойды. Әлдеқандай бiр жақсылыққа жорыды. Ауызғы үйден тысыр бiлiндi. Сақыпжамал екен. «Ойпырмай, күннiң ызғар соғуын-ай! Мектепте жағатын отын жоқ, балалар тоңып отыр. Сәлима көршiлерiнен естiптi, немiстер де өңмеңдеп келе жатыр екен дейдi. Бiздiкiлер де берiспей жатқан тәрізді... Әйтеуiр, майдан дегенiң қиян-кескi соғыс көрiнедi» – деп ол есiктен асыға сөйлей кiрдi. «А, жаратқан құдай, өзiң жар бола гөр», – дедi кемпiр жауап орнына. «Сiзге шай қамдап берейiн. Кешкiсiн кешiгiп қалатын түрiм бар, – дедi Сақыпжамал, – үнiнен шаршағандығы сезiледi: – Пошташы газет-журнал таратып жүр екен… Бiзге ештеңе де келмедi… Күз де аяқталып қалды. Таяу арада қыс та келедi. Ол уақытта пошта қатынауы қиын болады. Тiптi соған дейiн бiр хабар келмедi-ау… – Қайтейiн, қарағым-ай! Екеуiмiздiң қолымыздан келер не бар? Бiр тәңiрiге жалбарынып, жалынамыз да, – деп кемпiр күбiрлеп, өзi бiлетiн құран сүрелерін сыбырлай жөнелдi. Күнде таңертең Жәмiш кемпiр терезенiң тұсындағы ақ терекке қарайтын болды. Тiптi ойында ешнәрсе жоқ болса да, көзi ерiксiз соған түседi. Күннен күнге суыта түскен ауа райының реңi де жаман. Қыс та суық болатын сияқты. Кемпiр сарғайып, қуаты тайса да тырмысып түспей тұрған жапырақ- қа ұзақ қарады. Әлден соң көзiн жұмып, талған жанарын тынықтырып бiраз отырды. Жата берген соң ба, әйтеуiр ойына әлденелер түседi. Өзiнiң жастық шағын есiне алды. Дәм-тұзы бұйырып, қосылған |