Коммерциялық емес акционерлік қоғамы
жүктеу/скачать 0,81 Mb.
|
УМКД Вет хир (2ч) каз 2021-2022
- Бұл бет үшін навигация:
- Мамандығы Студент саны Оқулықтар мен оқу құралдары
- Дәріс № 1 Тақырыбы: Жануарлардың жарақаты және жарақаттануы. Сұрақтар
2021-2022 оқу жылына
Бағдарлама жетекшісі, профессор ______________ Иманбаев А.А. «Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы «Ветеринария» факультеті «Акушерлік, хирургия және өсіп өну биотехнологиясы» кафедрасы ТЕЗИС
Алматы 2021 г. Дәріс № 1 Тақырыбы: Жануарлардың жарақаты және жарақаттануы. Сұрақтар: 1. Жарақат және жарақат туралы түсінік. 2. Жарақат түрлері және жарақаттың жіктелуі. 3. Жарақат кезіндегі экономикалық залал. Жарақат (Trauma) грек тілінен аударғанда жарақат, зақым дегенді білдіреді. Жарақат-жануарларды ұстау, тамақтандыру және пайдалану технологиясының белгілі бір жағдайларында пайда болатын бірдей немесе әртүрлі жарақаттардың жиынтығы. Ветеринарлық травматологияда келесі жіктеу бар: 1) Мал шаруашылығы кешендерінің жобалау-құрылыс процесімен органикалық байланысты өнеркәсіптік технологиялық жарақаттану; 2) азықтық жарақат; 3) пайдалану жарақаты; 4) Ат-спорттық жарақат; 5) жыныстық жарақат; 6) көліктік жарақат; 7) әскери жарақат. Травматикалық факторлар көбінесе экзогендік, яғни қоршаған орта факторлары, көбінесе витамин-минералды метаболизмнің бұзылуы, қан айналымының бұзылуы, аутоиммундық реакциялар, асқазан-ішек жолына тамақпен бірге кіретін жарақаттанған заттардан туындаған аутотоксикация нәтижесінде эндогендік болады. Жарақаттың бес негізгі түрі бар. Механикалық жарақат ашық немесе Жабық жара болуы мүмкін. Жарақат нәтижесінде контузия, көгеру, созылу, дислокация, сынықтар, контузия, қысу пайда болуы мүмкін. Физикалық жарақат жоғары, төмен температураның, жоғары кернеулі токтардың және табиғи электр тогының (найзағай) радиациялық және электрлік әсерлерінің әсерінен пайда болады. Химиялық жарақат химиялық заттардың – күшті қышқылдар мен сілтілердің әсерінен болады. Биологиялық жарақат вирустардың, патогендік микробтардың (инфекция) және макропаразиттердің (инвазия), олардың токсиндерінің, сондай-ақ жануарлар мен өсімдік тектес улардың зақымдаушы әсерінен болады. Нейро-стресс жарақаты-өнімді жануарлардың физиологиялық қажеттіліктері мен бейімделу мүмкіндіктеріне сәйкес келмейтін мал шаруашылығының жетілмеген өнеркәсіптік технологиясының әсерінен пайда болады. Экспозициядан кейінгі бұл жарақат жануарларда, ең алдымен, функционалдық бұзылыстарды тудырады, оның аясында жасушалардың, мүшелер тіндерінің және жүйелердің реактивті зақымдануы пайда болады, бұл аз немесе аз ауыр ауру түрінде көрінуі мүмкін, бұл кейбір жағдайларда өлімге әкеледі. Өнеркәсіптік технологиялық жарақат. Профилактикалық іс – шаралар жылына екі рет: көктемде және күзде (өнімділігі жоғары сиырларда-тоқсан сайын) жүргізілетін кешенді диспансерлеу деректері, сондай-ақ мал шаруашылығы үй-жайларын күнделікті ветеринариялық-санитариялық тексеру және жануарларды жаппай клиникалық тексеру нәтижелері негізінде құрылады. Азықтық жарақат. Отандық және шетелдік зерттеушілердің статистикалық мәліметтеріне сәйкес, әрбір үшінші сиырдың белгілері бар Операциялық жарақат. Оның алдын алу өнімді жануарларды пайдалану және пайдалану ережелері мен нұсқаулықтарын бұзуға жол бермеуге бағытталған. Бұл жағдайда жануарлардың физикалық, жыныстық және басқа физиологиялық мүмкіндіктерін шамадан тыс жүктеуге жол берілмейді. Сиырлардың сүт безі жарақаттануының алдын алу мақсатында сауу аппаратымен бір мезгілде қосылатын электр пунктурасының технологиялық жүйесімен үйлестіре отырып, барынша төмен вакуумды сауу қондырғылары пайдаланылады. Ат спорты жарақаттары. Жылқының жоғары жүйке қызметінің түрін ескере отырып, спортшының оны басқаруға арналған жаттығулары мен спорттық дайындығы қаншалықты дұрыс жүргізілетіні анықталды, жылқыларда ат спорты кезінде жарақаттану аз байқалады. Тренинг әр аттың физиологиялық, жас, конституциялық және физикалық деректері негізінде және ескере отырып өткізіледі. Жыныстық жарақат. Бұқашықтарды өнеркәсіптік үлгідегі бордақылау кешендерінде ірі топтық ұстау кезінде бақылайды және ол мыналармен байланысты Көлік жарақаттары. Бұл көбінесе мал мен қойларды жайылымға немесе жақын маңдағы ет комбинаттарына айдауға байланысты. Осы және басқа да мақсаттар үшін жануарларды темір жолмен немесе автокөлікпен тасымалдайды, сирек суда тасымалдайды және ерекше жағдайларда авиация құралдарын пайдаланады. Әскери жарақат. Бұл ең жаппай және ең ауыр, мүгедек және өлімге жатады, әсіресе егер ол жаппай қырып-жою қаруын қолданумен байланысты болса. Жарақат суық қару мен атыс қаруы болуы мүмкін, бұл жарақат алған заттың әсерінен ғана емес, сонымен қатар жараға жақын жұмсақ және қатты маталарға да айтарлықтай зиян келтіреді. Улы жыландардың шағуы. Улы жыланның шағуынан өлім тыныс алу орталығының сал ауруынан болады. Жыланның уы, жергілікті әрекеттен басқа (кең ісіну, ауырсыну, қызару), сіңу кезінде қан құрамының тұрақтылығын бұзады, паралич тудырады, қан-ми және басқа гистогематикалық кедергілер мен гемостатикалық механизмдердің өткізгіштігін арттырады. Жылқылар 12 сағаттан кейін немесе бірнеше күннен кейін, қойлар мен қозылар бірнеше минут ішінде өледі. Ірі қара мен шошқа жыланның улануына ең төзімді. Емі. Аяқ–қолды тістеуге жақын және одан жоғары етіп қатайту керек, содан кейін тістеу аймағын ыстық темірмен кесіп тастау немесе күйдіру керек; тістеген Жердің айналасында 0,25-1% жаңадан дайындалған калий перманганатының ерітіндісі немесе 2% ағартқыш ерітіндісі енгізіледі. Ең тиімді анти-жылан сарысуы: ауыр улануы бар кішкентай жануарларға тері астына 60-90 мл, орташа есеппен 40-70 мл, Жеңіл – 15-30 мл; ірі жануарларға сәйкесінше 500-800 мл, 300-400 және 150-200 мл енгізіледі. Улы өрмекшілердің шағуы, алдын-алу және емдеу. Біздің елде улы өрмекшілердің екі түрі бар:қаракурт және фаланг. Түйелер мен жылқылар әсіресе қаракурт уына сезімтал, басқа жануарлар аз; сезімтал қойлар. Тістегеннен кейін уланудың жалпы белгілері көбінесе 6-7 сағаттан кейін пайда болады. Емі. Венаға баяу калий перманганатының 1% ерітіндісі (жылқы-200-300 мл) және тері астына – 5% эфедрин ерітіндісі (жылқылар мен ірі қара малға 0,05– 0,4 мл) енгізіледі. жүктеу/скачать 0,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||